Het klimaatprotest waar je niets over hoorde

Acties in Feluy, Antwerpen en Brussel

Tussen 26 en 28 oktober protesteerde actiegroep Code Rood tegen de uitstoot van fossiele brandstoffen. Dat deden ze met acties tegen TotalEnergies in het Henegouwse Feluy, Antwerpen en Brussel. Volgens Code Rood waren ongeveer duizend deelnemers betrokken bij de massaprotest. Het was de vierde grote actie van de organisatie, die zich een burgerlijke ongehoorzaamheidsbeweging tegen de fossiele industrie noemt.

door Code Rood

In Feluy blokkeerde Code Rood spoorwegen en een rondpunt op de site van TotalEnergies. Het energiebedrijf gebruikt dat terrein om fossiele brandstoffen op te slaan en te distribueren, kunststof te produceren en onderzoek te voeren. Door het vervoer van fossiele brandstoffen rond de site onmogelijk te maken, wilde de actiegroep deze activiteiten stilleggen. In de Antwerpse haven gebeurde hetzelfde: een groep activisten versperde de toegangswegen tot de sites van TotalEnergies. Ze sloten de weg af met hekken, fietsen en ander materiaal en haakten de armen in elkaar. De blokkade in Feluy duurde zo'n dertig uur. In Antwerpen greep de politie in met arrestaties en waren alle activisten na vijf uur verwijderd uit de haven. Op 28 oktober volgde nog een demonstratie voor het hoofdkantoor van TotalEnergies in Brussel. Daar lagen de actievoerders bewegingsloos voor de ingang van het kantoor, bespat met toneelbloed.

Het bedrijf maakt zich volgens de demonstranten schuldig aan vervuiling en uitbuiting

Met de acties wilde Code Rood de aandacht vestigen op de activiteiten van TotalEnergies en die een halt toeroepen. Het bedrijf maakt zich volgens de demonstranten schuldig aan vervuiling en uitbuiting en draagt bij aan de schending van de internationale rechten van de mens. In een persbericht verklaart de beweging: "Collectief welzijn en de gezondheid van onze ecosystemen zouden belangrijker moeten zijn dan eindeloze economische groei en consumptie. Ons belastinggeld zou moeten gaan naar een rechtvaardige toekomst, niet naar grootvervuilers die winst in eigen zak steken." Het massaprotest van eind oktober moest aantonen dat een grote groep mensen akkoord is met die stelling en dus bedrijven als TotalEnergies veroordeelt.

Er werden heel wat middelen ingezet om de acties te vermijden en te beëindigen. Zowel in Feluy als in Antwerpen werden grote aantallen politieagenten gemobiliseerd om te anticiperen en toe te zien op de blokkades. In Antwerpen werden volgens Code Rood 270 deelnemers administratief aangehouden. Er zouden ook acht neutrale toeschouwers gearresteerd zijn: zes advocaten van de Franstalige Mensenrechtenliga en twee journalisten. Voor de arrestaties werd gebruikgemaakt van bussen van De Lijn.

door Code Rood

Reactie van de pers

Code Rood noemde de acties een groot succes: de werking van TotalEnergies werd verstoord en er ging aandacht naar het protest. Al valt het op dat die aandacht niet overal even sterk is. De Franstalige pers reageerde snel op de acties en rapporteerde over het algemeen gedetailleerd en met verschillende updates. Verschillende Vlaamse nieuwsbronnen gingen daarentegen veel minder in op de protesten. Vooral de VRT was opvallend afwezig in vergelijking met haar Waalse tegenhanger RTBF. Online verscheen er slechts één artikel, waarin met minder dan driehonderd woorden een schets werd gemaakt van de blokkades in Antwerpen. Het artikel beschreef de reactie van  burgemeester De Wever. Er staat één zin over de actie in Feluy. In andere Vlaamse nieuwsbronnen zoals Het Laatste Nieuws en De Morgen verschenen meer artikels, maar het verschil met de Waalse pers is groot. Zo publiceerde RTBF een langer artikel met meerdere updates en zelfs een focus op de Antwerpse tak van de acties. Ook bij de commerciële Franstalige pers schreven journalisten heel wat meer over de protesten dan hun Nederlandstalige collega's.

"Het voelt als een vorm van censuur"- Code Rood

Code Rood reageert

Een van de woordvoerders van Code Rood geeft ons uitleg over dit verschil in berichtgeving. "Wat er juist achter de wisselende berichtgeving zit, blijft gissen. Het feit dat de VRT nauwelijks verslag heeft gedaan was enigszins verrassend gezien de schaal van de actie. Het voelt als een vorm van censuur", aldus Code Rood. Zo stellen zij uit ervaring dat de Franse media zich meer proactief opstellen naar hen toe. "Maar op de actie zelf vernamen wij ook dat alle media en het publiek op voorhand werden tegengehouden bij een van de twee wegblokkades, enkele kilometers verder. Zelfs mensen in het bezit van een perskaart mochten niet door, wat heel ongebruikelijk is. De berichtgeving over onze grootschalige acties was niet in proportie."

"Het feit dat de VRT nauwelijks verslag heeft gedaan was enigszins verrassend"

Over de dynamiek met de politie stelt een van de woordvoerders: "Onze interacties met de politie zijn beperkt, maar verschillen wel binnen Vlaanderen en Wallonië. Dit zou gelinkt kunnen zijn aan het politiek landschap binnen de landsdelen. In vergelijking met onze vorige actie, die gericht was op de luchtvaartindustrie, was de reactie nu minder repressief. Het doelwit van onze actie bepaalt dus ook hoe de politie reageert. Maar er was wel een grote alertheid in aanloop van dit protest, in zowel Vlaanderen als Wallonië." Zo was er een samenscholingsverbod in Henegouwen. In Brussel werden mensen met het profiel van een activist gecontroleerd, bijvoorbeeld omdat ze een grote rugzak bij zich hadden. 

Wantrouwen in de openbare omroep

door Code Rood

Kan de gebrekkige verslaggeving van de VRT te wijten zijn aan partijdigheid? Volgens veel progressieve stemmers wel: uit een onderzoek van de universiteit van Antwerpen blijkt namelijk dat velen onder hen het gevoel hebben dat de media rechtse partijen bevoordelen. Daarnaast moet het bestuur van de VRT de Vlaamse regering ideologisch weerspiegelen, op vier onafhankelijke bestuurders na. De openbare omroep wordt dus geleid door een overwegend conservatieve groep.

Anderzijds blijkt uit datzelfde onderzoek dat de media algemeen minder partijdig zijn dan wordt gedacht. Toch ontstaan er recent vaker controverses waarin de relatie tussen de openbare omroep en politiek aan de kaak wordt gesteld.