De kritische journalist is zo begeerd als goud, maar veel zeldzamer. Er gaat geen debat over media voorbij zonder dat iemand op een tafel moet springen om het 'geniale' idee te verkondigen dat we meer kritische journalisten nodig hebben. Helaas is de zoektocht wat lastiger dan hier voorgesteld. Toch kiest men vaak voor een bijzonder simplistische redenering: journalisten moeten maar wat lastigere vragen stellen.
Wanneer we spreken over wat kritische journalistiek nu precies inhoudt, valt daar een patroon te ontwaren: de waarheid rapporteren. Voor zij die de leemte tussen het simpelst verifieerbare feit en de onbeheersbare complexiteit van de realiteit met hun observaties opvullen – en ervan overtuigd zijn dat dit 'de waarheid' is – is het misschien zo makkelijk als 'andere vragen stellen'. Dat geldt dan natuurlijk vooral wanneer die vragen een bepaalde visie met zich meedragen. Het is al duidelijk dat ik me niet aansluit bij deze visie, zeker? Kritische journalistiek lijkt me, net als kritisch denken, het in vraag stellen van vooringenomenheden te zijn. Dat moet dan ook het doel zijn.
Journalisten aanmanen om andere vragen te stellen negeert het volledige systeem dat de situatie van het nieuws in stand heeft gebracht
Journalisten, niet zelden vanuit een positie van zelfingenomenheid, aanmanen om andere vragen te stellen negeert het volledige systeem dat de situatie van het nieuws in stand heeft gebracht en houdt. Een economisch systeem dat advertenties te lief heeft, een relatie met het internet die het tijdskader van nieuws onder druk zet, enzovoort. 'Wat lastige vragen stellen' is dan ook dweilen met de kraan open.
Ik wil natuurlijk ook niet alle journalisten een hand boven het hoofd houden. Ze blijven natuurlijk zelf verantwoordelijk voor hun daden, en volledige onschuld lijkt weinig van toepassing. Daarnaast blijven er natuurlijk ook uitschieters. Zo heb je comedians die het journalistieke systeem ontwijken om toch kritische rapportering te brengen, en nieuwsmedia die zich buiten de gangbare markt voor printmedia hebben gezet. Dit zijn actoren die veel goeds kunnen doen. Toch zijn zij ook niet de sleutel tot de hervorming van het systeem, en al zeker niet haar erfgenamen.
Ook vandaag zal de zoektocht naar de kritische journalist niet afgelopen zijn. Ondertussen kunnen we maar proberen het bij het juiste eind te hebben, of toch alles in vraag te blijven stellen.
Reactie toevoegen