Ode aan Wiebe Buddingh'

De vertaler van de 'Harry Potter'-boekenreeks

Harry Potter doet je dagdromen van magische wezens en vliegende bezems. Je foetert op je dreuzelbestaan en betreurt dat magie niet echt bestaat. Maar toch valt er echte magie terug te vinden! De magie van vertalen, met dank aan Wiebe Buddingh'.

Uit een jeugdig gevoel van escapisme heb ik besloten om de Harry Potterboeken opnieuw te lezen. Ik had voor het eerst een boek van Harry Potter in mijn handen toen ik in het derde leerjaar zat. Ik verslond de boeken zoals enkel Hermelien Griffel dat zou kunnen, op de speelplaats verlamde ik klasgenootjes met een Paralitis-spreuk en in mijn dromen greep ik de snaai in een zwerkbalmatch.

Griffel? Paralitis? Zwerkbal? Voor wie enkel de films zag in het Engels, klinken deze woorden misschien nogal vreemd. Deze woorden komen uit het brein van Wiebe Buddingh', de Nederlandse vertaler van de Harry Potterboeken. Een man wiens genialiteit ik nu pas erken. Nu ik dubbel zo oud ben als wanneer ik de boeken voor het eerst gelezen heb, besef ik pas de originaliteit en de creativiteit van de vertalingen.

Nu ik dubbel zo oud ben als wanneer ik de boeken voor het eerst gelezen heb, besef ik pas de originaliteit en de creativiteit van de vertalingen.

Oké, toegegeven: 'Perkamentus' klinkt misschien wat knullig tegenover het Engelse 'Dumbledore'. Maar dat is misschien de enige vertaling waar je kritiek op kan geven. Bij andere vertalingen spat de genialiteit eraf. Het woord 'gruzielement', bijvoorbeeld. Gruzelementen zijn volgens het woordenboek stukken die ontstaan wanneer een voorwerp breekt. Als je dit doet met je ziel, zijn dit 'gruzielementen'. Simpel, maar geniaal. Dit is slechts een van de vele voorbeelden.

Vrijheid als vertaler

Wiebe Buddingh' geeft zichzelf ook veel vrijheid als vertaler en dat mag aangemoedigd worden. De meeste toverdranken en -objecten zijn woordspelingen in het Engels, wat het moeilijk maakt om ze dezelfde gevoelswaarde te geven in het Nederlands. Zo slaagt Wiebe er in om het allitererende 'Weasley's Wizard Wheezes' te vertalen tot 'Tovertweelings Topfopshop'. Ik denk dat ik niet snel zal worden tegengesproken als ik zeg dat de vertaling hier beter is dan het origineel. Maar ook de betoverende, beeldschone wezens 'Glamorgana's' hebben gevoelsmatig een veel correctere naam dan het Engelse 'Veela'. En er bestaan nog zulke voorbeelden. Zwamdrift past veel beter bij de professor Waarzeggerij dan 'Trelawney', Gladianus Smalhart hoeft qua flair zeker niet onder te doen voor 'Gilderoy Lockhart' en de benaming van Rons uiltje Koekeroekus is zowat het mooiste voorbeeld van de taalvirtuositeit van Buddingh'. Het Engelse 'Pigwidgeon' wordt afgekort als Pig, Koekeroekus wordt afgekort als Koe.

Het herlezen van de boeken laat mij op volwassen leeftijd niet enkel meer dromen over de door toverstokken geproduceerde magie en de wisseldranken, maar ook over de magie van de taal en woordspelingen. Dus laat ons Wiebe vieren als de vertaler die gevoel in woorden steekt. Laat ons Wiebe vieren als een mens zonder omstreden meningen over transseksuelen. Laat ons Wiebe vieren als het genie dat mijn kinderlijke fantasie van een vocabulaire heeft voorzien.

0
Gemiddeld: 5 (3 stemmen)

Reactie toevoegen