Queen Nikkolah: Een kindvriendelijke komaf met zwarte piet

Het is weer de tijd van het jaar waarin lege schoentjes vol verwachting onder de kachel worden geplaatst en waar de kortingen van Black Friday vele ouders met lange wenslijstjes gelukkig stemmen. Maar het is ook weer tijd dat Zwarte Piet het zwaar te verduren krijgt. Is het einde van Zwarte Piet in zicht?

Michaela Nyanguile

In wat ze radical presences noemt, verkleedt performance-artieste Laura Nsengiyumva zich in Queen Nikkolah. Ze gaat als vrouwelijke, particuliere sinterklaas rond en ontvangt kinderen, zoals Sinterklaas dat doet, maar dan op een iets meer politiek verantwoorde manier.

De figuur van Zwarte Piet heeft het de laatste jaren zwaar te verduren gekregen. Hoe komt dat?

"Zwarte Piet wordt om vele redenen als racistisch gezien. Een belangrijke reden is dat, vóór de kolonisatie, Sinterklaas werd bijgestaan door een duivel. Na de kolonisatie van Congo is dit veranderd naar een zwarte persoon, een karikatuur in feite. De specifieke traditie van Sinterklaas gaat dus inderdaad al jaren terug, maar Zwarte Piet is echt een koloniale erfenis, die minder dan een eeuw teruggaat. Dat Zwarte Piet een karikaturale afbeelding is van een Afrikaans persoon, valt niet meer te ontkennen. Ook is het zo dat als wordt gewezen op het feit dat de huidskleur van de zwarte piet door het roet van de schoorsteen ontstaat, dit het vaak alleen nog maar erger maakt. Is mijn huidskleur dan ook vuiligheid?"

Volstaat het om de zwarte piet te vervangen door een roetpiet?

"Gezien de geschiedenis van de kolonisatie is dit misschien wel een beter alternatief, maar aan de andere kant is dit dan weer een verlengstuk van de gewone Zwarte Piet. Het blijft een karikaturale afbeelding van een Afrikaan, waarbij de huidskleur wordt vergeleken met vuiligheid. Ook het kroeshaar blijft. De redenering loopt echt langs veel kanten spaak. Eigenlijk moet er een breuk komen in het huidige verhaal. Bovendien hebben we niets aan een alternatief als er geen erkenning is voor het oorspronkelijke probleem. Er bestaat dan ook een groot taboe rond de koloniale geschiedenis. Men vermijdt de discussie, dus door het verhaal van de schoorsteen te gebruiken, beschermt men zich tegen het ongemak dat erbij komt. Het feit dat de karikatuur van Zwarte Piet racistisch is, moet erkend worden. Net zoals dat met bevolkingsgroepen zoals joden zo is. De figuur kan niet zomaar van een duivel evolueren naar een Afrikaans persoon om dan uit te komen als een goede piet."

"Het feit dat de karikatuur van Zwarte Piet racistisch is, moet erkend worden"

U verkleedt zich soms als 'Queen Nikkolah'. Wat is dat en wat wil u ermee bereiken?

"Dat is een andere traditie, waarbij het idee is om alle effecten van de huidige traditie te balanceren. Ik probeer op een positieve manier in te spelen op de collectieve verbeelding van de kinderen. Zo verkleed ik me vaak in ‘Queen Nikkolah’, een soort vrouwelijke en zwarte Sinterklaas van Rwandese afkomst. Zo voer ik hier en daar actie tegen Zwarte Piet. Neem gerust eens een kijkje op mijn Instagramprofiel, dan ziet u wat ik bedoel. Ik woonde bijvoorbeeld vorige week een stoet in Deurne bij. Daarbij viel erg op dat ze de idee van Zwarte Piet wilden promoten, zelfs opdringen. Waarschijnlijk als reactie op het feit dat de traditie nu in het gedrang komt. Het is best wel teleurstellend om te zien dat dat nog gesteund wordt. Dus ik ben bang dat als we niets zeggen en stil zitten, die breuk met het status quo nooit zal plaatsvinden en het land zwarte pieten zal blijven steunen."

Wordt u soms aangesproken over uw werk?

"Vooral online. Dit jaar minder omdat ik besloten heb om mezelf te beschermen tegen haatreacties. Daarom kies ik ook eerder voor Instagram dan Facebook om mijn werk aan de wereld te tonen. Instagram is namelijk meer gericht op het visuele en Facebook op het woordelijke. Maar vorig jaar heb ik heel veel backlash gekregen, veel racistische commentaren."

Was Zwarte Piet ook een belediging voor u in uw kindertijd? En is dat dan ook het geval bij blanke kinderen?

"Ja, absoluut. Ik ben opgegroeid in Brussel, dat een diverse stad is, dus dat werd niet zo openlijk gevierd en zo hard gecommercialiseerd als elders. Maar ik ben als kind wel opgegroeid met de Franstalige versie van Zwarte Piet, die 'Père Fouettard' heet. Père Fouettard werd veel gewelddadiger in beeld gebracht dan de Vlaamse versie en die gewelddadigheid heeft me als kind wel beïnvloed. Ik begon een link te leggen tussen gewelddadigheid en zwarte mannen, met als gevolg dat ik zelfs begon bang te worden van mijn eigen vader. Ook bij witte kinderen is dit zo. Ik heb dat al gezien bij de kinderen die ik momenteel ontmoet heb. Wanneer ze me zien in mijn Queen Nikkolah-kostuum, dan word ik door hen ook behandeld alsof ik echt Sinterklaas ben, want die kinderen kijken noch naar de huidskleur noch naar het geslacht van Sinterklaas. Neen, ze herkennen Sinterklaas in mij door zijn symbolen, namelijk de rode kleur van zijn mantel, zijn staf en cadeaus. Dit is dan weer een bewijs voor de ouders."

"Niemand is geboren als racist"

Heb je dan ook het gevoel dat Sinterklaas als niet-witte of als vrouw zou moeten genormaliseerd worden in de toekomst?

"Ik denk van wel. In Nederland is er al een Zwarte Sint, New Sint en dan heb je nog mezelf, Queen Nikkolah. Het gaat vanzelf. Het is een natuurlijk fenomeen dat groter is dan onszelf, dus ik denk dat we langzaamaan andere personages zullen zien. Ik denk dat de volgende generatie een meer inclusief personage zal opbouwen om zo zichzelf te herkennen in de populaire cultuur. De volgende generatie zal de meest diverse generatie zijn uit onze geschiedenis. Niet enkel in de zin dat er meer etniciteiten zullen zijn in België, maar de volgende generatie zal ook meer contact hebben met de hele wereld en zich dan ook een mondiale identiteit toe-eigenen. Het zal vanzelf gaan."

0
Gemiddeld: 5 (1 stem)

Reactie toevoegen