Dries Van Langenhove: een handleiding voor de Gentse student

De UGent is met stomheid geslagen. Uit een Pano-reportage blijkt dat de organisatie Schild & Vrienden achter de schermen een racistisch, seksistisch en zelfs antisemitisch discours hanteerde. Dries Van Langenhove, oprichter van de organisatie, werd om deze redenen geschorst. De hele situatie heeft mensen duidelijk geschokt en overal klinkt de vraag: hoe is dit mogelijk aan de UGent anno 2018?

De reportage waarin het fascistische discours van Schild & Vrienden (S&V) werd geopenbaard kwam voor velen als een verrassing. Schild & Vrienden was echter al langer een terugkerende stem aan onze universiteit en veel mensen hadden al langer een vermoeden dat de groep, die claimde 'op een positieve manier' te strijden 'voor een weerbare Vlaamse jeugd', er achter de schermen een extremere mening op nahield. Het korte bestaan van S&V werd dan ook geplaagd door schandalen en media-aandacht.

Wie wil begrijpen hoe een, op het eerste zicht vrij alledaagse, meme-pagina kon uitgroeien tot een broeiplaats voor extreemrechtse meningen, moet proberen het traject van de leider van de groep te begrijpen, Dries Van Langenhove.

Kies Dries voor de Raad van Bestuur

Van Langenhove begon als actief lid bij het Katholiek Vlaams Hoogsstudenten Verbond (KVHV), een conservatieve Vlaamse studentenvereniging. Hier stond hij al bekend om zijn extreme opvattingen. Zo plaatste hij in 2015 openlijk op zijn Facebookprofiel een foto die verwees naar de Slag bij Poitiers (732) en het Beleg van Wenen (1683), twee gebeurtenissen die in bepaalde milieus bekend staan als historische momenten waar de islam verdreven werd uit Europa. Toch bleef hij onder de radar. Zijn eerste gooi naar een bredere bekendheid kwam er tijdens de studentenverkiezingen van mei 2016, waarin hij opkwam voor een zitje in de Raad van Bestuur van de universiteit. Na een aantal mislukte pogingen om een zitje te bemachtigen, was een KVHV'er er in 2014 uiteindelijk toch in om verkozen te raken. Met de verkiezing van Van Langenhove kon KVHV deze aanwezigheid bestendigen, al zag Van Langenhove zichzelf niet als 'de KVHV-kandidaat'. Zijn campagne destijds vertoonde grote parallellen met het soort campagnes waarmee rechtse kandidaten traditioneel bij een groter publiek proberen te scoren: minder betutteling, geen alles-gratisdiscours. Hoewel niet uniek in dit standpunt, zette hij ook sterk in op doorgedreven digitalisering. De campagne leverde Dries met 1560 stemmen een tweede plaats op.

Niet iedereen was op de hoogte van Dries' achtergrond

Hoewel geenszins een slechte prestatie, mag dit resultaat ook niet worden overdreven. Dries strandde ver onder de nummer één, Michiel Haegeman, die door sterke steun vanuit de verenigingen afklokte op een - nog steeds onovertroffen - recordresultaat van 3964 stemmen. Ook het resultaat behaald door Sarah Van Acker plaatst de prestatie van Dries in perspectief: met steun vanuit vooral linkse verenigingen haalde ze 1370 stemmen, hoewel zij door de genderquota al verzekerd was van een zitje. Dries onderscheidde zich bijgevolg niet heel erg van eerdere rechtse kandidaten: zoals “geen besparingen” de linkse kandidaat identificeert, is oppositie tegen een universitair pamperbeleid codetaal voor “rechtse kandidaat”. Hoewel Dries nooit verborgen heeft dat hij rechts was, zou het verkeerd zijn ervan uit te gaan dat iedere student die stemde voor minder bepampering ook op de hoogte was van Dries’ achtergrond.

Dries’ houding in de Raad van Bestuur was niet zonder controverse. Bekend waren de filmpjes die hij in de zaal opnam. Zo filmde hij, tegen het reglement van de Raad van Bestuur in, de speech die hij hield om het toekennen van een eredoctoraat aan Angela Merkel te bekritiseren. Later nam hij, dit keer voor de vergadering, een filmpje op van een speech die hij van plan was later te houden over de Mawda-affaire.

Campagnebeeld Dries Van Langenhove

Over de houding binnen de Raad van Bestuur zijn de meningen verdeeld. Al langer circuleerde binnen de kringen van de studentenvertegenwoordiging de opinie dat Dries eigenlijk niet zo veel deed binnen binnen de Raad van Bestuur. Deze mening deelden ook sommigen buiten de studentenvertegenwoordiging. Professor Benjamin Biebuyck, vertegenwoordiger van het professorenkorps in de Raad van Bestuur, getuigt: “Ik vind dat Dries geen goede studentenvertegenwoordiger was, maar dat is mijn mening. Hij kende zijn dossiers niet. Het enige dat hij deed, waren politieke tussenkomsten, maar slechts heel af en toe. Hij was afwezig, tenzij hij eens een punt kon maken. Wij spreken niet zo veel over Dries, dus ik heb geen idee hoeveel mensen mijn mening precies delen. Ik vind dat er andere studentenvertegenwoordigers zijn die veel meer inzet en engagement hebben. In zijn propaganda beweerde hij dat hij een steunpilaar was, en dat vind ik vreemd. Maar ik behoor natuurlijk niet tot zijn electoraat.”

"Hij kende zijn dossiers niet en was afwezig" - Biebuyck

Erwin Plancke, vertegenwoordiger van het administratief en technisch personeel, had een positievere indruk van Dries’ houding: “Hij werkte redelijk samen met andere mensen in de Raad, naargelang het onderwerp. De meeste discussies werden vaak achter de schermen gevoerd, maar het was over het algemeen een redelijke samenwerking.” Ook Michiel Haegeman, mede-studentenvertegenwoordiger in de Raad van Bestuur, getuigt: “Ik stond niet achter zijn politieke standpunten, noch achter de standpunten van Schild & Vrienden, maar op professioneel vlak moet je daar abstractie van maken. Binnen die context was Dries iemand met wie je degelijke gesprekken kon houden en dossiers kon bediscussiëren. Ondanks dat we twee keer concurrenten zijn geweest tijdens de studentenverkiezingen was hij ook telkens professioneel in de omgang.”

"Hij was extreemrechts, maar was daar ook voor verkozen" - Plancke

Over Dries’ rechtse overtuigingen bestonden weinig illusies. Professor Biebuyck: “Alles wat nu gebeurt, verrast niet heel erg. Wij waren ondertussen wel een beetje vertrouwd met die hele opgepoetste façade.” Volgens Erwin Plancke veranderde Dries weinig nadat S&V prominenter werd: “Hij was heel erg actief op de sociale media, maar dat is niet zó ongewoon, zo zijn er langs beide zijden al geweest. Hij heeft altijd geprobeerd zijn achterban vast te houden. Hij was extreemrechts, maar was daar ook voor verkozen. Nu, de RvB is er wel een beetje over verdeeld. Hij wordt sterk in vraag gesteld bij collega’s. Maar wat mij betreft deed hij binnen de RvB niets mis.” Michiel Haegeman benadrukt dat de Pano-reportage hem wel verrast heeft: “Hij kwam uit voor zijn politieke standpunten, zowel in de media als in de Raad van Bestuur, maar deze waren niet dezelfde als de zaken die naar voren kwamen in de Pano-reportage. Die reportage heeft mij dan ook zeer geschokt en ik ben ook verontwaardigd over de zaken die ik in die reportage gezien heb.”

"Edgy memes"

Na zijn verkiezing tot de Raad van Bestuur, verdiepte Dries zich in de nieuw opkomende rechtse bewegingen. In de zomer van 2016 woonde hij een zomerschool bij van Génération Identitaire, een extreemrechtse internationale groepering die claimt 'te strijden voor de identiteit van de Europese jongeren': een doel dat duidelijk later geëchood zou worden in de doelstellingen van S&V. Génération Identitaire gebruikt vooral methoden die vandaag de dag geassocieerd worden met de Alt-Right. Provoceren om op die manier aandacht te krijgen, vooral online organiseren, memes gebruiken als propagandamiddel en aan de buitenwereld een gematigd gezicht tonen.

Tyler Durden was trots geweest op de regels van de groep

Datzelfde jaar nog trekt Van Langenhove buiten de universiteit om zijn trucjes van het zomerkamp uit te testen. December 2016 wordt hij een van de schrijvers op Sceptr, een in eigen woorden 'onafhankelijk' mediakanaal dat soms wel eens de "Vlaamse Breitbart" wordt genoemd. Maar daar bleef het niet bij. In januari start hij een kleine Facebookgroep voor memes met enkele van zijn vrienden. De naam van deze groep? Schild & Vrienden.

Hoewel het toen nog geen politieke groepering was, staken de leden hun ideologie niet onder stoelen of banken. In de opsomming van de regels van de groep (zie foto hieronder), een lijst waarop Tyler Durden trots zou zijn, staat duidelijk te lezen dat het doel van de groep was om een platform te creëren voor rechtse "edgy" memes. Dat blijkt duidelijk uit hun benadrukte verbod op 'sossen'. Het doel: zoveel mogelijk likes op je post. Zo verzamelde Dries een groep van rechtse studenten met als enige overeenkomst hun passie voor rechtse memes.

Anti-Comac

Even blijft het stil in S&V. Ze delen memes, maar deze verlaten zelden de beschermende bubbel van hun pagina. Het is pas rond april en mei 2017 dat enkele memes dan toch uit hun echokamer ontsnappen. Deze zijn stuk voor stuk verantwoordelijk voor drie evenementen die S&V op het pad zouden zetten om zich tot fysieke groepering om te zetten.

Vanaf maart 2017 begint S&V een lastercampagne tegen Comac Gent. Deze heeft Schamper al meer in detail gedocumenteerd in een artikel uit april 2017. S&V'ers lieten massaal negatieve reviews achter op Comac-pagina's. Het gezicht van deze actie tegen Comac was Jan Vanhove, in die tijd lid van Schild & Vrienden en Jong N-VA Dendermonde. Achteraf bleek niettemin dat het ook al in deze tijd Dries was die de touwtjes in handen had achter de schermen. Dries was zelf ook niet schuw over de obsessieve fixatie van S&V op Comac.

S&V had een obsessieve fixatie op Comac

Al waren de aanvallen op Comac waarschijnlijk de eerste gecoördineerde politieke actie van Schild & Vrienden, het zou nog een maand duren tot de bende Vrienden hun laptop naast zich neer zouden leggen om een stap te zetten in het echte leven. Op 9 mei riep Van Langenhove de leden van zijn pagina op om de lezing van staatssecretaris Theo Francken te gaan bewaken. De grote hoeveelheid mensen, die positief gehoor gaven aan zijn oproep en in fluohesje besloot de lezing in goede banen te leiden, zou Van Langenhove in eigen woorden voor de eerste keer het potentieel van S&V als organisatie laten zien.

Vier dagen later was er echter een voorval dat evenzeer vorm zou geven aan de toekomst van Schild & Vrienden. Dylan Vandersnickt, toenmalig lid van Schild & Vrienden en ondervoorzitter van Jong N-VA, postte een meme als reactie op Facebook, waarop twee leden van Comac te zien waren die werden verkracht door een leger Pepe the Frogs. De meme leidde tot een nationale controverse, die Vandersnickt zijn positie als ondervoorzitter van Jong N-VA zou kosten. Deze erg smaakloze meme bleek achteraf afkomstig te zijn uit Schild & Vrienden, waar hij blijkbaar al enige tijd circuleerde.

"Een mars door de instellingen"

In de zomer 2017 besloot Van Langenhove, na het succes van zijn acties om staatssecretaris Francken te beschermen, om Schild & Vrienden om te vormen tot een in zijn woorden metapolitieke organisatie. Dat wil zeggen: een organisatie die niet als doel heeft om aan politiek te doen, maar die het politieke debat wil beïnvloeden door bepaalde mensen van hun ideeën te overtuigen. In hun eigen woorden wilden ze vooral 'de jeugd weer weerbaar maken' en 'de Vlaming weer een positieve identiteit geven'. Volgens Van Langenhove was de Vlaamse jeugd namelijk onder bedreiging door 'de grote stroom immigranten, die onze waarden niet delen' en 'cultuurmarxisten, die onze maatschappij van binnenuit willen vernietigen'.

Drie dagen na het oprichten van hun publieke Facebook-pagina deed zich echter iets vreselijks voor: de zelfmoord van Dylan Vandersnickt, het lid dat enkele maanden daarvoor in de problemen was gekomen na het delen van de rapememe uit de Schild & Vrienden-groep. Binnen S&V ontstonden interne discussies over de zelfmoord, nadat Van Langenhove zelf de zelfmoord begon te gebruiken voor politieke doeleinden. Hierdoor verlieten een hoop meer gematigde leden de groep.

Wat volgde was een jaar gevuld met een kat-en-muisspel met de media. De evenementen omtrent S&V ontpopten zich meestal naar een vast stramien. Een controversiële uitspraak of actie van Schild & Vrienden of Dries specifiek, een stroom reacties op de sociale media, en uiteindelijk oordeelden de traditionele media dat ze niet anders konden dan de gebeurtenis te coveren. Een greep uit hun acties: de lastercampagne tegen de benoeming van Jihad Van Puymbroeck, de bestorming van het Gravensteen, de belegering van de vakbonden, de uitlatingen van Dries over transgenders, en hun recente ontmoeting met Hongaars premier Viktor Orbán.

S&V speelde een kat-en-muisspel met de media

Ondanks deze controversiële of choquerende acties, is het opvallend dat Dries toch op serieuze wijze werd geportretteerd door mediakanalen als De Standaard, Knack, De Morgen, De Afspraak, MNM, Het Laatste Nieuws en zelfs uw eigenste Schamper (en voor de volledigheid ook onze Leuvense tegenhanger Veto). In zijn interviews legde Dries de nadruk op de ‘positieve acties’ van Schild & Vrienden: de groep ging zwerfvuil opruimen, ouderen helpen, of bloed geven. De controversiële acties en memes zette Dries weg als marketingtools: ze leverden hem naambekendheid en likes op Facebook op. De essentie van Schild & Vrienden draaide volgens Dries echter om de voornoemde positieve acties. De media - inclusief Schamper - zijn in dit verhaal meegestapt, en hebben nooit expliciet in vraag gesteld waarom Schild & Vrienden zijn bekendheid moest hebben van controverse en shock, en niet van deze positieve acties. Al evenmin werd in vraag gesteld wat dit zei over de leden en sympathisanten, indien niet over de oprichters. Dit mag worden meegenomen als waarschuwing voor de toekomst.

De media zijn in dit verhaal meegestapt

Hoewel Dries links in een interview met Schamper omschreef als zijn grootste marketingtool - en volgens Dries zijn alle traditionele media links -, was zijn relatie met diezelfde media die hem als serieuze spreker ontvingen, bijzonder gespannen. De media waren niet in staat hem objectief weer te geven, en lieten geen gelegenheid voorbijgaan om zijn woorden en boodschap te verdraaien. In de zomer startte Schild & Vrienden een crowdfunding op, die hen zou toelaten een eigen mediakanaal te starten. Ze verzamelden al snel 10.000 euro, al bleek al dit geld afkomstig te zijn van slechts een drietal donors. De ontmoeting met Hongaars premier Viktor Orbán vormde het startschot voor dit mediakanaal. Niettemin was het mediakanaal waarop dit filmpje gepost werd het Youtube-kanaal ‘Dries Van Langenhove’, en zelfs niet dat van Schild & Vrienden.

Campagnebeeld Dries Van Langenhove

Deze methode van een gematigd gezicht met extreme ideeën achter de schermen was nergens duidelijker dan tijdens Dries' campagne om herverkozen te worden in de Raad van Bestuur aan de UGent. Niet alleen had hij tijdens deze verkiezingen opvallend meer geld en middelen dan zijn tegenstanders, maar ook was op zijn vele flyers en reclamecampagnes nergens zijn link met Schild & Vrienden te bespeuren. Nochtans kwam niet enkel Dries op: mede S&V’er L.D. - ondertussen bekend als would-be Hitler in Parijs - kwam op als Dries’ plaatsvervanger in de Raad van Bestuur, en in de Sociale Raad presenteerde Schild & Vrienden Louis Ampe en Dries Van Meirhaeghe aan het kiespubliek. Allen werden verkozen. Het resultaat was indrukwekkender dan in 2016: Dries Van Langenhove kon rekenen op 2703 stemmen, slechts 500 minder dan Stijn Adams, die met een op de verenigingen gebaseerde campagne 700 stemmen onder het resultaat van zijn opvolger Michiel Haegeman in 2016 bleef. Ook Eline Vandewalle, kandidaat van de progressieve lijst Studenten Troef, bleef steken op een gelijkaardig resultaat als dat van Sarah Van Acker in 2016. De S&V-prestatie in de Sociale Raad was nog opzienbarender: Louis Ampe haalde 700 stemmen meer dan de tweede kandidaat.

Het resultaat was indrukwekkender dan in 2016

Een gelijkaardige dynamiek als die in 2016 - veel studenten kozen voor minder bepampering en meer digitalisering, maar wisten nog steeds niet waar Dries en de zijnen echt voor stonden - was ongetwijfeld aan het werk. Dit volstaat evenwel niet om de stijging ten opzichte van 2016 te verklaren. Het organisatiepotentieel van Schild & Vrienden moet er bijgevolg als verklaringsfactor worden bijgenomen - een onderdeel van de “mars door de instellingen” die de organisatie, zoals bleek uit de Pano-reportage, ook al succesvol op de Vlaamse Jeugdraad toepaste.

Hoogmoed komt voor de val

Dit politiek kaartenhuis viel uiteen na het verschijnen van de reportage van Pano. Documentairemaker Tim Verheyden was erin geslaagd toegang te krijgen tot de interne chatgroepen van S&V en liet zo aan de buitenwereld zien welke memes en uitspraken er binnen de beweging circuleerden. De UGent besliste naar aanleiding van de reportage een tuchtprocedure op te starten om de uiteindelijke sanctie voor Dries te bepalen. In afwachting van een uitspraak hierover is Van Langenhove geschorst en wordt hem de toegang tot alle UGent-gebouwen ontzegd. Hoewel de tuchtprocedure ook in mindere sancties dan uitsluiting voorziet, is rector Rik van de Walle vastberaden:  "Voor Dries Van Langenhove is er geen plaats meer aan onze universiteit.” Wat er met de overige S&V'ers aan de UGent zal gebeuren blijft voorlopig in het midden. Zo kwam L.D., de opvolger van Van Langenhove en tevens S&V-er, ook voor in de confronterende screenshots tijdens de Pano-reportage. Volgens Van de Walle focust de UGent zich in de eerste plaats op Van Langenhove, oprichter en woordvoerder van Schild & Vrienden.

Ook binnen de studentenwereld zorgde de Pano-reportage voor reactie. KVHV-Gent, bij monde van zijn voorzitter Tim Deplancke distantieerde zich daags na de reportage van Schild & Vrienden in een korte reactie in Knack. 'Onze ledenbestanden overlappen inderdaad gedeeltelijk, maar we werken aan een duidelijke afscheiding', stelde Deplancke.

Wout Patyn, voorzitter van Jong N-VA UGent, geeft daarentegen aan dat hij al langer S&V’ers uit zijn vereniging weerde. “Wij zijn altijd heel transparant geweest. Enkel hadden we enige niet-actieve leden die lid van S&V waren, en die geen aandacht kregen tot de olifant in de kamer kwam door de Pano-reportage. Wij hebben dan onmiddellijk een gesprek gehad met de betrokkenen en een iemand onmiddellijk uitgesloten.” Patyn merkt geen negatieve gevolgen voor zijn vereniging naar aanleiding van de connecties die elders tussen Jong NV-A en S&V worden gemaakt: “Wij hebben daar absoluut geen last van. Iedereen weet dat we een goede naam hebben. We hebben altijd een zeer strikte scheidingslijn gehanteerd. Wij veroordelen homofobie, seksisme, racisme, antisemitisme met klem. Dat is niet waar wij voor staan.”

KVHV-Gent distantieerde zich van S&V

Comac organiseerde donderdagavond een protestactie onder de stadshal, waar minimaal zeshonderd personen op afkwamen. Op 25 september volgt een verdere protestactie, georganiseerd door een aantal studentenvertegenwoordigers. Hoewel iedereen welkom is op de actie, staat de organisatie kritisch tegenover rechtse verenigingen, zoals Jong N-VA UGent, die hun steun willen betuigen. 

En nu?

Dries zelf houdt op Twitter en Facebook vol dat hij erin wordt geluisd en de memes en gesprekken niet echt zouden zijn. Dit maakte hij al duidelijk voordat de reportage werd uitgezonden in een filmpje dat hij verspreidde op verschillende sociale media. De beruchte 'Discord'-groep zou echter meteen na de reportage verwijderd zijn. Een vreemde zet, aangezien hij via die groep makkelijk kon aantonen dat de memes vals waren, mocht zijn claim kloppen. Overigens heeft zijn Facebook-pagina op één dag tijd een kleine twee à drieduizend likers extra gekregen, alhoewel bij nadere inspectie de meeste van deze mensen uit de VS blijken te komen. Het ziet er in ieder geval niet naar uit dat Dries van plan is de handdoek zomaar in de ring te gooien. 

0
Gemiddeld: 3.7 (3 stemmen)

Reacties

Bericht: 
Interessant artikel. Echter kleine correctie-opportuniteit voor de redactie; de volgende zin klopt niet: "... van mei 2016, waarin hij opkwam voor een zitje in de Raad van Bestuur van de universiteit. Na een aantal mislukte pogingen om een zitje te bemachtigen, slaagde een KVHV'er er in 2014 uiteindelijk toch in om verkozen te raken."

Bericht: 
En nu worden alle overige leden beschermd terwijl de ook aanzet gaven tot haat. Ik wacht op een petitie om eerst al eens alle leden (die memes verspreiden/delen/liken) te schorsen en om op zijn minst nieuwe beleidsregels in te voeren om dit te vermijden in de toekomst.

Bericht: 
Zij die nog nooit een aangebrande grap gemaakt heeft, werpe de eerste steen. Memes zijn niet meer dan dat. Het is zeer transparant dat u dit uit proporties wil blazen om uw tegenstanders monddood te maken.

Bericht: 
Ik denk dat je het bredere plaatje van de "identitaire" (gestoorde) beweging in Europa niet ziet. Het is geen grap.

Bericht: 
Ik deel zelf enorm veel memes en gifs en afbeeldingen in mijn gesprekken met vriendinnen hoor. Er zitten daar inderdaad zaken in die misschien aanstootgevend zijn. Maar zie je mij een pagina maken om die in te delen of een privé groepje van bijna duizend man? En daarbovenop nog een geheime chat? Ik denk dat je toch wel een understatement maakt van dit gebeuren. Als ik dat hier zo eens naast elkaar zet, klinkt het namelijk zeer verontrustend.

Bericht: 
Eindelijk eens frisse wind in vlaanderen dank zij S en V ! Ze moesten hem een standbeeld geven ipv te willen kelderen, maar ze zullen hem niet temmen de fiere Vlaamse Leeuw !! Volhouden Dries !!!

Bericht: 
Een blinde ziet zonder bril dat die kerel de slechtheid zelve is . Een knecht van de duivel .

Reactie toevoegen