Daan
Men zegt wel eens dat de mooiste vorm van kritiek zelfkritiek is. "Laat degene onder u die zonder zonden is, het eerst een steen op haar werpen," zoals Jezus dat zo mooi kon zeggen. Al was hij niet de eerste om dit te verkondigen. Vierhonderd jaar voor de zelfverklaarde zoon van God geboren werd, moest Sokrates zichzelf verdedigen voor de heersers van Athene. Hij werd aangeklaagd voor het verpesten van de jeugd en het verzinnen van goden. Kortom: ze vonden hem nogal een klootzak. De speech die Sokrates toen gaf, is de geschiedenis ingegaan als 'De Apologie van Sokrates'. Een apologie is een speech, waarin de spreker niet zomaar een paar daden probeert te verdedigen, maar een legitimatie probeert te geven voor zijn bestaan.
De journalist bevindt zich vandaag de dag in een soortgelijke situatie. Journalisten zouden niet kritisch genoeg zijn, te links zijn en hun onderwerpen slecht selecteren. Ze bezoedelen de jeugd en verzinnen nieuwe goden. Ook Klein Vlaanderen blijft niet bespaard van kritiek. In het regeringsakkoord stellen politici dat de VRT te links zou zijn. De VRT moet 'Vlaams, slank en neutraal' worden.
Tijd om weer met stenen te gooien
In al deze kritieken wordt het woord 'neutraal' op een erg vreemde wijze gebruikt. Neutraal is een soort idealistische besluitvorming die zich enkel baseert op feiten en niet laat leiden door persoonlijke overtuigingen. Neutraliteit is een woord dat we associëren met wetenschappers, niet met journalisten. Maar zoals met veel idealen gebeurt, is ook 'neutraliteit' maatschappelijk als leugen ontmaskerd door de 'vrije denkers', een bijproduct van sociale media en het internet. Wetenschappers vormen oordelen die ze niet op feiten baseren en hetzelfde lijkt te gelden voor journalisten, leerkrachten en zelfs politici. De poging tot neutraliteit wordt daardoor nu als verwijt gebruikt door de gedesillusioneerde dwarsdenkers.
Maar hoe ga je om met een wereld waarin iedereen een mening heeft? Onze Vlaamse regering roept op tot pluralisme. Programma's en artikels moeten tegengestelde extreme meningen samenbrengen en met elkaar laten botsen. Het resultaat zijn het soort schreeuwprogramma's die we kennen uit de VS. Of Vlaamse politieke programma's, waarin Maarten Boudry en Anuna De Wever over het klimaat moeten debatteren en er vooral geen wetenschappers mogen komen. Want als iedereen een mening heeft, waarom focussen we ons dan niet op de meest extreme meningen?
De journalist mag niet in deze valse neutraliteit trappen. Laten we minder de brave christen spelen en ons niet laten degraderen tot moderators in discussies tussen 'opiniemakers'. Het wordt tijd dat we weer naar Sokrates luisteren. Want al staat Sokrates bekend voor zijn apologie, hij was ook een bekend gooier van stenen. Hij zocht mensen uit op straat die zichzelf heel wat vonden en stelde kritische vragen om aan te tonen dat die figuren full of shit waren. Het soort vragen die journalisten vandaag niet meer durven te stellen en overlaten aan studenten in het openingscollege van Carl Devos.
Ja, de journalist heeft een mening. Maar dat mag hem er niet van weerhouden om kritische vragen te stellen of bang te zijn voor het spook van de neutraliteit. Als we zever horen, dan moeten we dat ook zo durven benoemen en als we vragen hebben, dan moeten we die stellen zonder een blad voor de mond te nemen. Tijd om weer met stenen te gooien.
Reactie toevoegen