Stages bij de geneeskunde: een weinig transparante chaos

Wat alvast zeker is: studenten staan niet te trappelen om hun ervaringen te delen. Vrijwel iedereen die een minder dan ideale ervaring achter de rug heeft, wilde slechts zover gaan om dat te bevestigen, maar weigerde on the record te gaan als getuige. De studenten die dat wel deden, wensten anoniem te blijven uit voorzichtigheid voor de reacties die er vanuit de faculteit op zouden kunnen volgen.

Een eindeloze stapel stages

Ten eerste is het belangrijk te begrijpen hoe stages werken voor studenten geneeskunde. In tegenstelling tot andere richtingen doorlopen zij er niet één, maar voeren ze er tijdens de hele opleiding in totaal maar liefst 19 uit. Twee daarvan zijn stages van enkele dagen tijdens de bachelor, en vier zijn stages van telkens drie halve dagen in het eerste masterjaar. Het zwaartepunt van de stages in de opleiding ligt dus in de laatste twee masterjaren. In het tweede semester van het tweede masterjaar en het eerste van het derde, van januari tot december, moeten de studenten geneeskunde tien stages lopen. Die stages duren aan de UGent elk vier weken, maar dat varieert per universiteit. Aan de KU Leuven, bijvoorbeeld, duurt iedere stage zes weken. Daar komen in het allerlaatste semester van de basisopleiding − voor de specialisatie dus − nog eens drie stages van vijf weken bovenop, meestal al met het oog op de specialisatierichting. Om het met een geijkte academische uitdrukking te stellen: dat is serieus de moeite.

Saapje naast UZ

De ergernissen die studenten hebben, lijken vooral betrekking te hebben op de tien stages gespreid over een kalenderjaar en de laatste vijf stages van de basisopleiding geneeskunde. Van die tien stages liggen er acht al op voorhand vast, en mogen de studenten er voor twee zelf kiezen waar ze die lopen. De faculteit zelf beschrijft ze als een kans om "in contact te komen met het reële werkveld van de arts en de overgang van observeren naar het zelfstandig functioneren te maken". Dat gebeurt meestal in een Vlaams, Brussels of Nederlands ziekenhuis.

Administratieve rompslomp

Waar je belandt, is heel bepalend voor je stage-ervaring, vertelt een student. "De werkdruk verschilt van stage tot stage. Gemiddeld gezien zijn het zware uren, maar aan de andere kant: als je arts wordt, krijg je ook wel dergelijke werkuren te verduren. Ik heb stages gekend waarbij ik shiften van twaalf uur draaide, wat redelijk veel is als je dat niet gewoon bent. Ik heb zulke stages gehad, waarbij de uren extreem slecht waren. Maar evengoed stages die echt veel draaglijker waren, omdat ik dacht van 'oké, als ik dit later kan doen, ga ik blij zijn'." Een andere student bevestigt dat: "De werklast ligt vrij hoog. Uiteraard verschilt de werkdruk van stage tot stage. Tijdens de stage psychiatrie liepen de dagen meestal van 8u30 tot 17u, wat zeer relaxed is. Het andere extreem was dan weer de stage orthopedie waar de dagen vaak van 8u 's morgens tot 21u 's avonds duurden. Tijdens sommige stages heb je dan nog wachtdiensten die in het weekend kunnen vallen, en dan haat je toch even je leven, zeker omdat je niet betaald wordt (lacht)."

Tijdens die stages is er dan nog een extra element dat voor werkdruk zorgt: de patiëntencasus, een soort korte paper waarin de student een patiënt analyseert. De klacht van de patiënt wordt genoteerd, er worden een aantal mogelijke diagnoses gesteld en er wordt een therapie voorgeschreven. De eerste drie of vier casussen zijn best leerrijk, klinkt het, maar "daarna ben je het natuurlijk kotsbeu. Dat neemt gewoon veel tijd in beslag. Dat is ambetant. Voor volgend jaar is het systeem ook veranderd. De casussen worden moeilijker en studenten zullen er nog meer tijd in moeten steken."

"Soms mag je blij zijn als je aan een bureau kan zitten" – student geneeskunde

Wat studenten tijdens hun stage precies moeten doen, verschilt ook iedere keer. Bij de ene stagebegeleider mag je actief meehelpen en bij de andere ben je een veredeld meubelstuk dat toevallig in de ruimte staat. Een student getuigt: "Soms krijg je gewoon een stoel en mag je blij zijn als je aan een bureau kan zitten. Dan zit je daar gewoon niets te doen." Een andere student stemt in: "Het is handig als je een stagiair hebt voor administratief werk. Iemand moet het tenslotte doen, maar het blijft stom als je dat iedere week opnieuw voorgeschoteld krijgt." Er zijn gelukkig ook stages waar studenten wel verantwoordelijkheid krijgen. Die worden dan ook als veel leerrijker ervaren: "Die zijn uiteraard veel leuker, en je leert er ook veel meer bij."

Aan hun lot overgelaten

Veel studenten weten bovendien niet van welk hout pijlen te maken tijdens de eerste dagen van hun stage. "Wij worden wel wat aan ons lot overgelaten. Als je nog nooit een stage gehad hebt, weet je totaal niet wat het is, tenzij je iemand in de familie hebt die geneeskunde heeft gedaan." De Universiteit Gent wordt niet gespaard in de kritiek: "Ik heb echt het gevoel dat wij nul komma nul begeleid worden door de UGent." De universiteit wordt verweten niet genoeg begeleiding te voorzien die studenten voorbereidt op wat er tijdens de stages op hen afkomt. Studenten zouden vooraf geen idee hebben hoe de stages eruitzien en waaraan ze zich kunnen verwachten. Ook enkele richtlijnen die uitleggen hoe ze zich moeten gedragen en welke houding al dan niet gepast is, zouden geapprecieerd worden.

"Ik heb echt het gevoel dat wij nul komma nul begeleid worden door de UGent" – student geneeskunde

Zo bestaat er bijvoorbeeld onduidelijkheid over het uur waarop stagiairs naar huis mogen vertrekken. Als je ergens om 18u mag stoppen met werken, denken veel studenten dat ze moeten verder werken om een streepje voor te kunnen krijgen. "Je denkt: 'Ik moet het doen, want zo kan ik betere punten krijgen en meer bijleren', maar uiteindelijk is het slecht voor je op de lange termijn, en dat is iets wat je nooit hebt geleerd aan de universiteit", vertelt een student. "Het is handig om om 18u naar huis te gaan, dan kun je je batterijen weer opladen. Doe je dat niet, dan loopt je batterij leeg, maar je beseft dat te laat."

Arbitraire beoordeling

Wie hoge punten wilt halen, staat overigens vaak voor een lastige opdracht. "Onze punten per stage worden niet gedeeld," klinkt het, "maar de trend is dat je 15 of 16 op 20 krijgt. Dat is een zeer arbitrair getal. Er zijn veel stages waar de arts die je punten geeft, er nooit bij staat en jou nooit heeft gezien. Dan vraag ik me af hoe die punten kan geven." Een andere student vertelt dan weer: "Die scores worden zeer subjectief gegeven. Er zijn echt gewoon geen objectieve parameters die worden meegenomen in je beoordeling. Het gebeurt af en toe dat er met de natte vinger beoordeeld wordt, dat klopt."

Sfeerbeeld UZ

Een ander heikel punt betreft de kosten die studenten vaak moeten maken om hun stage te kunnen lopen. Heel wat ziekenhuizen voorzien geen vergoeding voor vervoer of eten voor stagiairs. "Vaak zorgen we er als stagiair voor dat de artsen en assistenten minder werk hebben", zegt een student, en daar zou op zijn minst gratis parking en eventueel gratis eten tegenover mogen staan. Ook een kilometervergoeding wordt aangehaald als mogelijke manier om verre stages financieel draaglijker te maken. Anderzijds wordt benadrukt dat de stages zeker leerrijk zijn en de opgedane ervaring waardevol is.

De stageverantwoordelijken van de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen werden gecontacteerd voor een reactie. Die kan u in het bijgevoegde kaderstuk lezen.