De klassieke oudheid is al gedurende millennia een inspiratie voor kunstenaars, academici en nerds allerhande. Het mag dan ook niet verbazen dat mensen nooit echt afstand kunnen nemen van deze grote brok geschiedenis. Integendeel zelfs!
Wat hebben schrijvers Oscar Wilde, Franz Kafka en theatermaker Bernard Shaw gemeen? Ze hebben geschiedenis geschreven. Niet letterlijk natuurlijk, maar close enough. Niet alleen omdat hun werken al decennialang gekend staan als 'klassiekers', maar ook omdat ze helpen om eeuwenoude verhalen in leven te houden. Voor hun werken lieten ze zich namelijk inspireren door verhalen uit de Grieks-Latijnse cultuur. Een beetje zoals Katy Perry die haar lied 'Dark Horse' baseerde op een reeds bestaand liedje, maar minus het gerechtelijke drama. Classical reception studies houdt zich hiermee bezig: hoe verschillende mensen in verschillende tijden omgaan met verhalen en thema's uit de klassieke oudheid.
Het seksistische thema van de maakbaarheid van de perfecte vrouw zien we vaak terugkeren doorheen de geschiedenis
De hierboven aangehaalde voorbeelden kunnen de illusie wekken dat men pas recent begon met de canonisering van verhalen en thema's. Niets is minder waar. Zelfs in de klassieke oudheid legde men al plotlijnen en thema's vast die destijds herhaaldelijk de revue passeerden. Het bekendste voorbeeld is wellicht 'De Odyssee', die al relatief snel terugkwam in Vergillius' 'Aeneis.' Ook in de middeleeuwen en vooral in de renaissance zouden deze klassieke thema's een grote rol spelen. In de middeleeuwen zelf werden vele verhalen simpelweg gecopy-pastet: vervang 'goden' door 'God' en schroef de seksuele moraal terug naar een VS à la jaren 50, en het is verrassend hoeveel Grieks-mythologische personen dan plots een Christelijke allure krijgen.
Meer dan ooit komen dergelijke personages en verhalen echter vandaag de dag terug. Een sprekend voorbeeld is het verhaal van Pygmalion. Deze misogyne beeldhouwer weigerde te trouwen en maakte een beeld van een perfecte vrouw waarop hij vervolgens hartstochtelijk verliefd werd. Maar aangezien het beeld van steen was en dus niet in staat was om samen met hem lange wandelingen te maken of naar dat concert in de Vooruit te gaan, werd Pygmalion steeds verdrietiger. Hij ging dan maar een offer brengen aan Aphrodite en die liet het beeld tot leven komen, waarna ze samen nog lang en gelukkig leefden. Dit overduidelijk seksistische thema van de maakbaarheid van de perfecte vrouw zien we vaak terugkeren doorheen de geschiedenis. In 'My Fair Lady' komt dit zonneklaar terug: Eliza Doolittle, een Cockney-Londense met een zwaar accent wordt op sleeptouw genomen door spraakleraar Henry Higgins die haar als uitdaging moet omvormen tot lid van de high society. In modernere versies krijgt het Pygmalionpersonage uiteindelijk wel het deksel op de neus.
Pygmalion in een moderner jasje
Dergelijke voorbeelden illustreren tevens dat de tijdsgeest die uit deze oorspronkelijke verhalen blijkt, niet altijd overeenstemt met hedendaagse standaarden. Maar het is net de relatie tussen het nu en het toen die een grote pijler vormt in dit onderzoeksveld. Letterlijk kopiëren komt gelukkig nauwelijks voor en het is de nuance in dat gedeeltelijke overnemen dat het veld dynamisch en spannend houdt. Receptiegeschiedenis mag dan misschien een oude onderzoekstak zijn, het heeft nog steeds een groen blaadje.
Reactie toevoegen