"Europa is geen alien"

Een inleiding tot de Europese Verkiezingen

Verkiezingen zijn vreemde beestjes, en Europa al helemaal. Eens je de twee combineert zou je haast schrik krijgen je stembiljet te naderen. Hoe zitten de Europese parlementsverkiezingen in elkaar? En wat betekent onze kleine stem in het grote, ingewikkelde web van de Europese Unie?

In een poging de raadsels rond de Europese verkiezingen te ontrafelen, biedt Hendrik Vos, professor Politieke Wetenschappen en EU Studies aan de UGent, uitleg en wijze raad.

Van praatbarak naar machtige instelling

“Het Europees Parlement was vroeger een praatbarak die niets te zeggen had”, stelt Hendrik Vos vast. “Vanaf de jaren 90 is de macht van dat parlement alsmaar groter geworden. Vandaag heeft het Europees Parlement samen met de lidstaten het laatste woord als er over Europese wetten gestemd wordt.” Een stem in de Europese verkiezingen heeft dus wel degelijk impact op de Europese besluitvorming. “Het aantal zetels dat een land heeft in het Parlement hangt vooral af van de grootte van het land. Zo heeft Duitsland er 96 en heeft het kleine Malta er slechts zes”, vertelt hij.

Als Europese burger heb je inspraak in die zetelverdeling. En je moet daarvoor zelfs niet noodzakelijk in je eigen land gaan kiezen. “Andere Europeanen die in ons land wonen en niet noodzakelijk de Belgische nationaliteit hebben, kunnen ook gaan stemmen voor de Europese verkiezingen en mogen zelfs op lijsten staan. Zo duwt een Nederlandse nu de lijst bij Open Vld en kunnen Duitsers stemmen op Varoufakis”, zegt Vos.

"Een stem in de Europese verkiezingen heeft wel degelijk impact op de Europese besluitvorming." - Hendrik Vos

Kernthema’s

“Vroeger waren Europese verkiezingen een soort van tweedehands nationale verkiezingen. Ze gingen over dezelfde thema’s als de nationale verkiezingen en mensen waren niet enorm geïnteresseerd in Europa”, stelt Hendrik Vos.

Hij probeert in contrast de huidige hot topics te verklaren: “De voorbije jaren heeft Europa verschillende crisissen gekend. Daardoor is Europa over het hele continent vaak met dezelfde thema’s in het nieuws gekomen. In 2015 begon iedereen te spreken over vluchtelingen. Iedereen is in 2010, 2011, 2012 bezorgd geweest om de eurocrisis. Na de aanslagen in Parijs zat heel Europa in met terreur.”

“Zo heb je nu ook een aantal thema’s die de overhand nemen. Het gaat over problemen die op Europees niveau moeten aangepakt worden en waar in alle landen over gesproken wordt. Klimaat is er een van, vluchtelingen zijn nog steeds een grote bezorgdheid en ook de Brexit komt overal aan bod”, zegt Vos.

Brexit: de neveneffecten

De Brexit zweeft al een hele poos door het politieke landschap. Het is vrij moeilijk in te schatten wat er nu wel of niet staat te gebeuren. “We zitten ondertussen al aan Brexitdag 3.0 met 31 oktober als einddatum. De kans is reëel dat het ofwel nog verder uitgesteld wordt, of dat het helemaal afgeblazen wordt”, vult Vos aan.

Allemaal goed en wel dat die malle Britten zo lang doen over hun afscheid, maar daarmee maken ze het de Europese Unie niet erg makkelijk. “Het oorspronkelijke plan met Brexit Day, op 29 maart, was dat een deel van de Britse zetels in het parlement zouden verdeeld worden over de andere lidstaten. Een ander deel van de zetels zou gewoon wegvallen. Maar de Britten zijn er nog niet uit. Dus zij zullen straks bijna drie jaar na hun referendum mee Europese verkiezingen moeten organiseren”, legt Vos uit.

Hij wijst ook op het risico van 73 Britten in het Europees Parlement: “Het Europees Parlement moet in het begin een paar zeer cruciale beslissingen nemen. De Britten zullen daar nog over kunnen meestemmen. Het is goed mogelijk dat ze er een bepaalde draai aan zouden geven of dat ze bepaalde dingen zouden blokkeren. Als ze dan vertrekken, wat niet zeker is, zal de balans tussen de politieke families opnieuw veranderen.”

EU post 26 mei

Sluipend, of juist heel expliciet populisme is geen nieuw fenomeen. Vos ontkracht de voorspellingen over een grote opkomst van populistische partijen: “Alle peilingen zeggen dat de populistische, nationalistische of radicale partijen wel iets zullen winnen, maar niet heel veel”. Hij stelt: “Als dat wel zo zou zijn, hebben we in Europa een groot probleem. Want deze partijen zijn dood gewicht: ze zitten wel in het parlement, maar ze werken niet mee en zijn gewoon tegen alles."

Vos meent dat de rol van Europa steeds belangrijker en groter zal worden. “Mensen speculeren vaak over het einde van de EU, de euro, Schengen, ... Maar in werkelijkheid zijn landen tijdens de voorbije crisissen gaan beseffen dat ze meer dingen gezamenlijk zullen moeten regelen. Als elk land het op zich doet dan schuif je problemen vaak naar andere landen door en dreig je samen de dieperik in te gaan. De laatste jaren is die samenwerking er echt meer en meer.”

“Je ziet dat er kleine stapjes gezet worden in de richting van gezamenlijke grenscontrole, defensie en andere zaken. De grote uitdagingingen van vandaag kan je als land niet meer op jezelf aanpakken. Europa is nodig”, besluit Vos.

De EU hartje nationale verkiezingen

De verkiezingen op de verschillende niveaus zijn meer met elkaar verweven dan je zou denken. “Nationale verkiezingen zijn eigenlijk ook Europese verkiezingen”, bevestigt Vos. “Als er over Europese wetten moet gestemd worden is het niet alleen het parlement dat daar een zegje over mag doen, maar ook de Raad van Ministers beslist mee. Deze raad behandelt ieder issue afzonderlijk en bevat dus ook steeds andere ministers naargelang het onderwerp. Zo zullen milieuministers bijvoorbeeld samenkomen over klimaatmaatregelen. Aangezien we in de nationale verkiezingen kiezen voor de partijen waaruit deze ministers zullen komen, kiezen we dus ook welke er beslissingen zullen nemen in de Europese Unie.”

Stemadvies

Hendrik Vos vertelt dat hij niet graag stemadvies geeft. Hij wil echter wel kwijt hoe je je kan voorbereiden op je stemkeuze.

"Europa is geen bende aliens die ergens boven ons zweven." - Hendrik Vos

“Europa is geen bende aliens die ergens boven ons zweven. De beslissingen in Europa worden genomen door mensen die wij verkiezen. De vraag is niet meer of je meer of minder Europa wenst, maar wel hoe je Europa wilt invullen. Je kunt Europa een linkse of rechtse draai geven. Je kunt een klimaatbewust Europa creëren of eentje dat zich als een fort gaat gedragen en alle grenzen sluit. Dat is een keuze die je moet maken en daarna kan je op zoek gaan naar de partij die het beste aansluit bij jouw visie voor Europa.”

Nog geen stemmen

Reactie toevoegen