Open Boek met Erik Paredis: "Met de Taliban kan je niet op een ernstige manier over CO₂-reductie praten"

Is het volgens u beter om landen zoals Azerbeidzjan te boycotten of moeten we ermee aan tafel gaan?

"Daar is geen duidelijke ja of nee op. Je zit met een wereldwijd probleem. We hebben geprobeerd om er een internationale structuur rond te creëren vanaf het begin van de jaren 90 en dat is ook absoluut nodig. Je hebt een permanente onderhandelingsstructuur nodig die je verder helpt. En die werkt volgens de typische VN-regels, zoals consensus onder de leden. Vaak gaat besluitvorming daardoor traag en niet zo ver als het zou moeten gaan. Dat heeft anderzijds ook voordelen, bijvoorbeeld qua legitimiteit."

"Als we landen in het Zuiden niet gaan helpen, gaan we de gevolgen hier ook merken"

"Ik vrees dat dit het beste is dat we momenteel ter beschikking hebben. Er zijn binnen die onderhandelingsstructuur afspraken over hoe het voorzitterschap onder landen verdeeld wordt. Er wordt afgewisseld tussen regio's, zodat bijvoorbeeld Europa niet altijd de voorzitter is. Dat is eigenlijk logisch. Helaas kom je nu een aantal jaren na elkaar tot de vaststelling dat er redelijk problematische voorzitters zijn. Wanneer landen met een grote diplomatieke traditie het voorzitterschap krijgen, worden soms wel doorbraken gerealiseerd. Dat zag je op de COP van Parijs en die van Glasgow. Dat zijn belangrijke momenten geweest." 

"Mitigation (vermindering van uitstoot, red.) was een belangrijk thema tijdens de beginjaren van klimaatoverleg. Voor een stuk terecht uiteraard, want als we niet minder gaan uitstoten, dan komen we gegarandeerd in de problemen. Adaptation is langzaamaan belangrijker geworden. Je ziet het nu wereldwijd gebeuren: we moeten ons aanpassen aan klimaatverandering. In de loop van de tijd is financiering meer en meer op de voorgrond gekomen. In de beginperiode waren het de industrielanden die het voortouw moesten nemen. Ondertussen is er nog een vierde thema bijgekomen, namelijk loss and damage."

"Kan je met een land onderhandelen over CO₂ als er ondertussen een genocide bezig is?"

"Er is ondertussen enorme schade aangericht, en de verliezen zijn het grootst in het Zuiden. Er zijn middelen nodig om dat te compenseren. Waarom is dat belangrijk? Omdat de uitstoot in het Zuiden ook sterk aan het groeien is. Als je klimaatverandering onder controle wil krijgen, dan is er enorm veel geld nodig. Natuurlijk kan Europa dat niet allemaal zelf gaan financieren, maar het is ook in ons eigen voordeel om daar een serieuze bijdrage aan te leveren. We zijn zelf relatief oké bezig, maar als we landen in het Zuiden niet gaan helpen om die sprong ook te maken, dan gaan we de gevolgen hier ook merken. Het zou een verstandige optie zijn voor Europa om daar zwaar mee in te investeren."

Moet de Taliban welkom zijn, of moeten we elke kans grijpen om hun mensenrechtenschendingen aan te kaarten?

"Ik denk dat je de opportuniteit moet grijpen om dat aan te kaarten. In dit geval kan je niet met hen op een ernstige manier over CO₂-reductie praten, maar je zit natuurlijk in een internationaal systeem waar je met alle landen onderhandelt. Je kan gaan besluiten dat er landen zijn die je niet zomaar tot dit soort onderhandelingen kan toelaten, maar waar trek je dan de grens? Dan zit je in een geopolitiek spel met landen die er al dan niet bij mogen zijn, ook al vinden daar ook serieuze mensenrechtenschendingen plaats. Laten we het over Israël hebben. Daar wordt een genocide uitgevoerd."

"Kan je met een land onderhandelen over CO₂ als er ondertussen een genocide bezig is? Ik ben blij dat ik die beslissingen niet moet nemen, maar landen zoals Israël en Afghanistan zetten zich buiten de internationale orde. Zij leggen elke internationale afspraak naast zich neer. Die toelaten om te onderhandelen over CO₂-uitstoot is een bizar verhaal. Het is blijkbaar veel moeilijker om Israël uit te sluiten uit de internationale orde. Voor de twee landen geldt dat ze zich met alles wat ze doen buiten die orde zetten, maar toch laten we het ene land toe en het andere niet. Of willen we het ene land wel en het andere niet. Dus er spelen heel andere factoren mee dan enkel dat."

In het Vlaams regeerakkoord staat dat 50% van de verplaatsingen tegen 2030 duurzaam moet zijn. Volstaat dit?

"Als de staat '50% duurzaam' zegt, is de vraag natuurlijk wat men daarmee bedoelt. Je kan het klimaatvraagstuk niet eng bekijken. Vervoer en transport gaat over meer dan enkel klimaat. Het gaat over ruimtelijke planning en over leefbaarheid in steden en langs steenwegen. Daar zit bovendien een groot materialenvraagstuk achter. Maar als we louter de CO₂-uitstoot van transport reduceren, dan zitten we volgens mij niet goed. Het personenvervoer blijft jaar na jaar toenemen."

"Er zal een veel grotere inspanning moeten gebeuren"

"Er is nog geen grote overschakeling naar elektrisch, hoewel dat ook niet alles zal oplossen. Er is ook geen grote overschakeling naar andere vervoersmodi, zoals openbaar vervoer of de fiets. Daar zit wel wat beweging in, maar dat is allemaal niet spectaculair. Er zal een veel grotere inspanning moeten gebeuren dan wat nu het geval is. Dat gaat dan over veel grotere investeringen in openbaar vervoer. Investeringen in De Lijn werden de afgelopen jaren afgebouwd. Op die manier haal je natuurlijk nooit je doelstellingen."