Wat krijg je als je twee satirici loslaat op het zwartepietendebat?

De Neukpiet

Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan. Hij brengt ons Sint-Nicolaas en ieder jaar hetzelfde zwartepietendebat. Gonzalo Fernandez en Ashar Medina, de Nederlandse bedenkers van de satirische antiheld 'Neukpiet', vinden het welletjes.

Het verhaal speelt zich af in een alternatieve werkelijkheid van Nederland waarin Zwarte Piet wordt verboden", vertelt Gonzalo Fernandez, die samen met Ashar Medina het scenario voor 'De Neukpiet of: hoe ik mijn ware zelf vond en per ongeluk een rassenoorlog ontketende' schreef. "In de chaos die daarop volgt, probeert Anthony Moreno, een tot dan toe weinig succesvolle stand-up comedian, populair te worden door op dat zwartepietenthema in te spelen. Hij creëert een alter ego, de Neukpiet, dat op politiek incorrecte wijze de draak steekt met die discussie. Zijn karikatuur valt enorm in de smaak bij de massa en langzaam raakt hij verslaafd aan de roem die hem tegemoetkomt. Hoe populairder zijn alter ego wordt, hoe meer hij in een soort van identiteitscrisis terechtkomt, waarbij hij geconfronteerd wordt met zijn activistische familie, zijn sociaal bewuste vriendin en uiteindelijk ook zichzelf. Het is eigenlijk een maf coming-of-age-verhaal in combinatie met een maatschappelijke satire over thema's als racisme en narcisme."

Van film naar graphic novel

De dunne lijn tussen trouw aan roots en de lokroep van de roem is een terugkerend thema bij Medina en Fernandez. De twee werkten eerder al samen aan 'Tom Adelaar', een film over een Surinaamse jongeman die zich in een callcenter opwerkt tot gehaaide zakenman. "Het oorspronkelijke plan was om van de Neukpiet een film te maken," vertelt Fernandez, "maar onze subsidie-aanvraag werd afgewezen, waardoor het project on hold kwam te staan. Deze zomer had je dan plots de hele Black Lives Matter-bewegingen en toen dachten we dat we toch iets met ons idee moesten doen. Wij zijn filmmakers; wij denken dus vooral in beelden en scenario's. Het leek ons wel wat om een graphic novel te maken en daarom namen we contact op met uitgeverij Das Mag. Zij waren meteen enthousiast, waarna we in een sneltreinvaart aan het project begonnen zijn." 

Het mooie aan een comic is dat de enige beperkingen het aantal pagina's en het budget voor de tekenaars zijn

Het schrijven van een comic bleek een leerproces te zijn, aldus Fernandez. "We hadden uiteraard nog nooit een comic gemaakt en het bleek te veel werk om onze ideeën door slechts één tekenaar te laten uitwerken. Dan kregen we het idee om een zestal tekenaars bij ons project te betrekken, waarna we het verhaal hebben herschreven om elke stijl zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen. Die combinatie van verschillende media en stijlen maakt van het boek een eclectisch geheel. Het mooie aan een comic is dat de enige beperkingen het aantal pagina's en het budget voor de tekenaars zijn. Je kan je fantasie de vrije loop laten gaan, waardoor het eindresultaat bombastischer en kleurrijker is dan een film.

"We hopen trouwens om de Neukpiet in 2022 toch nog uit te brengen in de bioscoop. We zijn momenteel bezig met de financiering en het boek helpt daarbij, want het verhaal is ondertussen veel beter geworden en het is duidelijk geworden dat er veel interesse en aandacht voor is."

Satire als wapen én entertainment

In Nederland is het zwartenpietendebat zwaar beladen en voer voor felle discussies, zowel in de media als in het straatbeeld. Waarom kozen Medina en Fernandez voor een satire om het thema aan te kaarten? "We zijn sowieso beide wat sardonisch en sarcastisch van aard. Daarnaast merk je dat de discussie in Nederland heel erg naar aan het worden is. Ze is door heel wat cynische mensen gekaapt, het gaat er rauw aan toe en het duurt al zo lang. Daarom leek het voor ons het goede pad om die naarheid met humor te bestrijden. We zijn erg geïnspireerd geraakt door Stanley Kubrick's film 'Dr. Strangelove or: How I Learned to stop Worrying and Love the Bomb'.  Die film ging over de atoomdreiging in de Koude Oorlog, een nog iets heftiger onderwerp, maar ook hij benaderde een bloedserieus onderwerp op een luchtige manier. Door onze satirische lens proberen we een nieuw perspectief te bieden, waardoor mensen zich misschien minder aangevallen voelen."

Door onze satirische lens proberen we een nieuw perspectief te bieden, waardoor mensen zich misschien minder aangevallen voelen

Door het creëren van de Neukpiet nemen de auteurs een duidelijke positie in het debat."De Zwarte-Pietkarikatuur is overduidelijk racistisch, kwetsend en onnodig. Bovendien wordt het 'traditionele' Sinterklaasfeest veel te vaak voorgesteld als inherent deel van de Nederlandse cultuur, met name door rechtse politici en media." Het zwartepietendebat wordt alsmaar heftiger en gaat ook steeds vaker gepaard met geweld. "Het is voor mij heel erg belangrijk dat het duidelijk is van welke kant het geweld en de intimidatie komt, namelijk uit de hoek van de extreemrechtse voorstanders van Zwarte Piet," vindt Medina. "In Friesland werden vreedzame demonstranten tegen Zwarte Piet aangevallen op de snelweg. In Den Haag werd de vreedzame protestgroep Kick Out Zwarte Piet met brandbommen bekogeld. En vorige week vonden er talloze arrestaties plaats die vreedzame demonstranten het recht ontnam hun mening te verkondigen." 

Het boek heeft dus zeker een activistische kant, maar dient daarnaast ook als entertainment. "We wilden ook gewoon een spannend verhaal vertellen om een zo groot mogelijk publiek te bereiken. De humor in het verhaal is af en toe best wel donker, iets wat misschien tegen ons gebruikt zou kunnen worden, al hebben we er vertrouwen in dat de mensen die ons verhaal zullen lezen wel weten waar het over gaat. Enerzijds trekt het boek de karikatuur van Zwarte Piet in het belachelijke, anderzijds mag het niet te zwaar worden. Het is ook belangrijk dat de mensen het gewoon naar hun zin hebben als ze het verhaal aan het lezen zijn."

Een constructieve fuck you

In het verhaal van de Neukpiet biedt een referendum uiteindelijk de oplossing voor de kwestie, maar dat is volgens de auteurs niet realistisch. "Ik ben van mening dat als de grondwet racisme verbiedt, je dat moet handhaven zoals elke andere wet", zegt Medina. "Drugsproductie en -verkoop zijn ook bij wet verboden en die wetten worden nageleefd. Zo zou het ook moeten zijn bij Zwarte Piet. De politiek trekt haar handen ervan af, maar dat is uit angst voor het stemgedrag van delen van de populatie. Dat vind ik persoonlijk een groot zwaktebod."

Fernandez is een minder grote voorstander van een verbod. "Ik heb liever dat mensen zelf een eigen inzicht vormen en vervolgens van Zwarte Piet afstappen. Dat is volgens mij een veel sterkere en constructievere manier om uiteindelijk van Zwarte Piet af te komen. We hopen dat de mensen door ons boek in aanraking komen met een alternatief beeld van de discussie."

Die grijze middenmassa is het publiek dat we proberen bereiken

"Het is belangrijk om te weten dat er in Nederland veel mensen zijn die niet echt een sterke mening hebben over Zwarte Piet, gewoon omdat ze er niet bij stilstaan. Ik behoorde vroeger zelf tot die groep. Het is pas toen ik Ashar leerde kennen en ik hoorde hoe hij en de mensen in zijn omgeving erover dachten, dat er bij mij een knop is omgedraaid. Nu is het heel simpel voor me: stel dat je een kind met een donkere huid hebt. Als het ooit naar de basisschool gaat en al deze onzin naar het hoofd geslingerd krijgt, dan besef je dat Zwarte Piet eigenlijk bullshit is. Die grijze middenmassa is het publiek dat we proberen bereiken met onze satire."

Voor de auteurs is een open debat nog steeds de beste oplossing om hopelijk ooit een punt achter de discussie te zetten. Maar kan hun strip juist niet gezien worden als een grote middelvinger naar het hele debat? "Ik denk dat onze manier van protesteren tegen Zwarte Piet juist heel constructief is. Het heeft geen zin om je punt duidelijk te maken met geweld. Wij gebruiken cultuur, en staan daardoor juist veel sterker in de discussie."

0
Gemiddeld: 5 (1 stem)

Reactie toevoegen