Heb je ooit je leerkracht aangesproken met 'mama'? Of in de winkel hulp gevraagd aan iemand die er niet werkte? Proficiat, je bent nu een sociale wetenschapper ervaren in de methode 'breaching' uit de etnomethodologie. Dat kan verfrissend ogen op je LinkedIn-profiel, maar eerst moet je natuurlijk wel weten wat het is.
Mensen zijn soms social awkward wezens. We verspreken ons en schatten situaties meer dan eens fout in. Psychologen zouden je ongepast of ongemakkelijk gedrag omcirkelen in hun nota's. Volgens sociologen, echter, ben je een experiment aan het uitvoeren.
Omdat zelfs mensen na een inleidend vak sociologie nog steeds vragen wat sociologie eigenlijk is, volgt hier kort nog even een samenvatting. Sociologie is de menswetenschap die zich bezighoudt met hoe groepen mensen zich gedragen en wat er zoal leeft in die groepen. Ze focussen hun vergrootglas op vaak heel abstracte gekkigheden zoals beleefdheidsregels, maar ook genderstereotypen, waarom mensen verhuizen, en waarom het normaal geacht wordt dat ze 's ochtends met een lang gezicht naar 'het werk' vertrekken om thuis moe in de zetel ploffen, wat Netflix te kijken en te gaan slapen. Sociologen stellen vragenlijsten op, doen statistische analyses, observeren en doen interviews vanuit complexe theoretische paradigma's. Dat is een heel ruim veld en dan durft er wel eens een vreemde theorie te ontstaan.
In de sociologie is er een strekking genaamd etnomethodologie. Ze bestudeert hoe "sociale orde onstaat uit een interactieproces". Denk 'Lord of the Flies' of typische discussietjes binnen gezinnen met jonge kinderen over speelgoed, iPads of cornflakes. Er ontstaan regels uit gesprekken en haargetrek want mensen hebben niet graag te veel gesprekken of haargetrek. Maar vooral interessant is de methode die de grondlegger Harold Garfunkel bedacht om zijn studenten warm te maken voor zijn lessen: breaching. Bij breaching is het doel van het experiment een bepaalde sociale regel of structuur bloot te leggen door hem te breken. Breaching is een methode waarmee je niet echt veel theorie kunt opbouwen, ze wordt eerder gebruikt als bewijsvoering. Het feit dat je verwachtingen kan breken, impliceert dat er verwachtingen zijn. Voor de harde wetenschappers die dit lezen: je kan geen onbestaande pot breken, toch?
Breaching kan heel humoristisch werken. Wie in de les zit met een onesie aan, zal gegrinnik krijgen van zijn collega-toetsentokkelaars. Als je favoriete prof een BV imiteert of een zatte tante plots begint te dansen, breken deze even met de klassieke verwachtingen. Ze breken, tot algemene joligheid, met hun 'normale' gedrag. We vinden het ook hilarisch als een politicus in een pandapak kruipt en zo compleet breekt met wat we verwachten van een doorsnee volksvertegenwoordiger. Andere grappige breaching-implementaties die je zelf eens kan proberen, zijn: winkelen uit andermans supermarktkarretje, expliet vertellen aan de telefoon dat je op het toilet zit en vragen of ze de plons hoorden, of doen alsof je geen jota begrijpt van iemand die je vraagt wat je naam is. Als onderzoeker valt het ook aan te raden om zeer goed op te letten hoe de sfeer compleet wegzakt wanneer je verboden middelen rondstrooit op een kinderfeestje. Je zal voelen dat het sociale weefsel rondom je daar toch speciaal op gaat reageren.
Garfunkel stuurde zijn studenten op pad met absurde opdrachten. Een daarvan was, bijvoorbeeld: "Wandel binnen in je huis alsof je er nog nooit geweest bent". Leerlingen spraken hun ouders aan met de voornaam, vroegen waar de borden stonden in hun ouderlijke huis, vroegen papa wat hij eigenlijk deed van werk. Ouders dachten dat hun kinderen ziek waren geworden: er kwamen dan ook verhalen van ouder-kindrelaties die de experimenten niet zonder kleerscheuren overleefd hadden. Breaching breekt dus op effectieve wijze dat wat sociologen graag sociale structuur noemen en legt het dwingende karater van normen bloot. Probeer maar eens voor te steken in een rij of een vreemde aan te spreken in een tram, je zal snel merken wat de maatschappelijke norm is.
Reactie toevoegen