Is het immoreel om een gehandicapt kind op de wereld te zetten? Moeten we een blijvende groei van de economie nastreven? Is minder geld investeren in de culturele sector een goede zaak? Twee van de vorige drie vragen hebben geen eenduidig antwoord; dat schreeuwt om wijsgerige duiding!
Zaterdag 9 november bracht de Vooruit dertig van de meest vooraanstaande denkers uit binnen- en buitenland samen om te discussiëren over de hedendaagse vragen die er volgens hen toe doen. Verspreid over vier zalen konden de bezoekers lezingen, panels en debatten bijwonen die hen met het nodige hersenvoer terug naar huis stuurden. De avond bood voor elk wat wils: zowel culturele, maatschappelijke, geschiedkundige als ethische thema's kwamen aan bod. Voor wie de gedachten liever tot zich laat komen, was er aanbod in overvloed. Maar ook de iets actievere vrijdenkers konden hun gedachten voldoende botvieren. Het was namelijk mogelijk om in de foyer te participeren in een gesprek op de filosofa.
Een debat over racisme met Maarten Boudry
Het is gebruikelijk dat het eerste debat in de grootste zaal van het evenement ook meteen één van de grootst evenementen is van de avond. Zo mocht vorig jaar wereldberoemde psycholoog Steven Pinker beginnen met een lezing over zijn boek 'Enlightenment Now'. Het eerste was dit maal een debat over racisme. Na Pinker kon je wel spreken van een behoorlijke downgrade.
Boudry had geen enkele specialisatie betreffende dit onderwerp
Het debat bestond uit drie sprekers: Naima Charkaoui, politicologe en oud-coördinator van het Minderhedenforum, Pieter-Paul Verhaeghe, socioloog gespecialiseerd in discriminatie en praktijktesten, en Maarten Boudry. Het officiële debat betrof de vraag of er vandaag de dag meer of minder racisme is dan vroeger, naar aanleiding van een uitspraak in het recente boek van mijnheer Boudry. De irrelevantie van deze vraag bleek uit wat volgde in het debat. "Dat er nu minder racisme is dan pakweg honderd jaar geleden, wil niet zeggen dat er geen racisme meer is of dat dat racisme niet meer kan terugkomen", verwoordde mevrouw Charkaoui het mooi.
Wat volgde was een lange en, op veel momenten, pijnlijke dialoog tussen Boudry en de andere twee sprekers. Welke woorden gebruikt iemand om bepaalde vormen van discriminatie te omschrijven? Welke vormen van discriminatie en racisme moeten we de wereld uit krijgen? Wat duidelijk was, was het feit dat Boudry geen enkele specialisatie had betreffende dit onderwerp en vaak nogal ongemakkelijk moest meehollen. Als publiek bleef je achter met veel onbeantwoorde vragen en één nieuwe vraag: waarom de organisatie Boudry precies voor dit panel had uitgenodigd.
Zijn polarisatie en radicalisme goed?
Christophe Busch, master in Holocaust and genocide studies, en Koert Debeuf, auteur van onder meer ‘Tribilization: Why War Is Coming’ gaan in de prachtige Balzaal van de Vooruit in gesprek over polarisatie en radicalisering.
Eerst en vooral bespreken ze het begrip ‘polarisatie’ zelf. Volgens hen is het begrip eerder neutraal dan de negatieve connotatie die men nu vaak het woord toeschrijft. Polarisatie kan verrijkend zijn, we kunnen ons slechts inleven in bepaalde problemen die sommige groepen ervaren als we erkennen dat we verschillen van hen en daarom ook verschillende situaties op verschillende manieren kunnen ervaren. Polarisatie wordt echter wel slecht als men begint te redeneren vanuit een doorgedreven wij-zij-denken en andere sociale of etnische groepen demoniseert. Dit gebeurt ook wanneer men pleit voor een uitzetting van mensen uit de maatschappij of buiten de landsgrenzen op basis van hun lidmaatschap van een of meerdere van deze categorieën.
Radicale bewegingen proberen verandering te brengen binnen het wettelijke kader
Ook het woord 'radicalisering' vergt volgens Busch en Debeuf enige nuance. Radicalisering op zich is volgens hen niet negatief. De suffragettebeweging die streed voor het vrouwenstemrecht was bijvoorbeeld zeer radicaal voor haar tijd. Radicale bewegingen proberen verandering te brengen binnen het wettelijke kader. Wanneer het gevaarlijk wordt, is wanneer radicale gedachten overgaan naar extremistische gedachten. Extremisme pleit niet voor een evolutie maar een revolutie, vaak met gewelddadige middelen en door het breken van de wet om een punt over te brengen. Of zelfs het realiseren van een nieuwe strafwet. Neem bijvoorbeeld Sharia4Belgium, tegen wie dan ook veroordelingen werden uitgesproken omwille van hun extremistische aard.
Da's pas straf
De gevangenisstraf: een vrijheid-berovende manier om de maatschappij te beschermen. Maar gevangenisstraffen zijn (gelukkig) zelden levenslang: na jaren eenzaamheid, afgesloten van de rest van de wereld, stromen deze mensen vaak weer buiten. Ongeveer 70% van de gedetineerden plegen echter een tweede delict nadat ze hun cel verlaten. In deze lezing dook dus deze centrale vraag op: kan het dan anders?
Hans Claus, gevangenisdirecteur en eveneens stichter van het VZW De Huizen, kreeg het idee om de grote muren stukjes lager te bouwen en deze criminelen in een kleine ruimte op te vangen. Ze zitten dan wel opgesloten, maar toch precies thuis. Jesse Meijers, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, deed daarnaast onderzoek naar de rol van slaap in het stellen van agressief gedrag: deregulatie in de slaappatronen, zo blijkt, verhoogt de kans op geweld de volgende ochtend. Ook bleek recent onderzoek aan te tonen dat een therapie beter werkt als men aandacht heeft voor een gezonde levensstijl. Alle zaken die vandaag de dag weinig aan bod lijken te komen. Innovaties en oplossingen zijn dus pas mogelijk als de bevolking er ook achter staat. Tijdens het gesprek stelde men echter dat “de gevangenis meer en meer op een hotel gaat lijken”. “Je hebt veel wetenschappelijk onderzoek, maar het voet aan de grond doen krijgen in de praktijk is altijd lastig”, stelde Lisa Cornet, neurocriminoloog aan de Universiteit van Twente, vast tijdens ons interview. Het onderbuikgevoel dat mensen moeten boeten voor hun daden, blijkt moeilijk weg te jagen.
Gratis plastische chirurgie voor iedereen!
Ondertussen klinken enkele vormen van discriminatie zoals racisme en seksisme erg bekend in de oren, maar een minder bekend broertje van deze familie is lookism. Lookism is discriminatie tegen mensen die we zouden beschouwen als minder aantrekkelijk. Volgens bio-ethisch filosoof Francesca Minerva, die haar lezing gaf over dit onderwerp, mogen we niet discrimineren op vormen van discriminatie. Wij zijn geen Gutmenschen en discrimineren op basis van uiterlijk is iets wat we allemaal (on)bewust doen. Het gevolg hiervan is een negatieve impact op zowel individu als maatschappij. Minerva haalde enkele cijfers aan tijdens haar lezing die toonden dat 'minder aantrekkelijke' mensen gemiddeld minder geld verdienen dan 'meer aantrekkelijke' mensen.
Maar wat houdt meer en minder aantrekkelijk zijn nu precies in? De perceptie van schoonheid ligt volgens haar ergens tussen evolutionair aangeboren en sociaal-cultureel aangeleerde voorkeuren. De oplossing die Minerva aanhaalt, speelt dan ook in op die beide aspecten. Er moet meer gedaan worden aan de heersende schoonheidsnormen door meer diverse mensen in beeld te brengen en body-positivity te stimuleren. Dat is volgens haar echter niet genoeg om het biologische aspect aan de kant te zetten, dus pleit ze voor volledig terugbetaalde plastische chirurgie. Mensen die zichzelf lelijk vinden en daaronder lijden, zouden een beroep kunnen doen op door de overheid gereguleerde en terugbetaalde plastische chirurgie. "We hebben er de technologie voor, dus waarom zouden we dat dan niet inzetten om het mensenlijke leed te verminderen?" besluit Minerva.
Zit! Lig! Flinke jongen
Op de zolder van de Vooruit neemt Diana Fleischman het publiek mee in een verhaal van manipulatie, trainen en conditioneren. Geen vet coole trucjes die je je hond aanleert, maar wel je boyfriend! De kleine Amerikaanse is een evolutionair psychologe die uitgaat van bepaalde gedragsmatigheden en handelingen, die ingebakken zitten in onze natuur, verworven doorheen onze ontwikkeling. Haar monoloog ‘How to train your boyfriend’ maakt duidelijk dat de vrouw in zich een resem aan karakteristieken en manipulatieve kunsten draagt. Makkelijke stemmingswisselingen, gedetailleerde gezichtsuitdrukkingen en een beter geheugen zouden de vrouw in staat stellen om haar partner te manipuleren en zo haar vriendje te dwingen om zaken te doen en, in primitievere vormen van de mensheid, om te kunnen overleven.
Ze ziet het ook breder. We zijn allemaal onderhevig aan sterke externe manipulatie, en eigenlijk zit het in ons allemaal. In eender welke relatie zijn we ‘the evolved trainer’, waarbij we anderen vormen om onszelf te faciliteren en conflicten te vermijden.
Je vriendje doet ongevraagd de afwas en wordt beloond met een orgasme
Toch zegt ze dat vrouwen meesteressen zijn in conditionering. Met het standaardpatroon van beloning en straf reageren ze op gewenste of ongewenste acties en met behulp van bijvoorbeeld seks als hondensnoepje, gaan ze het doen en laten van hun vriendje kunnen bepalen. Fleischman merkt op dat gedrag dat leidt tot gevolgen die de vrouw wil, wordt versterkt en het stoute wordt teruggedrongen. Meer zelfs: zulke beloningen zouden leiden tot creativiteit en nog beter gedrag. Dolfijnen in een aquarium zouden nieuwigheden tonen voor een extra visje of twee, je vriendje doet ongevraagd de afwas en wordt beloond met een orgasme.
Reactie toevoegen