"Diversiteit is de norm"

Naast haar functie in het kabinet van vicerector Mieke Van Herreweghe, is de Gents-Algerijnse Badra Djait voorzitter van VOEM, oprichter van de vzw's Veggie = Halal en Gandahuis en globaal actief in de kunstensector. Haar een bezige bij noemen is in dit geval dus geen holle taal.

Ongemakkelijke stockfoto over diversiteit

Hoe ziet u de dekolonisatie van de Universiteit Gent?

"Dekoloniseren betekent investeren in meer diversiteit, inclusie en sociale rechtvaardigheid. Voor mij is er een heel belangrijk verschil tussen die drie termen. Diversiteit gaat over het erkennen van verschillen tussen mensen. Die diversiteit is intersectioneel: het kan gaan over een combinatie van gender, migratieachtergrond, sociaaleconomische achtergrond, seksuele geaardheid, een beperking of iets anders. Als iemand zegt – en dat heb ik ook al meegemaakt binnen de UGent –  "Ik zie geen verschil tussen mensen, ik behandel iedereen op een gelijke manier", dan weet je dat die dringend een cursus nodig heeft rond unconscious bias. Je moet immers net het verschil erkennen. Bovendien mag een persoon zelf niet als divers gezien worden. Het is niet omdat ik een migratieachtergrond heb, dat ik ineens divers ben, want dan impliceer je eigenlijk dat een persoon zonder migratieachtergrond de norm is. Groepen van minderheden zoals vrouwen of LGBTQIA+ worden vaak gezien als 'divers', maar eigenlijk zeg je daarmee dat een cisgender man de norm is. Dat is niet zo. Diversiteit is de norm."

"Als je een man belt, gaat hij onmiddellijk akkoord en staat hij die avond nog in de studio. Bij vrouwen is dat anders" 

Hoe kan de UGent diversiteit volgens u het beste aanpakken?

"Als je enkel investeert in diversiteit maar niet in inclusie, investeer je enkel in instroom. Dat leidt tot een draaideureffect: mensen komen binnen en denken: 'Wow, wat is dit hier? Dit is mijn wereld niet' en ze vertrekken weer. Dat is iets waarvan we ons bewust moeten zijn. Investeren in diversiteit en inclusie vergt hard werken. Het is niet omdat je quota invoert of omdat je een of andere actie uitvoert op maat van een bepaalde doelgroep, dat je opeens diversiteit hebt. Ik moet denken aan een recent voorbeeld van de VRT. De VRT wil investeren in meer genderdiverse panels in programma's zoals de 'Zevende Dag' en 'Terzake'. Wat blijkt? Als je een man belt, gaat hij onmiddellijk akkoord en staat hij die avond nog in de studio. Bij vrouwen is dat anders, dan moet je tien keer bellen vooraleer iemand bereid is om deel te nemen aan dat panelgesprek. Je moet er dus harder voor werken en dat geldt voor diversiteit op alle vlakken."

Hoe investeert men dan best in inclusie?

"Investeren in inclusie is investeren in doorstroom: ervoor zorgen dat mensen erbij mogen horen, dat ze welkom zijn, dat ze deel mogen uitmaken van de organisatie en mee aan tafel mogen zitten. Ik hoor dat, bijvoorbeeld, ook als het gaat over rolstoelgebruikers. Wat zij echt vragen, is een radicaal sociaal, inclusief toegankelijkheidsbeleid. Zij willen samen onafhankelijk en samen met andere studenten of medewerkers de gebouwen kunnen betreden, in plaats van geconfronteerd te worden met een eenzame zoektocht naar een of andere zijingang of de branddeur, bij wijze van spreken. Ze zijn vaak gedoemd tot afhankelijkheid en liefdadigheid."

Wat betekent sociale rechtvaardigheid voor u?

"Sociale rechtvaardigheid gaat om het bewust zijn van de sociale ongelijkheden. Wanneer hieraan gewerkt wordt, moet dat gebeuren vanuit een gelijkwaardige houding. Het gevaar is dat men soms vervalt in een white saviour perspectief, wat betekent dat men eigenlijk vanuit een soort superieure positie die persoon probeert te helpen, door beslissingen te nemen in hun plaats. Daar moeten we echt van af stappen, want een inclusief beleid met aandacht voor sociale rechtvaardigheid wil zeggen dat je werkt aan co-creatie. Je moet ervoor zorgen dat mensen mee mogen nadenken, verantwoordelijkheid nemen en beslissen. Dat is voor mij de essentie van dekolonisatie. Geen 'Kom eens even reageren op het besluit dat ik al voor u genomen heb'."

"Investeren in diversiteit en inclusie vergt hard werken" 

U zetelt in de stuurgroep Diversiteitsgevoelig onderwijs van de UGent. Wat wordt daar zoal besproken?

"In samenwerking met vijf faculteiten is een diversiteitsscan uitgewerkt, die werd omgevormd tot een soort reflectietool. Dat is ondertussen al een jaar aan de gang en de samenwerking tussen de verschillende faculteiten verloopt heel goed. Nog een project is de code discriminatie en grensoverschrijdend gedrag, als vernieuwing van de code grensoverschrijdend gedrag. Vroeger was er enkel een antidiscriminatieverklaring, maar een verklaring is vandaag niet meer voldoende. Dat wil gewoon zeggen dat je akkoord gaat met de wetgeving, maar zegt niet wat je zelf tegen discriminatie doet. Een code is veel sterker, daarin gaan we dan ook bepalen hoe die procedure veel transparanter kan gemaakt worden en wat er allemaal mogelijk is qua acties."

U bent ook lid van de werkgroep Diversiteit en Inclusie. Zijn dat dezelfde onderwerpen die daar ter sprake komen?

"Er wordt daar immens veel besproken. De laatste keer ging het over diversiteitsgevoelig onderwijs. Inclusieve communicatie kwam aan bod, ook het charter voor inclusie van de faculteit Geneeskunde, wat een heel mooi initiatief was van de studentenverenigingen van de faculteit. Er was ook een genderanalyse van de onderzoeken in het kader van het FWO (Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, red.), dus dat ging over de analyse van de onderzoekers die deelnemen aan de onderzoeksprojecten van FWO. Toegankelijkheid aan de UGent kwam ook aan bod. Ik kan zo tientallen projecten opsommen (lacht). "

Op welke noot wenst u te eindigen?

"Dekolonisatie is een werk van lange adem. Het is een proces waarbij we ons denken als het ware moeten omvormen. Dat is de verantwoordelijkheid van iedereen, niet enkel de medewerkers van Diversiteit & Inclusie. Voor mij gaat diversiteit over relaties tussen mensen, het collectief, waarin we moeten investeren."