Karl van den Broeck en Tom Cochez van Apache: "Kranten zijn geen mediabedrijven meer, het zijn databedrijven"

Jullie hebben de Geuzenprijs gewonnen, waarvoor proficiat. De reden waarom jullie de prijs hebben ontvangen is, omdat jullie 'vragen stellen die commerciële media uit de weg gaan', door middel van onderzoeksjournalistiek. Staat de rol van de journalistiek als vierde macht volgens jullie onder druk?

Tom: "Ik vrees van wel. Dat is de reden waarom we met Apache zijn begonnen. Vroeger had je kranten die politiek verzuild waren. Nu zijn ze commercieel geworden. Hoewel media vandaag heel hard worden weggezet als of links of rechts, worden ze vooral commercieel gestuurd. Volgens ons is dat de kern van het probleem. Wat vandaag verschijnt, is iets wat mensen graag willen lezen. Eigenlijk zou journalistiek moeten gaan over wat maatschappelijk relevant is."

Karl: "Wij moeten ook winst maken. Ons doel is echter niet om winst te maken en die winst vervolgens uit te keren aan onze aandeelhouders. We willen net genoeg winst maken om onze missie te volbrengen, namelijk onderzoeksjournalistiek."

"Kranten hebben een grote crisis meegemaakt. De advertentie-inkomsten die ze vroeger ontvingen, zijn naar sociale media gegaan. Daardoor heb je nog maar twee à drie mediabedrijven in ons land. De enige bron van inkomsten die ze nu nog hebben, is de lezer en data over die lezer. Elke keer dat jij op de site van HLN op de column van Goedele Liekens klikt, bouwen zij een profiel van je op. Zo wordt jouw persoonlijkheid vermarkt aan adverteerders. Het zijn geen mediabedrijven meer, het zijn databedrijven. Wij beschouwen onze lezers in de eerste plaats als burger. Voor de commerciële media zijn hun lezers klanten die verleid moeten worden."

"Elke keer dat jij op de site van HLN op de column van Goedele Liekens klikt, bouwen kranten een profiel van je op"

Denken jullie dat klassieke kranten of mediabedrijven op dezelfde manier als jullie aan onderzoeksjournalistiek kunnen doen?

Tom: "Bij elke krant zitten nog journalisten die waardevol werk leveren en willen leveren. Ik denk wel dat de krijtlijnen waarbinnen zij moeten werken beperkter zijn dan bij ons. Het hoogste goed voor een journalist is onafhankelijkheid. Bij Apache moeten we geen advertenties verkopen. We leven enkel van onze lezers die een abonnement kopen. Daardoor worden we misschien wel wat minder betaald, maar het werk als journalist is veel fijner."

Karl: "Je ziet ook dat reguliere media steeds meer abonnementen moeten verkopen. Dan moeten ze ook artikels publiceren waarvoor mensen willen betalen. Ze zetten nu dus ook opnieuw in op onderzoeksjournalistiek, puur om commerciële redenen. Er heerst een soort hitsige, ranzige toon. Ze doen ook vaak aan hit-and-run: ze onthullen een groot schandaal, en dan laten ze het dossier vallen. Dat is niet oké. Wij daarentegen, blijven al onze dossiers opvolgen."

"Wij hopen met onze artikels impact te hebben op de samenleving. Wij hopen dat politici hun collega's tot verantwoording roepen.We hopen dat de wetten, bijvoorbeeld de milieuwetgeving, worden veranderd om wantoestanden niet meer mogelijk te maken. Ik heb de indruk dat veel van onze collega's niet geïnteresseerd zijn in de maatschappelijke relevantie van de stukken die ze brengen, maar enkel in de heisa die ze ermee kunnen opwekken."

Onlangs bracht Apache het boek 'De vrienden van het vastgoed' uit, dat een portret schetst van de 'immocratie' in België. Waar gaat het boek over? 

Tom: "Het boek onderzoekt de nauwe relatie tussen de vastgoedsector en de politiek. Die dynamiek bevindt zich in een grijze zone die structureel problematisch is. Het boek focust op één specifiek dossier, namelijk het verhaal van Land Invest Group waarbinnen de Antwerpse N-VA en de Luikse PS samenwerkten. Die samenwerking toont dat het geen ideologisch conflict is."

Karl: "In vastgoed valt veel geld te verdienen, zeker wanneer een politicus bijvoorbeeld beslist om braakliggende grond om te zetten naar bouwgrond. Dan kan men lood in goud veranderen. Dat opent de deur voor belangenvermenging: politici die gunsten aannemen, of zelfs geld van projectontwikkelaars. Soms hebben politici zelfs directe banden met de sector. Projectontwikkelaars richten zich simpelweg op de meerderheidspartijen om soms met haast maffieuze praktijken hun bouwplannen uit te werken."

"Projectontwikkelaars richten zich simpelweg op de meerderheidspartijen om soms met haast maffieuze praktijken hun bouwplannen uit te werken"

Jullie hebben veel problemen ondervonden bij het schrijven van dit boek, zoals bijvoorbeeld privédetectives.

Tom: "Er hebben een tiental rechtszaken plaatsgevonden, puur om ons te demotiveren. Bovendien zijn er privédetectives ingehuurd om te ontdekken waar onze informatie vandaan komt. Wat ons het meest heeft geschaad, zijn de uithalen van Bart De Wever. Hij noemde ons werk 'riooljournalistiek' omdat we onderzoek deden naar mensen uit zijn directe omgeving."

Karl: "Het is natuurlijk onze deontologische plicht om de identiteit van onze bronnen te beschermen en dat werkt op de zenuwen van andere partijen."

Denken jullie dat jullie boek effect heeft gehad op de verkiezingen, aangezien de N-VA bijvoorbeeld een politieke overwinning heeft binnengehaald?

Tom: "Ik maak mij geen illusies dat we een verschil gemaakt hebben, maar het boek heeft het thema rond vastgoed en politiek in de gemeenteraadsverkiezingen op de agenda gezet." 

Karl: "Heel wat schepenen en burgemeesters in Vlaanderen zijn op de vingers getikt voor zo'n gedrag. Sommigen onder hen werden vervolgens niet herverkozen. Dat toont aan dat er wel werd nagedacht over dit thema tijdens de verkiezingen."