Nienke Moernaut is doctor in de klinische psychologie en schreef onlangs haar doctoraat 'Broken narratives – subjective experience of psychosis'. Daarnaast werkt ze als vrijwilliger bij BOTS, een ontmoetingsplek voor mensen met psychose(-gevoeligheid).
Zou je zelf kort kunnen beschrijven wat je precies onderzocht hebt?
"In mijn onderzoek peil ik naar de subjectieve ervaringen van mensen die een psychose hebben of gehad hebben. Heel vaak wordt gefocust op de kijk van artsen of andere buitenstaanders, maar niet op hoe mensen zelf hun psychose ervaren. Mijn onderzoek bestaat uit twee delen, waarvoor je eerst het verschil tussen positieve en negatieve symptomen van psychose moet begrijpen. Positieve symptomen zijn alle ervaringen die 'erbij komen' wanneer iemand een psychose heeft, in vergelijking met een ander persoon. Daarbij gaat het, bijvoorbeeld, over hallucinaties of paranoia. Negatieve symptomen zijn alle dingen die wegvallen ten opzichte van een leven zonder psychose. Mensen raken door hun psychose bijvoorbeeld uitgeput, waardoor ze sociaal contact verliezen en minder vaak buitenkomen.
Vaak wordt er niet gefocust op hoe mensen zelf hun psychose ervaren
Mijn eerste bevinding was dat die negatieve symptomen een grotere impact hebben op het leven van mensen met psychose dan de positieve, hoewel die laatste voor de buitenwereld misschien storender lijken. Bij de positieve symptomen heb ik me gefocust op hallucinaties. Dat zijn volgens de psychoanalyse vreemde elementen die ontstaan bij een confrontatie met existentiële vragen en problemen. De persoon die zulke vreemde elementen ervaart, heeft dan niet de indruk dat die vanuit hem- of haarzelf komen. Dat heb ik in verband gebracht met het verlies van taal, wat een negatief symptoom is. Hoe meer je daarover nadenkt, hoe verwarrender die opdeling wordt (lacht). Tijdens en ook na een psychose verliezen mensen de controle over hun eigen verhaal, de macht om hun verhaal vanuit zichzelf te beleven. Voor ons in het vanzelfsprekend dat wat je meemaakt, ervaren wordt door jezelf: dat jij de hoofdrolspeler van je verhaal bent. Dat valt weg wanneer iemand psychotische ervaringen heeft."
Vanwaar komt je interesse voor psychose?
"Ik begon psychologie te studeren uit interesse, maar als therapeut gaan werken leek niets voor mij. Toen we in het tweede jaar een les over psychose kregen, dacht ik 'dat vind ik nu eens wél interessant'. Ik heb dan ook mijn masterproef over psychose geschreven, en tijdens dat onderzoek heb ik veel geleerd over het lijden van mensen met psychose en hun negatieve symptomen. Ik besloot het verder te onderzoeken in mijn doctoraat omdat daar zo weinig over geweten is. Voor mij is ook belangrijk dat ik hiervoor heb samengewerkt met twee ervaringsdeskundigen, mensen die al eens een psychose meemaakten. Je denkt misschien wel dat je op een respectvolle manier over die mensen schrijft, maar als je dan weet dat ze iedere zin die je schrijft, meelezen, en dat hun naam ook onder de tekst komt als auteur, besef je plots dat er impliciet nog veel stigma's verscholen zitten in de taal die we gebruiken wanneer het over psychose gaat."
Reactie toevoegen