Rolstoeltoegankelijkheid aan de UGent: "Ons patrimonium kunnen we niet zomaar aanpassen"

Vicerector Mieke Van Herreweghe trekt zich het onderwerp persoonlijk aan, en kwam tot de conclusie dat de UGent nog heel wat werk voor de boeg heeft.

Studentenhuis De Therminal is allerminst een rolstoeltoegankelijke locatie, terwijl dat net de centrale plaats is voor studentenverenigingen. Probeert u studentenverenigingen aan te moedigen om hun activiteiten rolstoeltoegankelijk te maken?

Mieke Van Herreweghe

"Dat hebben we bij mijn weten nog niet gedaan, maar het is een heel goede suggestie. We hebben in het verleden wel al vastgesteld dat de lokalen van studentenverenigingen vaak overvol staan waardoor de lokalen zelf ook al niet rolstoeltoegankelijk zijn. Er wordt inderdaad te weinig stilgestaan bij rolstoeltoegankelijkheid op studentenactiviteiten. Dat de meeste studenten nauwelijks geconfronteerd worden met medestudenten met een beperking, heeft daar natuurlijk ook mee te maken. Bij mij persoonlijk was dat anders. Mijn vader was volledig blind en heel actief binnen de sportwereld voor mensen met een beperking. Ik ben zelf dus van jongs af aan meegegaan naar sportactiviteiten van blinde en slechtziende, of dove en slechthorende sporters en sporters met een fysieke beperking."

Welke visie heeft de UGent op rolstoeltoegankelijkheid?

"In het verleden werden onze gebouwen vanuit een validistische blik opgetrokken. Dat betekent dat we de wereld bekijken door de ogen van een valide persoon en er weinig aandacht is voor de leefwereld van personen met een beperking. Intussen is er al veel veranderd en op dit moment hanteren we vooral een visie van integratie om op die manier een zo efficiënt mogelijke toegankelijkheid te garanderen. Het probleem bij de integratieve benadering is dat de rolstoelgebruiker nog steeds alles zelf moet uitzoeken. De student of de medewerker moet zich aanpassen om mee te kunnen functioneren in het systeem. Dat willen we veranderen door in de toekomst in te zetten op een zo inclusief mogelijk programma met voldoende en duidelijke signalisatie. Inclusiviteit houdt in dat de rolstoelgebruikers zich nauwer verbonden voelen met de medestudenten en op een spontane manier dezelfde dingen kunnen doen. Het is ook belangrijk om meer aandacht te hebben voor bewustwording buiten de rolstoelgebruikers zelf, zoals bij medestudenten en proffen." (Kort intermezzo door Remus, de hond van de vice-rector, red.)

Theorie en praktijk zijn twee verschillende dingen. Wat zijn de grootste obstakels op dit moment?

"Enerzijds moeten rolstoelgebruikers zelf het meeste uitzoeken wegens onduidelijke aanduiding. Signalisatie is er wel, maar lang niet genoeg. Daarnaast vormt ons patrimonium een probleem. Veel historische gebouwen zijn niet ontworpen met het oog op rolstoeltoegankelijkheid. Veel van deze gebouwen zijn beschermd en daarom is het moeilijk om aanpassingen door te voeren en moeten we in die gebouwen vaak via een achterdeur werken, niet via de beschermde voordeur. Daarnaast is er bij tijdelijke werven of evenementen nog te weinig aandacht voor toegankelijkheid. De rolstoelgebruiker wordt dan nog eens geblokkeerd, ondanks een vooraf geplande route. Steeds andere routes nemen, leidt bij rolstoelgebruikers dan ook tot frustratie en uiteindelijk tot eenzaamheid."

Heeft de UGent recent zaken aangepast?

"Een tijd geleden is er op de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen een rondgang gemaakt doorheen het hele gebouw waarbij de rolstoeltoegankelijkheid onder de loep werd genomen. De facultaire diversiteitscoördinator heeft deze toer samen met onder meer een toegankelijkheidsambtenaar van Stad Gent en een rolstoelgebruiker gemaakt. De conclusie? Het gebouw was rolstoeltoegankelijk maar de signalisatie was zo goed als afwezig."

"Er is lang niet genoeg signalisatie"

Ondervinden studenten met bepaalde noden ook aangepaste huisvesting?

"We hebben al vaak rolstoelgebruikers gehad die in een van onze homes woonden en van daaruit werd dan de mobiliteit voorzien. Bij mijn weten is de rolstoeltoegankelijkheid in de homes geen probleem, dat zijn ook relatief nieuwe gebouwen. Het aanspreekpunt student & functiebeperking van de UGent ondersteunt natuurlijk ook dat soort activiteiten."

Waarom komt dit onderwerp pas recent sterker op de voorgrond? 

"Er is zeker al langer aandacht voor. De verbeteringen van de signalisatie zijn al langer bezig en voor alle nieuwbouwprojecten zijn er gelukkig wettelijke en decretale bepalingen. We zijn een drietal jaar geleden overeengekomen met de Stad Gent dat de toegankelijkheidsambtenaar ook de gebouwen van de universiteit onder de loep zou nemen."

"Bij renovaties van oudere gebouwen is honderd procent inclusiviteit niet mogelijk omdat het simpelweg te duur is" 

"Het feit dat het recent besproken is in de werkgroep Diversiteit en Gender heeft er mee te maken dat we nu − meer dan in het verleden − dat soort discussies aangaan. Wellicht heeft het ook te maken met het feit dat ik dat vanuit mijn achtergrond belangrijk vind. Bovendien kwam oud-student Marijn Depraetere enkele weken geleden naar mijn kabinet en hij vertelde er over zijn verschillende onaangename ervaringen als rolstoelgebruiker aan de UGent. Hij schreef enkele jaren geleden hierover een pakkende lezersbrief. Aan de hand van foto's wees hij ons op de vele drempels waar hij dagelijks mee te maken kreeg. Hij heeft toen echt aan de alarmbel getrokken. Soms verslapt de aandacht voor dit onderwerp, dat moet ik toegeven. We moeten het op dat vlak beter doen."

Ligt het probleem om die rolstoeltoegankelijkheid te verbeteren bij het budget? 

"Dat is inderdaad een pijnpunt en hier zit een groot verschil tussen een integratieve en een inclusieve benadering. Voor alle nieuwbouw streven we naar een inclusieve benadering. Bij renovaties van oudere gebouwen is honderd procent inclusiviteit niet mogelijk omdat het simpelweg te duur is. Bij verbouwingen zetten we dus vooral in op signalisatie en streven we naar een integratieve benadering."

Toegankelijkheid is meer dan aandacht voor rolstoelgebruikers. Wat voorziet de UGent voor doven, slechthorenden en blinde studenten?

"Vanuit het aanspreekpunt student & functiebeperking kunnen voor dove en slechthorende studenten note takers ingezet worden. Dat zijn mensen die notities nemen van wat er in de les gezegd wordt. Ook kan er vanuit de Vlaamse Overheid een tolk Vlaamse Gebarentaal voorzien worden. Via het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap is er voor blinde en slechtziende studenten bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om voorleessoftware of een brailleleesregel op hun computer te krijgen. Dit gaat veeleer over de toegankelijkheid van de lessen, maar dat werkt goed aan deze instelling. Het is wel zo dat het initiatief vaak moet komen van de student in kwestie, en dat is ook logisch. Als lesgever weet je niet altijd welke aanpassingen elke student nodig heeft, dus daarom is het belangrijk dat de persoon in kwestie zelf aangeeft wat het beste voor hem of haar is."