Antidepressiva: een kuur van lange duur?

Frieten, wafels en enorm hoge zelfmoordcijfers. Op het vlak van mentale gezondheid heeft België nog veel te leren. Meer dan één miljoen inwoners slikken dagelijks een antidepressivum.

België is een ongelukkig land: we hebben hoge zelfmoordcijfers en het weer is vaak kut. We zitten met meer dan 100.000 langdurige burn-outs en depressies. Dit proberen we soms op te lossen met antidepressiva: een miljoen belgen slikken het. Maar gebruiken ze het juist? Een depressie is een ziekte en zou ook zo behandeld moeten worden. Er is niemand die vreemd opkijkt wanneer iemand een Dafalgan neemt tegen de hoofdpijn, dus waarom doen ze dat wel als het om een antidepressivum gaat? De ellenlange wachtlijsten door een nijpend tekort aan psychologische hulp dragen mee bij tot een zwijgcultuur rond dit thema.

De behandeling met antidepressiva werkt wel. Mensen voelen zich vaak beter wanneer deze stoffen hun hersenen wat stutten. Ze werken het best in combinatie met therapie en de juiste context. Na het aanslaan van sommige medicatie, wordt die best nog zes maanden lang doorgenomen, maar ook niet veel langer. Het toegevoegde effect zou dan immers nihil zijn. Stoppen met de behandeling is echter zeer moeilijk. Vaak is het niet zeker of terugkerende symptomen te wijten zijn aan ontwenningsverschijnselen of een hervalling in de depressie. Onderzoekster Ellen Van Leeuwen (UGent) merkt op dat dit een probleem is waar tot dusver zelden onderzoek naar werd gedaan. Van Leeuwen deed haar doctoraatsonderzoek over het beëindigen van een antidepressivakuur. Door het gebrek aan research over stoppen met antidepressiva zijn de meeste patiënten, en artsen, onvoldoende geïnformeerd over het correcte stappenplan. Vier op de tien patiënten nemen zelfs decennialang antidepressiva. Echter, evaluering met een goede opvolging van de kuur ontbreekt. Daarnaast is het ook niet algemeen bekend dat de kans op nevenwerkingen groter wordt naarmate de periode van inname langer is.

Kan je geluk voorschrijven?

Antidepressiva zijn in ons land niet vrij te verkrijgen. Enkel een huisdokter of een psychiater mag een kuur starten en je antidepressiva voorschrijven. Bij psychologen ontbreekt de medische vooropleiding om medicatie te mogen aanbieden. De stap naar medicatie wordt bijgevolg niet snel gezet. Overigens volstaat bij de meeste patiënten psychologische hulp. Is dat niet het geval, dan kunnen antidepressiva – mits correct gebruik – een oplossing betekenen. 

Een antidepressivakuur wordt opgedeeld in verschillende fases. Je begint meestal met een lage dosis die langzaam wordt verhoogd tot je aan de gewenste hoeveelheid komt. Hierna kan je bepaalde medicatie tot zes maanden lang innemen. Na deze periode neemt het werkzame effect af en hoor je de kuur af te bouwen.

Hoe stop je met een kuur?

Het stoppen met antidepressiva is geen evidente zaak. Veel patiënten nemen de medicatie veel langer dan goed is omdat ze angst hebben terug te vallen in de donkere gedachten die ze hadden vóór de behandeling. Bij het nemen van antidepressiva op lange termijn worden de gebruikers er afhankelijk van. Dat wil niet zeggen dat er een verslaving ontstaat, maar de patiënten voelen zich vaak zwak en denken dat ze de pillen nodig hebben, waardoor stoppen niet eenvoudig is. Ellen Van Leeuwen getuigt: "Ze zien hun eigen kracht niet. Ze denken dat het antidepressivum alles doet. 'Ik heb dat antidepressivum nodig', denkt de patiënt. Zo start een spiraal van angst bij gebruiker en arts."

"Patiënten zien hun eigen kracht niet. Ze denken dat het dat antidepressivum alles doet" – Ellen Van Leeuwen

Doktersdruk?

Als arts is het niet eenvoudig om een antidepressivakuur een halt toe te roepen. Soms wisselen patiënten van huisdokter als de vorige arts de kuur wou stopzetten. Dat is iets wat artsen te allen tijde willen vermijden. Antidepressiva hebben ook minder zichtbare bijwerkingen, waardoor er minder snel reden wordt gezien om de kuur stop te zetten.

"'Ik heb dat antidepressivum nodig', denkt de patiënt. Zo start een spiraal van angst bij gebruiker en arts" – Ellen Van Leeuwen 

Een studente (20) getuigt: "Ik weet, eerlijk gezegd, niet meer wanneer ik begon met het nemen van antidepressiva. Ik heb ondertussen al verschillende gefaalde ervaringen gehad met psychologen, dus momenteel is mijn medicatie de enige hulp. De kuur wordt ook niet goed opgevolgd. Wanneer mijn medicatie op is, ga ik naar mijn huisarts en die schrijft nieuwe voor zonder door te vragen. Zelf praat ik er zonder problemen over, maar ik ken meerdere mensen die het een evidentie vinden om hierover te zwijgen omdat het nu eenmaal altijd zo is geweest."

Het gebruik en het stopzetten van het gebruik van antidepressiva heeft duidelijk meer aandacht nodig. Het is belangrijk dat patiënten beseffen dat zij degenen zijn die het meeste doen. Het is perfect mogelijk om de kuur op een veilige manier af te bouwen en verder te gaan zonder de negatieve neveneffecten van de medicatie te ervaren.

Nog geen stemmen

Reacties

Bericht: 
Dag, Met alle respect, maar dit artikel is echt niet oké. Ik neem zelf sinds anderhalf jaar antidepressiva na een traumatische ervaring en die helpen mij om minder intense PTSS symptomen te ervaren. Ik ben er niet licht over gegaan om medicatie te nemen. Toen ik medicatie startte was ik 22 en had ik al meerdere depressies ervaren. Waarom vind ik dit artikel nu problematisch? - Hoge zelfmoordcijfers worden genoemd in één zin met wafels en frietjes. Lijkt me er net iets te licht overgaan - België heeft inderdaad kutweer, maar de redenen waarom veel Belgen psychisch lijden lijken mij veelvoudig te zijn. In deze context was het volgens mij beter geweest om te verwijzen naar meer dan één studie en dit degelijk te verwoorden, in plaats van er( zo lijkt het mij alvast) lacherig over te doen. - Het klopt niet dat er geen effect meer is van antidepressiva na zes maanden. Dat hangt af van het soort antidepressivum en waarom die genomen word. Sommige mensen nemen inderdaad antidepressiva door zonder dat het hoeft, maar zeggen dat er na zes maanden sowieso afgebouwd moet worden is gewoon gevaarlijk en niet oké. - Als je het over psychisch lijden hebt en zelfmoord lijkt het mij logisch om de Zelfmoordlijn te vermelden op het einde en andere organisaties die mensen kunnen helpen die psychisch lijden. - Ik ben akkoord dat te veel Belgen antidepressiva nemen en dat dit niet altijd nodig is en er meer onderzoek moet naar gebeuren. Wel denk ik dat als je er een artikel over schrijft, over toch een heel zwaar thema, meer dan één getuigenis en studie te verwijzen, om zo de diversiteit van het debat rond medicatie te voeren. Het is trouwens niet mijn gewoonte om te reageren op artikels( zie HLN voor gemenere reacties), maar ik moest dit even echt kwijt.

Bericht: 
Hallo Anouk, ikzelf neem ook al een lange periode antidepressiva, ook na een traumatische ervaring. Het was absoluut niet de bedoeling om een depressie en al zijn gevolgen te minimaliseren, eerder om er een bespreekbaar thema van te maken. Daarmee dat we er zo licht over zijn gegaan. We hebben het kutweer in België helemaal niet gekoppeld aan het psychische lijden, de beslissing om deze twee dingen in één zin te zetten is om juist te laten zien dat er grotere en ernstigere problemen zijn dan slecht weer. In mijn opinie hebben we er niet lacherig over gedaan, en is het artikel niet bedoelt als scherts, maar als een informatief iets. Ik heb nog eens deftigere research gedaan ondertussen, en het klopt inderdaad dat je niet alle soorten antidepressiva na 6 maanden moet afbreken, ik zal dit dus ook aanpassen in het artikel, onze excuses daarvoor. Hopelijk is dit antwoord wat oké? Ik wilde niemand kwetsen of veroordelen met dit artikel, humor gebruiken leek mij een goed idee om het stigma dat errond hangt te doorbreken. Groetjes, Nette

Bericht: 
Dag Nette, Fijn dat je hebt geantwoord op mijn reactie! Ik vind het persoonlijk heel delicaat om het luchtig aan te pakken als het op deze thema’s aankomt. Wel is mijn perspectief nu verandert, omdat je zegt dat je er zelf ervaring mee hebt. Dan geloof ik dat je het zeker niet wilt minimaliseren. Ook fijn dat je dingen wil aanpassen na wat meer onderzoek. Ik snap het echt wel dat je dingen wil bespreekbaar maken. Ik probeer dit ook te doen. Is soms gewoon heel moeilijk en ethisch kan je op een dunne koord bewegen. Humor kan inderdaad wel, maar dan misschien gemengd met wat meer serieuze of droge feiten, zodat het minder minimaliserend overkomt( dat is hoe het op mij is overgekomen, maar kan persoonlijk zijn). Vooral die ene getuigenis erbij nemen als archetypisch voorbeeld, want is een idee dat bij veel mensen leeft. Was heel relevant geweest om iemand te zoeken die een gelijkaardige ervaring heeft zoals wijzelf. Blijkbaar wilden we dus hetzelfde: geestelijke gezondheid bespreekbaar maken. Hoe we dit doen daar verschillen we misschien van mening… Nog eens merci om op mijn reactie te antwoorden jouw perceptie te delen! Niet iedereen zou dit doen.

Reactie toevoegen