Het verhaal achter de universitaire boycot

Hoe zitten die banden in elkaar?

De voornaamste link tussen de UGent en Israël loopt via Horizon Europa, het kaderprogramma van de EU voor onderzoek en innovatie. Met een indrukwekkend budget van €95,5 miljard, probeert de unie Europese samenwerkingsverbanden in onderzoek aan te sporen. Het project faciliteert samenwerking tussen meerdere Europese instellingen, waaronder universiteiten, onderzoekscentra en bedrijven. Sinds 2021 is ook Israël bij dit samenwerkingsverband betrokken. Hierdoor zitten zowel de UGent als Israëlische universiteiten soms samen in bepaalde samenwerkingsgroepen.

De UGent heeft geen autonome beslissingsbevoegdheid en het zou te veel kosten om zelfstandig uit de samenwerkingsverbanden te stappen. Toch behoudt de UGent de mogelijkheid om juridische stappen te ondernemen en een bepaald standpunt in te nemen. Zo kan ze druk uitoefenen om Israël uit de samenwerkingsverbanden te zetten.

Een dergelijke stopzetting van academische banden zou niet nieuw zijn voor de UGent

Statements van de universiteiten

De VUB heeft op 13 november samen met het Arendt-instituut al opgeroepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. Luc Sels, rector van de KU Leuven weigert echter om van zijn universiteit een politiek instituut te maken. Ook onze rector had iets, of weinig, te zeggen. Op 23 november kregen alle studenten een mail waarin hij verklaarde het advies van de Mensenrechtencommissie te volgen. In dit advies wordt er om een staakt-het-vuren gevraagd, en werd er beloofd om academische banden te onderzoeken en stop te zetten waar nodig. Veel studenten en werknemers van de universiteit hebben echter gevraagd naar een volledige academische boycot.

Eerdere Boycots

Een dergelijke stopzetting van academische banden zou niet nieuw zijn voor de UGent. In 2018 besliste de VLIR unaniem om toekomstige samenwerkingen met Iraanse universiteiten stop te zetten. Dit omdat dr. Ahmadreza Djalali, verbonden aan de VUB, daar toen al twee jaar gevangen zat. Hij wacht nog steeds op een executie waartoe hij onterecht veroordeeld is. Het bekendste voorbeeld van banden die verbroken worden is de samenwerkingen met Russische universiteiten die al sinds maart 2022 stopgezet zijn. Die beslissing kwam er nadat de Russische rectorenconferentie de invasie van Oekraïne in een verklaring ondersteunde. 

Er is momenteel een onderzoeker verbonden aan de vakgroep conflict- en ontwikkelingsstudies van de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen die als vluchteling vastzit in het zuiden van Gaza. De associatie van universitaire hoofden van Israël ondertekende op 1 november een statement waarin ze zich volledig achter de oorlog scharen.

Israëlische universiteiten

In dat document wordt gesteld dat Israël op twee fronten vecht. Enerzijds tegen Hamas, die zich zouden verbergen onder scholen, ziekenhuizen en moskeeën, anderzijds tegen kritiek vanuit het buitenland. Die kritiek wordt afgebeeld als antisemitisch. Sinds de dag waarop het statement uitkwam, zijn er 30.000 Palestijnen omgekomen. Uit een rapport van de Verenigde Naties blijkt dat 70% van de onderwijsinstellingen in Gaza beschadigd zijn. Tienduizenden Palestijnen kunnen nu niet meer naar school in Gaza. Ook binnen Israëlische universiteiten is er sprake van repressie tegen kritische stemmen en Palestijnse studenten, die soms op campussen worden gearresteerd.

Universitaire banden zijn een publiek issue dat onderhevig moet zijn aan een open debat

Universiteiten waar de UGent banden mee heeft

Hebrew University ondertekende het eerder vermelde document. Israelische veiligheid wordt in onderzoek ook geframed als iets wat onlosmakelijk is van de Joodse veiligheid. Het Weizmann Instituut pakt graag uit met hun banden met Elbit Systems, een van de belangrijkste wapenfabrikanten voor het Israëlische leger, dat op hun website wel eens wordt beschreven als 'onze IDF'. Het Migal - Galilee Research Institute heeft een resem aan projecten lopen in de Golanhoogte, een bezet gebied. In de berichtgeving over de projecten worden de Golanhoogte ook geframed als een soort tweeling van Galilee, zoals West- en Oost-Vlaanderen dat zouden zijn. Tel Aviv University haalt trots aan dat haar alumni en ex-medewerkers Israël hebben verdedigd in het Internationaal Gerechtshof. De zaak wordt beschreven als een ongegronde aanval tegen de Joodse staat. Ook die universiteit heeft het document van 1 november ondertekend. Holon university heeft haar departement industrieel ontwerp ingezet om oorlogsmateriaal voor de IDF te ontwikkelen en te fabriceren.

Kritiek

Actievoerders hebben op 23 november al een slag kunnen binnenhalen met het statement waarin er opgeroepen wordt tot een staakt-het-vuren. Ze vechten echter verder voor verhoogde transparantie, een waarde die de UGent zelf bepleit. Er is geen lijst te vinden met de precieze banden tussen de UGent en Israëlische instituten. Comac-organisatoren vinden echter dat dit een publiek issue is dat onderhevig moet zijn aan een open debat.

Gentse academici kwamen eerder dit jaar al met een statement. Die verklaring, ondertekend door 1.500 leden van de Vlaamse universitaire gemeenschap, veroordeelt de 'educide' van Israël tegen de Palestijnen en roept op om de academische samenwerking met Israël op te schorten zolang de vernietiging van het Palestijnse onderwijssysteem en de systematische discriminatie en aanval op Palestijnse academici en studenten doorgaan. Ook Eva Brems, architect van het Gentse universitair mensenrechtenbeleid zei al dat een case by case analyse niet volstaat wanneer zo veel academici een duidelijke grens willen stellen.