The war on the war on drugs

Het enige onderwerp waarbij jongeren aan de keukentafel nog meer met hun ogen rollen dan bij de ouderlijke waarschuwing veilig te vrijen, is waarschijnlijk druggebruik. Iedereen en hun grootmoeder heeft er een mening over, maar de laatste decennia gebeurt er steeds meer onderzoek dat dit thema kadert en komaf maakt met de vele mythes en dwaalsporen die errond ontstaan. Tom Decorte, professor in de criminologische wetenschappen en onder andere oprichter van het Instituut voor Sociaal Drugsonderzoek, is kritisch: "Bijna iedereen is het erover eens dat het huidige drugsbeleid niet werkt."

Dweilen met open kraan

Hoewel de overheid volgens professor Decorte veel geeft om het drugsbeleid, slaagt ze er niet in het te laten werken. "Er komen alleen maar drugs bij, er worden meer drugs gebruikt dan vroeger, de aanwezige drugs zijn gevaarlijker en de schade dus groter. Ook de georganiseerde misdaad neemt toe, wordt alsmaar invloedrijker en is steeds meer in staat om de staatsstructuur te ondermijnen."

"Legaliseren wordt te vaak gezien als de strijd opgeven"

Het is in deze context dat het vraagstuk van legalisatie en decriminalisatie naar voren komt. "Mensen die iets gebruiken of een kleine dosis bezitten bestraffen en een strafblad geven: dat zou eigenlijk niet in het strafrecht moeten staan. Daarvoor mensen straffen is eigenlijk een tang op een varken en maakt de situatie alleen maar erger." De legalisering lijkt daarenboven een interessante oplossing, maar wordt dikwijls compleet verkeerd benaderd. "Legaliseren wordt te vaak gezien als de strijd opgeven."

Ladderzat is oké, maar een joint is erover

Net bij dat beeld komt er een interessante vergelijking naar boven: "Bij alcohol of tabak heeft niemand het gevoel dat we de strijd hebben opgegeven. Kijk maar naar wat we gedaan hebben met tabak de laatste twintig jaar: als je het legaal maakt, kan je de prijs bepalen en de verpakking reguleren." Professor Decorte is dan ook voorstander van de strengere regulering van alcohol: "We zouden het veel meer restricties moeten opleggen: een verbod op reclame, veel meer waarschuwingen en een nultolerantie voor alcohol in het verkeer. Alcohol is een van de meest schadelijke drugs voor het lijf, de geest en de samenleving omdat er juist onder invloed van alcohol zo veel misdrijven worden gepleegd: slagen en verwondingen, huiselijk geweld, grensoverschrijdend gedrag, noem maar op."

Als drugs gelegaliseerd zouden worden, kunnen we ook lessen trekken uit het gebruik van producten als alcohol en tabak. "Het is belangrijk dat er geen vrije commerciële markt zou ontstaan, zoals we zien bij tabak en alcohol. Als je die geen restrictief kader oplegt, brainstormen ze dag in dag uit over hoe ze het product aantrekkelijker kunnen maken en hoe ze meer kunnen verkopen. Je vervangt de maffiosi die uit zijn op winstbejag door multinationals met hetzelfde doel. Een verbod op reclame, maar bijvoorbeeld ook een alleenrecht op de productie, enkel voor vzw's, zijn enkele lessen die we uit onze omgang met tabak en alcohol kunnen leren."

Around the world

Het mag echter niet verrassen dat deze commerciële modellen voor drugs wel al voorkomen in de wereld. Kijk maar naar the land of the free: "De eerste Amerikaanse staten die cannabis gelegaliseerd hebben, hebben bijna geen restricties: reclame, toerbussen, bedrijven die snoepjes ontwikkelen en dingen die voor jongeren en zelfs kinderen aantrekkelijk kunnen zijn." Gelukkig zijn er nog andere landen waar het beter is: "In Uruguay zijn ze strenger: een verbod op reclame en losse bedrijven die het mogen produceren."

"Hoe vaak heb jij al een preventieboodschap gezien over drugs?"

De basis voor een modern drugsbeleid kunnen we dus al vinden in zowel andere producten als andere landen. Waar is België dan in godsnaam mee bezig? "De strategie die vandaag veel wordt toegepast, is naar de druggebruiker zelf wijzen. Dat werkt absoluut niet; zo kun je dat gedrag niet ontraden." België zou dus twee grote omslagen kunnen doen: "Als eerste punt is er het omkeren van de budgettaire investeringen. Wij besteden maar 2,5 procent van het budget aan ontrading, aan echte preventiecampagnes, 70 procent gaat naar politie en justitie voor bestraffing en opsporing enzovoort. Al sinds 1997 zeggen experten dat preventie en hulpverlening geld moeten krijgen, geen bestraffing." En het tweede punt? Regulatie, maar wel beredeneerd: "Op dezelfde manier als cannabis? Neen. Je kan een rangschikking maken: hoe gevaarlijker ze zijn, hoe restrictiever je als overheid zou moeten optreden en hoe minder toegankelijk je die producten zou moeten maken. En wat staat er bovenaan? Alcohol."

Visualisatie van het Belgisch drugsbeleid

Voorkomen is beter dan genezen

Dan rest ons enkel de vraag hoe die ontrading er concreet zou moeten uitzien: "Er zijn veel vormen die wel werken, zoals een eerlijk gesprek aangaan over de aantrekkelijkheid, maar ook over de risico's − ergo niet het soort preventie waar iemand in politie-uniform voor de klas staat met een koffertje, maar andere vormen van preventie waarbij jongeren veeleer onderwezen wordt wat de gevolgen ervan zijn, zodat ze er zich weerbaarder tegen kunnen opstellen. Er zijn allerlei vormen van preventie, maar dat kost natuurlijk geld. Zowel om mensen op te roepen zich bewust te zijn van de gevaren, als om mensen te ontraden om dat te doen. Hoe vaak heb jij echter al een preventieboodschap gezien over drugs, behalve namens de media en politici die simpelweg stellen dat ze slecht zijn?"

Er is duidelijk een probleem, maar het is ook zo dat de antwoorden voorhanden zijn. Een klein deel van de Belgische bevolking heeft misschien een drugsprobleem, maar de Belgische Staat evenzeer.