Wat hebben Greta Thunberg en Anuna De Wever gemeen? Ze zijn blank, westers en geprivilegieerd. Dat doet geen afbreuk aan het cruciale werk dat ze verrichten, want hun eisen zijn gegrond en hun angst wordt gedeeld door een steeds breder gedragen klimaatbeweging. Zouden de luidste stemmen van de klimaatbeweging zonder hun privileges echter stiller zijn? Hoe een groene beweging vooral wit lijkt te zijn en het haar fel aan inclusiviteit ontbreekt.
Klimaatverandering is reëel. De effecten zijn nu al voelbaar en gaan verder dan de hete zomer. Die konden we hier in België best verdragen dankzij drinkbaar water, kunstmatige verkoeling en de stiekeme vreugde een communis opinio te hebben waarover men mocht klagen. Dankzij geld en macht was de hitte draaglijk, terwijl meer dan een miljard mensen nu al geen toegang tot drinkbaar water hebben. In ons kleine landje is het dus wel comfortabeler. Toch is dit een wereldwijde strijd waarin vooral westerse klimaatactivisten een stem krijgen in de westerse media en het publieke debat.
Onderzoek van Amnesty International Vlaanderen heeft aangetoond dat etnisch profileren een vies en machtig middel blijft bij Belgische politiekorpsen. De strategie van bijvoorbeeld Extinction Rebellion - burgerlijke ongehoorzaamheid en bezetting - is bijgevolg niet de meest veilige strategie voor mensen van kleur, of mensen in een kwetsbare maatschappelijke positie tout court. Arrestaties en botsingen met de politie zijn makkelijker te verteren als je de nodige privileges hebt. In 2017 werden 207 klimaatactivisten vermoord. Niet-levensgevaarlijk schoppen tegen de schenen van het systeem is een privilege.
Niet-levensgevaarlijk schoppen tegen de schenen van het systeem is een privilege
Ik meen dat strijden intersectioneel moeten zijn. Als je het zachtste wil voor mens, dier en planeet, dan lijkt het logisch dat je je bewust bent van mensenrechten, je eetpatroon en consumptiegedrag. Je moet echter prioriteiten stellen: het is immers moeilijk haalbaar om én op de barricades te staan voor vrouwenrechten, én terwijl je in kleren rondloopt uit een gerecycleerde Nestléreclame, te drinken van je zelfgefilterde regenwater om vervolgens zelfgekweekte seizoensgroenten te eten die je deelt met Gentse daklozen. Want daarnaast vraagt onze maatschappij dat we werken, studeren, productief zijn en vooral niet te snel een burn-out hebben.
Maar dat is geen argument om je niet bewust te zijn van die noden en gevoeligheden. De klimaatbeweging moet zichzelf in vraag te stellen, want het riskeert een erg grote groep kwijt te raken aan die witte, elitaire boodschap.
Op de man/vrouw spelen is een eeuwenoude, maar nog steeds populaire drogreden. Haatberichten die de groene zielen van Anuna en Greta bereiken, zijn niet oké. Het zijn 'maar' twee van de zovele klimaatactivisten. Door zoveel factoren werden ze onbewust gekozen als vertegenwoordigsters van een wereldwijde, steeds strijdvaardigere beweging. Wat wél fout is, is om de klimaatbeweging te beperken tot de klimaatmarsen in Europa en bijhorende witte spreekbuizen.
Vrouwen uit Ecuador vechten voor hun planeet, die ook de onze is, en mensen vluchten voor de verslechtende omstandigheden waarin ze leven, mede door klimaatverandering. Zo veel diversere mensen voeren een strijd voor iets dat ook ons aanbelangt. Waar blijft hun podium? Waar blijft hun welkom?
De wereld is fantastisch mooi voor sommigen en wreed voor anderen. Die wereld beschermen is een solidaire strijd, die baat heeft bij een kritisch in vraag stellen van de 'witte', geïnstitutionaliseerde klimaatbewegingen. Ik heb nooit zulke zachtaardige betogingen bijgewoond als de klimaatmarsen. De wil is er zeker, dat klopt. Dus doe het. Portretteer de klimaatbeweging zoals zij écht is. En wees teder voor jezelf en anderen. Er is nog een lange, moeilijke weg te gaan, maar het is noodzakelijk. Het is nu dat het moet gebeuren.
P.S.: Er zijn wat veralgemeningen in deze opinie geslopen. Niet elke 'westerse, witte' persoon heeft evenveel privileges. Maar de feiten en cijfers zijn er. En die zijn altijd iets te algemeen.
Reactie toevoegen