David
"Overbevolking!" Thanos uit 'Infinity War', mysterieuze samenzweerders uit 'Utopia', Dan Browns 'Inferno', Elon Musk of zowat alle leden van de Britse koninklijke familie – ze lijken er allemaal plezier uit te halen angstverhalen over onze 'overbevolking' te verspreiden. Dat die term percoleert in ons alledaags entertainment vind ik op zich al raar, maar dat de tegenstrevers van de hierboven vermelde figuren nooit een deftig tegenargument kunnen bieden nog raarder. Jammer dat het universum Thanos dwong wat galactisch Lebensraum te scheppen, maar hij had gelijk! Dwaze mensen, ze kweken gelijk konijnen - dat lees ik alleszins tussen de regels. Mogen we dan niet sceptisch staan tegenover dat narratief?
Na wat leeswerk kwam ik te weten dat dominee Thomas Malthus, beroepseconoom bij de Britse Oost-Indische Compagnie, de term 'overbevolking' populariseerde. Zijn logica (kort samengevat: welvaart => bevolkingsgroei => gebrek aan goederen => bevolkingsdaling) was de basis voor verontrustende politieke gevolgtrekkingen: zorg dragen voor de armen leidt alleen maar tot een grotere kweeklust onder de behoeftigen, dus grijpen we beter preventief in door hen voedsel te ontzeggen. Met die logica werd de Britse koloniale politiek in Ierland en Zuid-Oost-Azië vergoelijkt, waarbij vele tientallen miljoenen een onnodige hongerdood stierven. De ironie van de geschiedenis wil dat de eerste wereld, waar goederen en kinderzorg perfect voorhanden zijn, kampt met een steeds meer slabakkende bevolkingsaangroei. Malthus’ theorie dat we in weelde blijven verderkweken tot ons aards terrarium volgepoept is, en de overheid dus maar best preventief ingrijpt door de minder begoeden met de neus in hun armoede te drukken, blijkt zever.
Er is dus best een goeie reden om Thanos’ oordeel te wantrouwen. Wou hij de Melkweg ontruimen om golf te spelen? Deden de zopas gesyndicaliseerde inwoners van Pluto te moeilijk? Zonder noodzakelijkerwijs m'n tinfoil hat op te willen zetten kan ik me toch niet van het gevoel ontdoen dat de overbevolkingsthema's gepusht worden tégen de interesses van de gebieden die overbevolkt zouden zijn. In 2014 vermeldde wilde weldoener Bill Gates dat "we" te veel volk hebben in Jemen en Pakistan en dus maar best nadenken over manieren om "onze middelen daarheen te krijgen". Als je de Britse straaljagers als voorbehoedsmiddelen beschouwt lijkt de invoer van "onze" middelen succes te boeken. Me dunkt dat de mening van de overbevolkte bevolking zelf hier minder van tel was.
"Jammer dat het universum Thanos dwong wat galactisch Lebensraum te scheppen"
Konijnen worden al eens aanzien als passende metafoor voor de mensheid, maar konijnen hebben een donzige staart en bezondigen zich al eens aan de gewoonte om doodleuk hun eigen kak en jongen op te fretten. Daarbij staan konijnen weigerachtig tegenover natiestaten, koloniale uitbuiting en industrialisering. Er zijn dus enkele cruciale verschillen met mensen. Thanos en cohorten hadden zich beter ter aanbouw van wat woonwijken tot aannemers omgeschoold, dan kregen we z’n verdacht fascistoïde baggertaaltje nu tenminste niet over ons heen.
Reactie toevoegen