Sinds 12 februari kan je in de Veldstraat drie nieuwe Stolpersteine bezichtigen. Welke functie hebben die Duitse steentjes, en wat hebben ze met Gent te maken?
foto Axel Mauruszat
In ons collectieve geheugen worstelen we nog steeds met de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Onze samenleving, net zoals de meeste andere, weet de gruwel van de holocaust niet goed te plaatsen. Aan de ene kant kunnen we de ijzingwekkende genocide niet dagelijks herdenken, want zo zou die haar betekenis verliezen, maar aan de andere kant kunnen we net zomin onze levens leiden alsof er niets gebeurd is, aangezien dat soort historische amnesie tot blinde vlekken leidt. We zitten in een dilemma.
Een man die geprobeerd heeft hier mee om te gaan is de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Wat zijn magische antwoord is? Stolpersteine.
Vallen zodat we niet meer vallen
Stolpersteine zijn kleine gedenkplaten ter grote van straatkasseien. Wie niet weet waar ze liggen, kan deze kleine monumentjes elke dag voorbijlopen zonder ze ooit op te merken. Op de stenen zijn dan ook enkel een naam, een plaats en drie data te lezen. Zelfs wie de steentjes wel opmerkt, zou wellicht niet meteen weten waar ze voor staan. Door de Stolpersteine over heel Europa te plaatsen, brengt Demnig een duistere schaduw over vele steden waar de mensen zich al even onbewust lijken te zijn van de aanwezigheid van de stenen als van de geschiedenis waarnaar ze verwijzen.
Deze stenen staan immers symbool voor de joden die tijdens de oorlog werden gedeporteerd. Zo wordt ieder kunstwerk gesierd door de naam van één van de miljoenen slachtoffers van de Shoah, hun geboortedatum, de datum van hun deportatie en die van hun dood. De tevens vermelde plaatsnaam komt overeen met de plek waar hun tocht naar een van de vele concentratiekampen begon en met de locatie van de steen vandaag.
Sinds 1992, de vijftigste verjaardag van Himmlers bevel tot de eerste uitroeiing van Roma en Sinti, trekt Demnig door Europa en brengt hij zijn werken aan op exact dezelfde plaats waar een halve eeuw geleden mensen ontvoerd werden door een dictatoriaal regime om nooit meer naar huis terug te keren. De term Stolpersteine kan vrij vertaald worden als 'struikelstenen', en dat maakt de opzet van zijn werk meteen ook duidelijk: symbolen van een pijnlijke geschiedenis in ons straatbeeld aanbrengen om ons er als het ware over te doen struikelen. Door een dergelijke confrontatie met ons verleden hoopt hij dat we nooit meer over dezelfde problemen zullen struikelen.
In Gent zijn de stenen aangebracht op een hoek van de Veldstraat waar zich vroeger patisserie Bloch bevond. De populaire bakkerij werd toen uitgebaat door een joodse familie. Toen de oorlog uitbrak, doken de meeste leden van de familie onder, maar Sophie Loeb-Bloch, Margueritte Bloch en Marcel Levy konden niet op tijd ontsnappen en werden opgepakt in de bakkerij. Met deze stenen krijgen ze eindelijk de herdenking die ze verdienen.
Reactie toevoegen