Haat de UGent bomen?

De bomen op de Sterre kregen de afgelopen weken veel aandacht. Na een petitie van buurtbewoners tegen het rooien van verschillende stukken bos rond home Bertha De Vriese, ontstond een heuse mediastorm.

Ettelijke tweets, een beroepschrift van o.a. het Agentschap voor Natuur en Bos en het Gents MilieuFront, en zelfs een publieke tussenkomst van minister Zuhal Demir (N-VA) later, lijkt de kans dat er meer studentenhuisvesting op de Sterre komt kleiner dan ooit. Huisvesting die nochtans broodnodig is. 

Jaren van kritiek

sfeerbeeld boskap

Deze heisa viel te verwachten. Gedurende meer dan vijf jaar dat dit project in de pijplijn zit, was de bouw van de home namelijk steeds controversieel. Zo valt duidelijk te lezen in de verslagen van de Sociale Raad en de Bouwcommissie dat er al in 2016 vragen gesteld werden omtrent het duurzame karakter van de home. Ook in 2019 was er een vlaag van protest. Een vijftiental professoren, onder leiding van Kris Verheyen, schreef een open brief aan de rector waarin ze waarschuwen voor "een dreigend verlies van waardevolle stukken bos en natuur op terreinen die eigendom zijn van de UGent." De universiteit was dus zeker en vast verwittigd dat de bouw niet bij iedereen even populair was. Toch is onze alma mater ervan overtuigd dat ze weinig fout deed. Ze verdedigt haar beslissing door erop te wijzen dat er plannen zijn om delen van campus Sterre, waaronder de parking van home Bertha De Vriese, te ontharden en on- en off-campus vervangende stukken groen aan te planten.

De vraag rijst natuurlijk of dit allemaal opweegt tegen het rooien van een biodivers, waardevol bos. Een vers aangeplant stuk bos heeft al gauw dertig jaar nodig om een ecologische compensatie te bieden. Dit is overigens hetzelfde argument dat het Agentschap voor Natuur en Bos aanhaalde in het ongunstige advies dat ze dit jaar gaven. De UGent kapt geen bomen voor haar plezier, maar het is wel duidelijk dat het behoud van de biodiversiteit geen belangrijke vereiste was bij de conceptualisering van het project in 2015.

Niet overal in Gent kan je zomaar een nieuwbouw vol koten neerploffen

Logistiek beheerder van de UGent, Jeroen Vanden Berghe, geeft dit toe maar nuanceert: "Het belang van duurzaamheid en milieu is de afgelopen jaren en zelfs het afgelopen jaar, enorm toegenomen. In 2015 stond dat inderdaad niet bovenaan de agenda, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat daar toen niet over nagedacht werd." Het klopt dat er aan de slag gegaan werd met kritiek. Zo kwam in 2020, als reactie op onder meer de eerder vermelde protestbrief, het biodiversiteitsplan uit de bus waaraan alle bouwprojecten zich moeten houden, behalve deze die al bezig zijn waaronder het bouwproject op campus Sterre.

Een van de belangrijkste punten in het biodiversiteitsplan is dat de UGent "het aanwezige groen en de biodiversiteit op haar terreinen behoudt". De boskap op campus Sterre, campus Heymans en het bouwproject in de Proeftuinstraat, waar dus ook allemaal bomen gerooid worden, zouden dus de laatste moeten zijn op UGent-terrein. Het biodiversiteitsplan is wel degelijk een goede ontwikkeling, maar voor vele projecten kwam het te laat.

Geen alternatieven?

De discussie rond de alternatieve locaties lijkt een van de heetste hangijzers in het hele debat. Op Twitter vroeg, onder andere, David de Pue, ex-onderzoeker aan de UGent, zich af of deze er wel genoeg aan had gedaan om alternatieve locaties op de Sterre, of zelfs elders in Gent, een kans te geven. Het klopt inderdaad dat de focus vrij snel enkel op de Sterre en de Heymans lag. Dat heeft twee belangrijke oorzaken. Ten eerste verkoos men op eigen grond te bouwen. Ten tweede zijn er verschillende voorwaarden die Stad Gent oplegt voor het bepalen van de locatie voor het bouwen van studentenhuisvesting. Volgens de studies van de UGent zijn de enige locaties die aan deze criteria voldoen de campussen Sterre en Heymans. Die richtlijnen zijn overigens redelijk voor de hand liggend: denk bijvoorbeeld aan zaken zoals nabijgelegen campussen, beschikbaarheid van het openbaar vervoer, enzovoort. Toch zorgen ze ervoor dat er niet overal in Gent zomaar een nieuwbouw vol koten kan neergeploft worden. Óf er zelfs nieuwe gebouwen moeten komen, is natuurlijk ook een vraag die je je kan stellen. De denktank Transitie UGent publiceerde in 2018 een memorandum, waarin ter sprake kwam dat de UGent voor nieuwe ruimtenoden te snel naar nieuwbouw grijpt. Terwijl oude gebouwen dan vaak ongemoeid en dus onderbenut blijven. 

De enige kritiek tijdens infomomenten voor buurtbewoners betrof de mogelijke gevolgen qua mobiliteit en parkeerplaatsen

De UGent veegt de kritiek dat ze niet genoeg heeft ingezet op dialoog met buurtbewoners van tafel. Zo wijst Vanden Berghe erop dat er slechts één kritiek geuit werd tijdens de infomomenten die de UGent organiseerde voor buurtbewoners, namelijk de mogelijke gevolgen voor mobiliteit en parkeerplaatsen. Daarnaast werd het niet gesmaakt dat de vervangbossen in andere gemeenten geplant worden − iets wat Vanden Berghe wijt aan de samenwerking met Natuurpunt die daarvoor geen gronden in het Gentse heeft.

Groot tekort aan middelen

De voorkeur voor bouwen op eigen grond lijkt vooral een gemakkelijke manier om kosten te drukken. De hoge kost die de rector aanhaalde in een opiniestuk, lijkt misschien een flauw excuus, maar het gebrek aan middelen is wel degelijk een cruciale factor. De Vlaamse universiteiten vragen al jaren meer geld om broodnodige investeringen te kunnen doen. De huidige subsidies beslaan slechts een kwart van de benodigde uitgaven. Een pikant detail: door een tekort aan middelen werd er in de jaren 2000 beslist dat de oppervlakte van home Bertha De Vriese (de home op campus Sterre waarnaast de nieuwe home gebouwd zal worden) gehalveerd wordt. Op die vrijgekomen stukken grond konden daarom … verder bomen groeien. Het bos op de Sterre zou er dus vandaag waarschijnlijk niet meer staan als de overheid destijds meer middelen investeerde.

Op die vrijgekomen stukken grond konden daarom … verder bomen groeien

De keuze tussen studentenhuisvesting en een stuk groen in Gent is voor de een al wat eenvoudiger dan voor de ander. Ideologie en keuzes terzijde blijft het wel zo dat de kotenmarkt in Gent overbevraagd is. De nood aan bijkomende, maar vooral kwalitatievere huisvesting blijft stijgen. Deze stijgende vraag komt er niet alleen door Belgische studenten. Met ENLIGHT, het nieuwe internationale uitwisselings- en samenwerkingsproject van de UGent, zal het aantal internationale studenten die de weg naar Gent vinden, enkel stijgen. "We vrezen er nu al voor dat we niet alle buitenlandse studenten zullen kunnen plaatsen", besluit de logistiek beheerder.