OPINIE: de UGent is nog steeds validistisch

Lezersbrief: 'Polemiek'

Marijn Depraetere is student Wijsbegeerte aan de Universiteit Gent. Hij betreurt dat de UGent nog steeds zo weinig toegankelijk is voor studenten met een functiebeperking. "Als de UGent van volwaardige inclusie niet de norm tracht te maken, wie dan wel?"

Marijn Depraetere

Ik start een polemiek. In tegenstelling tot de belofte die ik aan mezelf maakte, verstuur ik mijn verbolgenheid toch naar de vicerector van de UGent. Niet mijn beste werk, de emotie nam de overhand. Te lang zat dezelfde boodschap in mijn hoofd te malen. Dezelfde boodschap die ik al eerder publiceerde in Schamper. Na mijn presentatie aan de vicerector, al ruim een jaar geleden, kwam het antwoord via dezelfde publicatie. "We kunnen ons patrimonium niet zomaar aanpassen". Doch, de "alarmbel" die ik bracht zou resulteren in concrete realisaties. Duidelijkere omleidingen voor rolstoelgebruikers, in eerste instantie. Wegwijzers naar de drempels, de rest kwam. Ik wachtte bij gevolg enkel nog op de uitnodiging om deel te worden van het innoverende inclusietraject aan de UGent. Die geestdrift. De coördinator Diversiteit en Inclusie had ik alvast uitgenodigd. Ikzelf, had de vicerector toegegeven, had het woord 'validisme' in het rectoraat geïntroduceerd. Ik, grondlegger?

va·li·dis·me
zelfstandig naamwoord • het • g.mv.
"Het tot norm ver­hef­fen van va­li­de (d.w.z.: niet-invalide) per­so­nen in de so­ci­a­le wer­ke­lijk­heid"

Sociale isolatie

Een voorbeeld maakt de definitie duidelijk. Studenten met een functiebeperking die aan de UGent studeren en op kot zitten kunnen, met geluk, terecht in home Vermeylen of home Bertha De Vriese. Waar ik dankbaar ben dat aangepaste studio's beschikbaar zijn, is voornamelijk home Vermeylen erg afgezonderd van andere studenten. Men zit er samen omdat men een functiebeperking heeft, niet omdat men dezelfde interesses heeft. Dit betekent concreet dat elke student met een beperking, ongeacht hun eigen faculteit, telkens uit de eigen vriendengroep binnen de eigen opleiding is gerukt, telkens het college is afgelopen. Dit maakt het ook moeilijk om vrienden zonder handicap te maken. De home Vermeylen is vaak de eigen/enige studentenclub. Goed dat het er is, maar waarom apart?

Je kan nog altijd met een rolstoel nooit vlot binnen waar het luchtig leuk is

Ik hoorde ooit de aanname dat een handicap te veel tijd opeist of het sowieso onmogelijk maakt om 'echt' te socialiseren. En effectief, je kan nog altijd met een rolstoel nooit vlot binnen waar het luchtig leuk is. Deze uitsluiting-op-rolstoel leeft onbewust. Zo vaak worden hulpvragen van personen met een handicap puur pragmatisch bekeken, zoals ook home Vermeylen is gerealiseerd. Maar de vraag of die persoon in zijn rolstoel uit je college ook binnen kan bij de cantus of studiegroep, is maar gesteld als die dat zelf vraagt. Vaak blijkt het antwoord 'nee' te zijn. Dit is segregatie uit de sociale werkelijkheid. De 'norm' sluit rolstoelgebruikers uit tot het normale sociale.

Ik mag de UGent dan ook dankbaar zijn. Ze realiseren zeer zeker een visie die personen met een handicap alvast érgens toegang geeft tot de open en vrije universiteit van Vlaanderen. Die visie is vaak beperkt tot het strikt wettelijk noodzakelijke en laat ook steken vallen, maar toch: ze zijn er mee bezig. Je mag als student er bij zijn, al is het dan vaak als een aparte groep. Dit is de definitie van integratie. Toch kan de UGent beter. Onlangs mocht ik een gastcollege brengen aan de faculteit Diergeneeskunde. Toen heeft de UGent, na mijn vraag, deskundig een trap weggewerkt zodat ik de collegezaal binnen kon. Ad hoc en nadien helaas weer afgebroken. Het is nu niet zo dat de UGent niet over de capaciteiten beschikt om inclusie te realiseren.

Niet meer even welkom

Als rolstoelgebruiker kan je niet gaan zitten bij wie je wil, maar je kan meestal wel ergens binnen. Soms kan je zelfs ergens een toilet vinden. Soms is dat toilet ook nog correct geplaatst, volgens de courante normen, en dus bruikbaar vanuit een rolstoel. Dit is beter dan in Gent zelf, het is namelijk niet zo dat, buiten die ene kamer in de home, het mogelijk is om snel ergens in Gent op stap te gaan als rolstoelgebruiker, schrijft ook Daan Vander Steene. "Let's speak up! Voor Gent." Mijn ego is dan wel veel sneller gekwetst dan het zijne, onze boodschap is dezelfde. Daan verkrijgt een rolstoel en schrikt. Ben ik dan niet meer even welkom als voorheen? Ik begrijp je. En, die boodschap is niet nieuw.

Ik heb geen probleem met mijn handicap, mijn probleem is dat mijn rolstoel nog steeds nergens binnen kan

Zo is er, onder andere, de vzw G.R.I.P. die al decennia de mensenrechten voor personen met een handicap verdedigt. "Inclusie is het recht op volwaardige deelname aan de samenleving op gelijke voet met andere burgers, een onafhankelijk leven met gelijke keuzemogelijkheden en met respect voor individuele keuzes", zo luidt hun definitie. Het rijk van de vrijheid, als het ware. Ook UNIA hanteert een definitie van handicap die niet uitgaat van het medische model maar van het sociale model. "Personen met een handicap omvat personen met langdurige fysieke, mentale, verstandelijke of zintuiglijke beperkingen die hen in wisselwerking met diverse drempels kunnen beletten volledig, daadwerkelijk en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving." Drempels, niet de beperking zelf.

Ik heb geen probleem met mijn handicap, daar heb ik mijn rolstoel voor (medische model). Mijn probleem is dat mijn rolstoel nog steeds nergens binnen kan (sociale model). De drempel aan het café is voor mij een veel groter obstakel om mensen te leren kennen dan mijn zwakkere spieren dat zijn. De afstand tot de professor in het hoorcollege, ook. Het gebrek aan bruikbaar sanitair, ook. De reservatieverplichting voor de trein, ook. Maar vooral: ga toch gewoon een drempelhulpje kopen …

Dan maar bio-ingenieur worden?

Die frustratie verwijt ik het rectoraat van de UGent. Ik moet toegeven, ik had niet verwacht een telefoontje te krijgen vanuit het rectoraat nadat ik die e-mail had gestuurd. Niet na dit soort e-mail. Of ik er voor open stond om, samen met wat andere ervaringsdeskundigen, de faculteit bio-ingenieurswetenschappen te komen bezoeken. Misschien is het zo dat mijn kritiek nergens op stoelt?

O ik wacht wel tot bio-ingenieur me écht een ding lijkt

Dank u voor de dialectiek. Maar, uiteindelijk is het wachten op een nieuwbouw geen antwoord op de vraag. Ik studeer wijsbegeerte, geen bio-ingenieur, en dan is een pijltje naar de drempels simpelweg geen oplossing. Wat is mijn keuze dan? O ik wacht wel? Tot bio-ingenieur me écht een ding lijkt? Of …

Daarnaast, ook het nieuwe UFO heeft problemen, zoals de aparte ingang, onbereikbare knoppen, een geïsoleerde zitplaats en te steile helling. Men beoogde er integratie, niet inclusie. Ik weet al hoe toegankelijke gebouwen eruitzien volgens de UGent vandaag. Geen rondleiding neemt die bekende en bestaande drempels weg die niet enkel voor mij te hoog zijn. Geen probleem opgelost. Daarom wil ik weten vanuit welke visie op mens, maatschappij en inclusie de open en vrije universiteit van Gent realiseert. Ik wil weten hoe de UGent inclusie spelt en interpreteert, alvorens mij – en alle andere studenten – er in voorbeeld en theorie de definitie van aan te leren. Naar welke student streeft men? Wanneer is een universiteit een stimulerende leefomgeving, en wanneer een selectieve? Welke afwijking haalt die universitaire norm niet? Kan een toekomstige professor 'disability studies' aan de UGent in een rolstoel zitten? En zo nee, studeer ik dan maar bio-ingenieur?

Het gaat over ons. Zijn wie je bent

Mijn polemiek gaat vandaag niet langer over wat ik nodig heb, maar wat iedereen nodig heeft. Een toilet in de buurt. Een pintje aan de toog. Een plaats waar je ergens tot rust kan komen. Een babbel met de collega's. Vrije toegang tot de bibliotheek. Een plaats waar je welkom bent en kan  openbloeien. Inclusie gaat niet over mij of de nieuwste faculteit van de UGent. Of over die cantus waar ik niet bij was. Het gaat over ons. Zijn wie je bent. Zijn wie je kan zijn. Durven denksprongen maken. Als de UGent van die volwaardige inclusie niet de norm tracht te maken, wie dan wel?

0
Gemiddeld: 5 (2 stemmen)

Reacties

Bericht: 
…en zo, vanuit zeer herkenbare situaties, ontstond ook The Wheelchair Blues Project: een ode aan ieder een die door het leven rolt en af en toe eens gefrustreerd vastdraait in een onaangepaste wereld.(www.facebook.com/wcbp2020)

Bericht: 
Dag Lies, Bedankt voor de reactie. Ziet er leuk uit! Heb je toevallig ook ervaring, of ken je iemand, met studeren met een functiebeperking? Stuur je me een bericht? Bedankt, Marijn

Reactie toevoegen