Rolstoeltoegankelijkheid aan de UGent: "Ons patrimonium kunnen we niet zomaar aanpassen"

Interview met vicerector Mieke Van Herreweghe

Niemand zal ontkennen dat het soms vermoeiend is om de Blandijnberg te beklimmen, de vele trappen op te lopen, en dan nog tot bij een zitje in de aula te geraken. Voor rolstoelgebruikers is dat nog een pak lastiger. Hoe zit het met de rolstoeltoegankelijkheid aan de UGent?

Vicerector Mieke Van Herreweghe trekt zich het onderwerp persoonlijk aan, en kwam tot de conclusie dat de UGent nog heel wat werk voor de boeg heeft.

Studentenhuis De Therminal is allerminst een rolstoeltoegankelijke locatie, terwijl dat net de centrale plaats is voor studentenverenigingen. Probeert u studentenverenigingen aan te moedigen om hun activiteiten rolstoeltoegankelijk te maken?

Mieke Van Herreweghe

"Dat hebben we bij mijn weten nog niet gedaan, maar het is een heel goede suggestie. We hebben in het verleden wel al vastgesteld dat de lokalen van studentenverenigingen vaak overvol staan waardoor de lokalen zelf ook al niet rolstoeltoegankelijk zijn. Er wordt inderdaad te weinig stilgestaan bij rolstoeltoegankelijkheid op studentenactiviteiten. Dat de meeste studenten nauwelijks geconfronteerd worden met medestudenten met een beperking, heeft daar natuurlijk ook mee te maken. Bij mij persoonlijk was dat anders. Mijn vader was volledig blind en heel actief binnen de sportwereld voor mensen met een beperking. Ik ben zelf dus van jongs af aan meegegaan naar sportactiviteiten van blinde en slechtziende, of dove en slechthorende sporters en sporters met een fysieke beperking."

Welke visie heeft de UGent op rolstoeltoegankelijkheid?

"In het verleden werden onze gebouwen vanuit een validistische blik opgetrokken. Dat betekent dat we de wereld bekijken door de ogen van een valide persoon en er weinig aandacht is voor de leefwereld van personen met een beperking. Intussen is er al veel veranderd en op dit moment hanteren we vooral een visie van integratie om op die manier een zo efficiënt mogelijke toegankelijkheid te garanderen. Het probleem bij de integratieve benadering is dat de rolstoelgebruiker nog steeds alles zelf moet uitzoeken. De student of de medewerker moet zich aanpassen om mee te kunnen functioneren in het systeem. Dat willen we veranderen door in de toekomst in te zetten op een zo inclusief mogelijk programma met voldoende en duidelijke signalisatie. Inclusiviteit houdt in dat de rolstoelgebruikers zich nauwer verbonden voelen met de medestudenten en op een spontane manier dezelfde dingen kunnen doen. Het is ook belangrijk om meer aandacht te hebben voor bewustwording buiten de rolstoelgebruikers zelf, zoals bij medestudenten en proffen." (Kort intermezzo door Remus, de hond van de vice-rector, red.)

Theorie en praktijk zijn twee verschillende dingen. Wat zijn de grootste obstakels op dit moment?

"Enerzijds moeten rolstoelgebruikers zelf het meeste uitzoeken wegens onduidelijke aanduiding. Signalisatie is er wel, maar lang niet genoeg. Daarnaast vormt ons patrimonium een probleem. Veel historische gebouwen zijn niet ontworpen met het oog op rolstoeltoegankelijkheid. Veel van deze gebouwen zijn beschermd en daarom is het moeilijk om aanpassingen door te voeren en moeten we in die gebouwen vaak via een achterdeur werken, niet via de beschermde voordeur. Daarnaast is er bij tijdelijke werven of evenementen nog te weinig aandacht voor toegankelijkheid. De rolstoelgebruiker wordt dan nog eens geblokkeerd, ondanks een vooraf geplande route. Steeds andere routes nemen, leidt bij rolstoelgebruikers dan ook tot frustratie en uiteindelijk tot eenzaamheid."

Heeft de UGent recent zaken aangepast?

"Een tijd geleden is er op de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen een rondgang gemaakt doorheen het hele gebouw waarbij de rolstoeltoegankelijkheid onder de loep werd genomen. De facultaire diversiteitscoördinator heeft deze toer samen met onder meer een toegankelijkheidsambtenaar van Stad Gent en een rolstoelgebruiker gemaakt. De conclusie? Het gebouw was rolstoeltoegankelijk maar de signalisatie was zo goed als afwezig."

"Er is lang niet genoeg signalisatie"

Ondervinden studenten met bepaalde noden ook aangepaste huisvesting?

"We hebben al vaak rolstoelgebruikers gehad die in een van onze homes woonden en van daaruit werd dan de mobiliteit voorzien. Bij mijn weten is de rolstoeltoegankelijkheid in de homes geen probleem, dat zijn ook relatief nieuwe gebouwen. Het aanspreekpunt student & functiebeperking van de UGent ondersteunt natuurlijk ook dat soort activiteiten."

Waarom komt dit onderwerp pas recent sterker op de voorgrond? 

"Er is zeker al langer aandacht voor. De verbeteringen van de signalisatie zijn al langer bezig en voor alle nieuwbouwprojecten zijn er gelukkig wettelijke en decretale bepalingen. We zijn een drietal jaar geleden overeengekomen met de Stad Gent dat de toegankelijkheidsambtenaar ook de gebouwen van de universiteit onder de loep zou nemen."

"Bij renovaties van oudere gebouwen is honderd procent inclusiviteit niet mogelijk omdat het simpelweg te duur is" 

"Het feit dat het recent besproken is in de werkgroep Diversiteit en Gender heeft er mee te maken dat we nu − meer dan in het verleden − dat soort discussies aangaan. Wellicht heeft het ook te maken met het feit dat ik dat vanuit mijn achtergrond belangrijk vind. Bovendien kwam oud-student Marijn Depraetere enkele weken geleden naar mijn kabinet en hij vertelde er over zijn verschillende onaangename ervaringen als rolstoelgebruiker aan de UGent. Hij schreef enkele jaren geleden hierover een pakkende lezersbrief. Aan de hand van foto's wees hij ons op de vele drempels waar hij dagelijks mee te maken kreeg. Hij heeft toen echt aan de alarmbel getrokken. Soms verslapt de aandacht voor dit onderwerp, dat moet ik toegeven. We moeten het op dat vlak beter doen."

Ligt het probleem om die rolstoeltoegankelijkheid te verbeteren bij het budget? 

"Dat is inderdaad een pijnpunt en hier zit een groot verschil tussen een integratieve en een inclusieve benadering. Voor alle nieuwbouw streven we naar een inclusieve benadering. Bij renovaties van oudere gebouwen is honderd procent inclusiviteit niet mogelijk omdat het simpelweg te duur is. Bij verbouwingen zetten we dus vooral in op signalisatie en streven we naar een integratieve benadering."

Toegankelijkheid is meer dan aandacht voor rolstoelgebruikers. Wat voorziet de UGent voor doven, slechthorenden en blinde studenten?

"Vanuit het aanspreekpunt student & functiebeperking kunnen voor dove en slechthorende studenten note takers ingezet worden. Dat zijn mensen die notities nemen van wat er in de les gezegd wordt. Ook kan er vanuit de Vlaamse Overheid een tolk Vlaamse Gebarentaal voorzien worden. Via het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap is er voor blinde en slechtziende studenten bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om voorleessoftware of een brailleleesregel op hun computer te krijgen. Dit gaat veeleer over de toegankelijkheid van de lessen, maar dat werkt goed aan deze instelling. Het is wel zo dat het initiatief vaak moet komen van de student in kwestie, en dat is ook logisch. Als lesgever weet je niet altijd welke aanpassingen elke student nodig heeft, dus daarom is het belangrijk dat de persoon in kwestie zelf aangeeft wat het beste voor hem of haar is."

Gerelateerde artikels: 
Faculteit van de eenzaamheid
Nog geen stemmen

Reacties

Bericht: 
Geachte vice-rector, Geachte rector, In antwoord op uw bijdrage. https://www.schamper.ugent.be/editie/corona-7/artikel/rolstoeltoegankelijkheid-aan-de-ugent-ons-patrimonium-kunnen-we-niet-zomaar Mijn aangehouden teleurstelling is moeilijk te miskennen. Buiten de rekening hebt u ook vandaag van mijn alarmsignaal weinig gemaakt. Inclusie? "We kunnen niet..." U zet in op signalisatie. Pijlen richting de drempels. "We weten het maar we kunnen niet". Op geen enkel ogenblik ervaarde ik de wil vanuit de U Gent om drempels voor mij weg te werken. Een open en vrije universiteit staat open voor groei en evolutie van iedereen betrokken. Wat niet evolueert sterft uit. Ik dacht dat U Gent een voorbeeld was van een actuele mini-maatschappij, maar het blijkt enkel een levend museum te zijn. Geen wonder dat Vlaanderen op de buurlanden 30 jaar achter loopt. Men brengt nog steeds hetzelfde curriculum. U Gent werkt niet richting inclusie, men installeert er wederom enkel een segregatie, ook in nieuwe realisaties zoals de U.F.O. De realisaties van de U Gent: een festival van gemiste kansen. U kapt bos in ruim voor nieuwbouw. Zijn er overigens voldoende rolstoelkamers voorzien in deze nieuwe studentenhuizing? Of negeert u wederom de wanhoop van uw studenten wanneer deze uit een minderheid komen? De passiviteit van dit rectoraat straalt uit over alle campussen. Doorzetters en unieke individuen vallen uit of plegen (net geen) zelfmoord. Ook ik stond aan die rand, gebroken door de uitsluiting aan de U Gent. Aan wie geeft u bij gevolg nog les? Een homogene studentenpopulatie zonder ware variatie. Zonder kritiek ook, want weinig tot niet begrepen wanneer men een professor of beleid aan kritiek onderwerpt. Het enige strijdpunt aan de U Gent? Gender, want dat is ook het enige verschil te merken. Ik breng u die gefundeerde kritiek wel en dat is uw enige realisatie. Dat en Dries Van Langenhove als uw nagenoeg enige kroonstuk. Het is geen verassing dat net hij een product is van hoe U Gent de mens behandeld en beleerd. Hoe kan je groeien als persoon als je enkel maar een synthese kan schrijven over zaken waar je geen persoonlijke ervaring mee hebt? Hoe kan je de professor op een leugen betrappen als deze niet weet wat de norm hoort te zijn? Personen met handicap zeggen al 70 jaar aub en 20 jaar dat het de wet is. Mevrouw, u noemt zichzelf een voortrekker in die strijd en persoonlijk betrokken, maar berust erg makkelijk in een passieve en ongeïnteresseerde houding, zo ook hierboven verwoord. Alsof uw levenservaring van dertig jaar geleden op enige manier kan aansluiten op mijn noden en wensen vandaag. Alsof de signalen die ik u heb laten horen weer vanzelf zullen uitdoven. Mevrouw, u hebt me beledigd. De presentatie die ik u heb gegeven hebt u verbasterd, zonder mijn toestemming, om me zo uit te sluiten van opvolgende gesprekken ter zake rond die presentatie, rond inclusie en validisme aan de U Gent. U nodigde me niet uit. Doch hebt u het woord validisme het eerst geleerd van een eerstejaars bachelor, want zelf had u er nog nooit van gehoord. U claimt niet te kunnen komen werken met een gebroken been, maar u verwacht wel dat ik kan komen studeren vanuit een elektrische rolstoel. Doch spreekt u in mijn naam over mij, alsof ik u hier de toelating voor had gegeven door met u in gesprek te gaan. In hoeverre is het respectvol mijn eigen paper en publicatie te presenteren aan o.a. uw architecten, enkel vanuit uw eigen visie, en mij daarbuiten te houden? In hoeverre is het academisch correct dat u mevrouw denkt geschoold of geïnformeerd genoeg te zijn om mijn presentatie voor mij te gaan geven? Om in mijn naam te spreken? Hoe wenst u inclusie te vertalen aan de U Gent als het rectoraat dit niet eens nastreeft? U hebt van al die alarmsignalen enkel de rekening gemaakt. Dezelfde rekening die men al 50 jaar maakt. Behalve als het over vrouwenrechten gaat. Dan is plots inclusie uw enige norm. Maar voor anderen? U zwijgt. U berust. U verbergt zich achter wettelijkheden, waar ikzelf weet dat u ook hierin al te kort schiet. U Gent realiseert helemaal niet wat wettelijk noodzakelijk is geacht. De U Gent heeft daar geen interesse in. Dat of te weinig kennis. Kennis die u niet hebt omdat u rolstoelgebruikers al sinds de oprichting uitsluit tot deelname. Deze vice-rector heeft niet de correcte motivatie om voor personen uit minderheidsgroepen de zaak hard te maken. Het ontbreekt haar aan de basale visie ter zake, aan ware geestdrift voor, en inzicht in inclusie. Ze valt terug op een persoonlijk referentiekader van dertig jaar oud want u snapt niet wat vandaag opgeëist en mogelijk en noodzakelijk is. Studeren is voor mij geen hobby, maar de U Gent heeft me erg duidelijk laten voelen hoe valide mensen over mijn talent en ambitie nadenkt. De U Gent werkt geen drempels weg, speelt niet in op de noden van hun studenten. U wil niet leren, u wenst geen inclusieve visie, u wenst van mij geen voorbeeld te maken. Ik kwam dit u aanbieden. U zag niet eens in hoe waardevol dat cadeau was, en hoe fel ik jarenlang heb gevochten om bij u aan te kunnen kloppen. U zag mijn presentatie, knikte vriendelijk en vergat me. Deze afstandelijke passiviteit straalt uit over alle campussen van uw universiteit. Uw U Gent slaagt er niet in inclusie te spellen, laat staan dat u er in zou slagen mij of andere studenten de definitie er van aan te leren. U, mevrouw, hebt de kans verkeken om samen met mij geweldig te worden. Om uniek en eloquent de wereld te veroveren. Waarlijk open, waarlijk vrij, waarlijk een universiteit. Marijn Depraetere

Reactie toevoegen