Wat gebeurt er als een onstopbare kracht een onbeweegbaar object raakt? Deze abstracte vraag heeft mij recentelijk geteisterd, toen hij plots brandend actueel werd.
Je kan veel zeggen over de Catalanen, maar ze zijn zeker geen opgevers. Een burgeroorlog, een dictatuur en enkele mislukte referenda later zijn ze nog steeds even volhardend in hun strijd voor autonomie. Hetzelfde kunnen we zeggen over de hyperconservatieve Partido Popular (PP), die sinds de laatste verkiezingen beschikt over een complete politieke volmacht.
Wat tot deze situatie geleid heeft, is makkelijk te verklaren als we de twee kanten eens van naderbij bekijken. De Catalanen werden tot enkele decennia geleden cultureel, politiek en economisch onderdrukt door generaal Franco. El Generalísimo heeft het de Catalanen immers nooit kunnen vergeven dat ze in de beginjaren van zijn dictatuur weigerden zijn bewind te aanvaarden. Het is dan ook niet moeilijk te begrijpen dat de Catalanen het niet meer zo goed voorhebben met de hoge heren in Madrid. Ze willen niets liever dan gebruikmaken van hun herwonnen vrijheid om zo aan autonomie te winnen.
De PP is daarentegen een partij uit het verleden die zich sinds de val van Franco vastklampt aan het nationalistische sprookje van een verenigd Spanje. Vooral sinds de economische crisis, die nu pas lijkt te bedaren, is de partij erop gebrand de focus van het nationale debat op identitaire discussies te houden. De huidige eerste minister van Spanje en leider van de PP, Mariano Rajoy, heeft zelfs zijn nationale bekendheid te danken aan zijn kritiek op het vorige Catalaanse referendum, toen hij nog in de oppositie zat.
Nu, door de combinatie van een opgehitst Catalonië en een vastberaden eerste minister, zien we het resultaat van een eeuw van politieke spanningen en krijgen we een antwoord op de vraag die ik in het begin gesteld heb: "Wat gebeurt er als een onstopbare kracht een onbeweegbaar object raakt?"
Wel, ze botsen. En ze botsen kennelijk ontzettend hard. Op zondag 1 oktober heeft de Catalaanse regering tegen de wil van de nationale regering beslist om een referendum te organiseren. De reactie van de nationale regering bestond erin om gewapende agenten te sturen die de Catalanen moesten beletten van het uitbrengen van hun illegale stem. Het resultaat is ons intussen wel bekend: honderden gewonden en beelden die ons doen denken aan een land in oorlog.
Onze eerste reactie bij het zien van deze beelden is een schok. Maar zoals zo vaak het geval is bij dit soort rampen, vergeet de Belgische student al snel wat hem gisteren nog schokte. Daarom zou ik nu, een week na het incident, even de tijd willen nemen om stil te staan bij wat er gebeurd is en u willen oproepen hetzelfde te doen.
Maar waarover moeten we dan precies nadenken? De kwetsbaarheid van de democratie? De rol van een regering in een verdeeld land? De invloed die politieke spelletjes kunnen hebben op het leven van alledaagse burgers?
Het antwoord is dat ik het zelf niet goed weet. Waarschijnlijk zal dit referendum wel niet veel betekenen en een zoveelste mislukking zijn, maar belangrijk is dat we deze botsing niet zomaar vergeten. Daar is de democratie te fragiel voor.
"Belangrijk is dat we deze botsing niet zomaar vergeten. Daar is de democratie te fragiel voor."
Reactie toevoegen