Nutri-Score: game changer of classificatiehysterie?

Nutri-boom

De Nutri-Score is een logo dat uit vijf letters bestaat, aangevuld met de bijpassende kleur, dat informatie over de voedingswaarde van een product verstrekt. De letter A geeft een gezond product aan, de letter E wijst daarentegen op een ongezond, te vermijden product. De producent van een product mag zelf kiezen of die het al dan niet gebruikt. Het is eigenlijk een aanvulling op de voedingsdriehoek. Waar de driehoek een beeld schetst van een gezond voedingspatroon, trekt de Nutri-Score die lijn door tot het maken van de juiste keuze in de supermarkt, alsof winkelen al niet moeilijk genoeg is! Maar de gemakkelijke visuele weergave zorgt ervoor dat de klant snel alle info heeft om een totaaloordeel te kunnen vellen.

De oorsprong van deze score ligt bij onze zuiderburen. Naar aanleiding van de sensibiliseringscampagne tegen ongezonde voedingsproducten (met o.a. verzadigde vetten, suikers, enzovoort) kwam de minister van Volksgezondheid Marisol Tousaine met dit voorstel. De Nutri-Score werd ontwikkeld door het Frans agentschap van Volksgezondheid en het nationaal instituut voor Gezondheid en medisch onderzoek (INSERM). Na een grondig steekproefonderzoek met andere voedingslabels, won de Nutri-Score de strijd en is sindsdien geïmplementeerd. In 2018 besliste onze minister van Volksgezondheid Maggie de Block om het ook in België toe te passen.

ABC & 123

Om tot die letter te komen, mag je eerst je rekenmachientje bovenhalen, aangezien elke letter staat voor een numerieke score. Deze score wordt berekend op basis van de hoeveelheid gezonde en ongezonde voedingsstoffen, en het soort product. De gezonde vallen uiteen in drie groepen: groenten, fruit en noten, met daarnaast enerzijds vezels, en anderzijds proteïnen. Die krijgen allemaal een score op 5, voor een totaal op 15. De ongezonde krijgen punten op 10, voor een totaal op 40, en daarbij gaat het om energie, suikers, verzadigde vetzuren en natrium. Als je de ongezonde score van de gezonde aftrekt, krijg je een score tussen -15 en 40, en afhankelijk daarvan krijgt het product een letter aangewezen, tussen A (-15 tot 0) en E (19-40). Afhankelijk van het soort product verschillen deze waarden dan ook nog eens. De gebruiksvriendelijkheid is duidelijk niet in evenwicht met de wetenschap erachter.

Alsof winkelen al niet moeilijk genoeg is

Het wordt nog wat moeilijker bij drankjes. Hierbij is er een maximumscore, of een meest ongezond alternatief, vanaf 10 punten. Bij alles tot -1 krijgt men een B-score. Op het eerste gezicht een beetje vreemd, maar de hoogste score wordt voorgehouden voor een drankje, namelijk water. Ook de tussenliggende scores hebben andere numerieke waardes. Voor een keer niet omdat de wetenschappers ons graag plagen met onlogische aanpassingen, maar vooral omdat de drankjes andere voedingsstoffen bevatten dan vast voedsel. Ze hebben bijvoorbeeld geen vetten, maar in de meeste gevallen wel een pak meer suiker; niet alleen je favoriete frisdrankje, maar ook andere drankjes als fruitsap hebben het equivalent van meerdere suikerklontjes. Toch geen slecht idee om die drinkfles te vullen met kraantjeswater.

Als je echt de handen uit de mouwen wil steken, kan je ook zelf de Nutri-Scores berekenen. Verschillende programma's laten toe om de variabelen van je rijstkoek, huisgemaakte limonade of tikka masala in te geven, waarop je zelf kan zien hoe hard je je moet schamen. Niemand neemt het je echter kwalijk als je jezelf in het ongewisse wilt laten.

Danger zone

Net zoals jouw favoriet dessertje is echter niets perfect: er zijn ook duidelijke nadelen verbonden aan de score. Ten eerste gaat het dus om een maatstaf die bedoeld is om producten uit dezelfde categorie te vergelijken. In dit geval mag je dus wél appelen met peren vergelijken, maar geen blikje cola zero met een doos ontbijtgranen, omdat de samenstelling van verschillende voedingsstoffen zo radicaal anders is. Vervolgens bestaat een evenwichtige maaltijd meestal uit meerdere producten. Je mag nog zó trots zijn op je B-score-zoeteaardappelfrietjes, maar als je je daarnaast volpropt met vettige frituursnacks, mag je jezelf niet als een gezondheidsgoeroe bestempelen. Ten slotte kan de score zelf ook verraderlijk overkomen. Producten zoals olijfolie hebben vaak een vrij slechte Nutri-Score, maar worden gezien als een gezond product, dat dan ook nog eens een gezond alternatief blijkt te zijn voor andere vetstoffen. Maar ook omgekeerd staat A dus niet altijd per se voor A-okay.

Binnenkort hebben we misschien zoveel scores dat we een samenvattende score voor al die scores kunnen maken

Dat de Nutri-Score zo snel zo populair wordt, is ook te zien aan het copycateffect. Nieuwe scores en puntentellingen schieten als paddenstoelen (score A) uit de grond. De meeste van deze verdwijnen even snel als ze gekomen zijn, maar vooral de Eco-score van keten Colruyt blijft hangen. Deze score, vanzelfsprekend gebaseerd op de ecologische voetafdruk van deze producten, wil mensen doen nadenken over het ecologisch kantje van hun koopgedrag. Initieel was dit vrij moeilijk, aangezien de score enkel te checken viel via een eigen app, maar nu wordt deze ook op prijsetiketten geplaatst. Binnenkort hebben we misschien zoveel scores dat we een samenvattende score voor al die scores kunnen maken. Voor sfeer en gezelligheid echter een rode E.