Anno 2018 is de helft van de wereld een internetgebruiker, amper dertig jaar na de opkomst van het web. Men kan zich geen wereld meer inbeelden zonder technologie, maar tegelijkertijd roept het wantrouwen op. Is onze angst gegrond?
Professor Katrien Devolder, senior research fellow aan het Oxford Centre voor praktische ethiek, en professor Peter Paul Verbeek, technologiefilosoof aan de Universiteit van Twente, lichtten op de Nacht Van de Vrijdenker hun mening toe over de plaats van technologie in onze samenleving.
Technologie als verlengstuk
In zijn werk De grens van de mens, legt professor Verbeek de vinger op de zere wonde: technologie verandert wel degelijk ons leven. Maar niet op de manier dat we het zouden verwachten. Technologische innovaties laten niet enkel toe een bepaald doel te bereiken, maar vervormen eveneens verlangens. Zo kan je nu, met de ontwikkeling van moderne vervoermiddelen, vlot naar exotische plaatsen op vakantie trekken. Ook wat moreel gangbaar is, wordt door technologie vervormd. Waar dokters vroeger op de noodzaak van pijn hamerden, zou men het dezer dagen onaanvaardbaar vinden om zonder verdoving te opereren.
Technologie is op deze manier een verlengstuk van de mens geworden.
Op vlak van moraliteit kan technologie ons ondersteunen, argumenteert Katrien de Volder: “Momenteel wordt er zelfs in de VS een app ontwikkeld, die mensen zou helpen met het maken van beslissingen. Deze vraagt allereerst welke waarden belangrijk zijn voor jou, en spoort jou dan aan deze in je dagelijkse leven te brengen.”
Eveneens laat technologie ons toe menselijke vermogens beter op peil te brengen. Op vlak van killer-robots zou Artificiële Intelligentie (AI) bijvoorbeeld een enorm voordeel kunnen bieden: meer gecibleerde aanvallen, het beveiligen van onschuldige burgers, ook het voorkomen van posttraumatische stressstoornissen. Of denk aan het probleem van eenzaamheid. Waarom geen robot hebben als gesprekspartner?
De voordelen zijn ontelbaar: zelfrijdende auto’s zouden het aantal ongelukken ongelooflijk kunnen doen dalen, medische hightech zal zorg nog meer op punt brengen, smartphones versterken contacten wereldwijd, en kennis wordt via het internet ook toegankelijker. Vandaag de dag zijn er zelfs al programma’s die worden gebruikt om rechtszaken objectiever op te lossen.
Waar berekeningen in hersenweefsels te kort schieten, kan een computer deze terug op punt brengen. Waarom boezemt technologie dan toch zoveel angst in?
Katrien de Volder
Technologie als wapen
Terwijl innovaties in een flits de wereld rondtrekken, blijkt wetgeving een moeizamer parcours af te leggen. De bekende SciFi-auteur Isaac Asimov (1920-1992) beschreef al reeds in zijn Foundation-serie een wereld waarin AI volledig uit de hand loopt, al hebben ze er de 'drie wetten van de Robotica' ingevoerd. In de categorie non-fictie slaan vandaag grote Amerikaanse bedrijven zoals Google, Facebook of Apple massa’s gegevens op van quasi elk individu ter wereld. Welke informatie ze hebben en wat ze hiermee doen is dan weer voer voor fictieschrijvers.
Dat niemand het had zien aankomen dat Rusland sluiks de verkiezingen in de VS ging beïnvloeden, voegt Devolder nog toe. Of wat de gevolgen zijn van de ontwikkeling van de atoombom, blijft ook sibillijns. “Maar ik denk dat we nog in een vroeg stadium zitten”, nuanceert ze. “Er is amper, of zelfs geen wetgeving die ons zou kunnen beschermen, maar nu wordt men er zich wel meer en meer van bewust dat er een probleem is. Bij de revenge porn bijvoorbeeld, waar er geen enkele regelgeving om de slachtoffers te beschermen bestond, zijn er nu - al is het wellicht een beetje te laat - wetgevingen voor ontworpen.”
"We zijn in zo’n stroomversnelling geraakt waar we nu met technologie veel gevaarlijkere dingen kunnen doen dan ooit tevoren."
China projecteert anderzijds al in 2020 publiekelijk toegankelijke scores toe te kennen aan zijn bevolking, gegrond in onder andere internetgebruik, maar ook de scores van jouw vrienden, of in welke mate je de staat steunt. Hoe hoger de score, hoe makkelijker men in bepaalde jobs geraakt, of recht heeft tot reisvergunningen. Creepy.
Dat technologische innovaties een akelige neveneffect hebben, daar kijkt Devolder niet van om: “We zijn in zo’n stroomversnelling geraakt, waar we nu met technologie veel gevaarlijkere dingen kunnen doen dan ooit tevoren. Neem bijvoorbeeld de synthetische biologie: we kunnen tegenwoordig virussen verspreiden die voor pandemieën zorgen. Technologie zou de mensheid heel snel kunnen verwoesten. Dan stellen we ons natuurlijk de vraag: kunnen we dit eigenlijk wel aan?”
Of AI en zijn eigenaars onze wereld gaan bemeesteren is dus niet uitgesloten, maar uiteindelijk is het de mens die het lot zelf in handen heeft.
Reactie toevoegen