Wie zijn de kingmakers van de UGent?

Aula

Om de vier jaar verkiest de Universiteit Gent haar nieuwe opperhoofden tijdens de rector- en vicerectorverkiezingen. Alle studenten en personeelsleden mogen dit jaar voor het eerst meestemmen op hun favorieten. De kandidaten zijn Rik Van de Walle samen met Mieke Van Herreweghe en Guido Van Huylenbroeck samen met Sarah De Saeger. De Standaard deed enkele intriges uit de doeken in het artikel ‘De loge, sterke vrouwen en achterklap’, maar hoe zit de vork nu echt in de steel?

"Actief pluralisme"

De Universiteit Gent onderschrijft het actief pluralisme, dit zorgde traditioneel voor een afwisseling van vrijzinnige en katholieke rectoren. Tijdens de vorige verkiezingen werd gebroken met deze traditie, toen de eerder katholieke arts Anne De Paepe de scepter overnam van de eveneens katholieke geneesheer Paul Van Cauwenberge. In een lezersbrief die we in Schamper 577 publiceerden stelde de auteur dat de loge om die reden vergelding zoekt: “haar kandidaat moet en zal het worden, koste wat kost.” Deze lezersbrief was naar alle waarschijnlijkheid het vertrekpunt voor De Standaard. “Deze rectorverkiezingen gaan volgens mij in eerste instantie niet om de loge versus de katholieken”, zegt een lid van de Raad van Bestuur ons meteen als we hem ernaar vragen. Ook uit de vele andere gesprekken die we hadden bleek de rol van de loge beperkt: “Ik heb eerder de indruk dat loyauteit aan de universiteit nogal versatiel is”, nuanceert een ander bestuurslid de rol van ideologisch georganiseerde netwerken.

De rol van de loge bleek eerder beperkt

“Er bestaan harde kernen van zowel katholieken als van vrijzinnigen, zij proberen bij elke verkiezing weer hun mannetjes en vrouwtjes naar voor te schuiven”, legt men ons uit. Wanneer we vragen naar de steun van de - naar eigen zeggen - pluralistisch vrijzinnige kandidaat-rector Rik Van de Walle, worden natuurlijk wel een aantal namen genoemd. Deze harde kern zou druk uitgeoefend hebben op zittend rector Anne De Paepe, zodat ze zich niet opnieuw kandidaat zou stellen. Niet toevallig worden bijna alle namen gelinkt aan een loge. “Dé loge bestaat niet, het zijn allemaal individuen”, vertelt Yannick De Clerck, regeringscommissaris en uitgesproken Vrijmetselaar. “Als er druk uitgeoefend is op Anne De Paepe, dan is dat vanuit een individu en niet vanuit de loge.” Rik Van de Walle ontkende vanmorgen in De Morgen alvast weet te hebben van dergelijke intimidatie. 

Cosa nostra

Wat initieel begon met het verkeerd briefen van de rector voor vergaderingen, mondde volgens intimi van Anne De Paepe dit jaar uit op persoonlijke intimidatie en professionele tegenwerking. Zo zou ze gehinderd zijn toen eind vorig academiejaar het seksueel grensoverschrijdend gedrag aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte aan het licht kwam. De vermeende dader werd dan ook sinds jaar en dag het hand boven het hoofd gehouden, volgens een professor. Bovendien zou men tijdens de afwezigheid van de rector deze zomer, toen ze de zorg voor haar zieke echtgenoot op zich nam, enkele van haar lopende werkgroepen en projecten geblokkeerd of opgeheven hebben. “De afgelopen jaren zijn er verschillende zaken gebeurd met de huidige rector”, duidt een derde lid van de Raad van Bestuur dit echter, “Ze heeft een verschrikkelijke stijl in huis gehaald waardoor heel wat mensen zich beginnen keren zijn tegen haar. Er heerst een ware angstcultuur op de centrale administratie.” Toen we dit voorlegden aan een medewerker van de Directie Marketing en Communicatie, ontkende hij dit echter: “Ik ervaar geen problemen, noch intern, noch met de rector of anderen. Integendeel, de rector maakte felicitaties over bij elk evenement.”

"Er heerst een ware angstcultuur op de centrale administratie"

Dit derde RvB-lid meent dat het logisch is dat de vrijzinnigen, of de katholieken, mochten ze niet al op de stoel zitten, dit zien als hun moment. Rik Van de Walle zou eerst opkomen als de vicerector van Anne De Paepe, en heeft hij hiervan afgezien toen anderen hem zeiden dat hij genoeg steun had om zelf voor rector te gaan, aldus nog dit bestuurslid, hetgeen ons ook door getuigen uit de omgeving van Rik Van de Walle bevestigd werd. Toen Van de Walle dit twee dagen voor Kerst liet weten aan Anne De Paepe, zou hij aanvankelijk ook samen naar de pers hebben willen stappen. De Paepe zou zich dan publiekelijk moeten terugtrekken en steun moeten verlenen aan Van de Walle. De Morgen schreef eerder dat haar het postje van voorzitter van de Associatie UGent (AUGent), een overkoepeling van vier hogeronderwijsinstellingen, werd aangeboden. Uit onze gesprekken blijkt bovendien ook dat de postjes van voorzitter van de RvB van het UZ en van UGent-vertegenwoordiger op missies haar werden voorgesteld. De voorzitter van de AUGent wordt echter verkozen door de associatiepartners. Voorzitter van de RvB van het UZ is decretaal gebonden aan het rectorschap en ook de missies zijn gewoonlijk voorbehouden aan de rector. Ze zomaar verhandelen doet op z'n minst de wenkbrauwen fronsen. 

Stoelendans

Dit postjes verdelen is aan onze universiteit geen onbekend fenomeen. “Iedereen kent in zijn of haar universitaire omgeving wel een aantal gevallen waar een groep mensen die nauwe en vaak vriendschappelijke banden onderhouden in wisselende samenstelling al jarenlang cruciale bestuursposten bezet en onder elkaar verdeelt,” aldus professor Roald Docter in zijn lezersbrief aan Schamper, “vaak zitten daar Vrijmetselaars tussen, en dat verhoogt alleen maar het idee van de loge als aparte macht binnen het universitaire bestuur.”

"Geert De Soete heeft een bestuursmandaat uit de vorige eeuw"

Professor Docter hekelt ook de cumul van verschillende functies en mandaten alsook het feit dat er voor vele functies geen beperking in de tijd is. Geert De Soete, bijvoorbeeld, is al 18 jaar lang onafgebroken decaan van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. “Letterlijk en figuurlijk een bestuursmandaat uit de vorige eeuw.” Specifiek vermeldt professor Docter ook de functies van decaan, van vakgroepvoorzitter en van voorzitter van allerhande commissies, functies die Rik Van de Walle momenteel gecombineerd bekleedt. Oorspronkelijk zou overigens vastgelegd zijn dat een decaan aan de Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur niet tegelijk voorzitter kan zijn van de beleidscommissie. Onder Van De Walle kwam hier echter verandering in. Ook een lid van de Raad van Bestuur heeft hier kritiek op. “Soms zet hij zijn pet van decaan af en zijn pet van vakgroepvoorzitter op. Je hebt extra informatie door je functie van decaan en gebruikt die info als vakgroepvoorzitter. Dat kan toch niet?”

De cumul van functies brengt ook een zekere macht met zich mee, wat het bestuurslid bevestigt: “Geert (De Soete, red.) is het grote voorbeeld van Rik (Van de Walle, red.). Hij heeft gezien dat door machtspolitiek te voeren, wat Geert al heel zijn carrière doet, je het in zijn ogen ver kan brengen.”

Durf vrezen

Een bestuurslid

Opvallend is dat heel weinig mensen met ons wilden praten, on the record althans. Dit viel ook professor Docter op. “De discussie is vooral vanuit de anonimiteit gevoerd, zowel op sociale media als nog onlangs in artikelen in De Standaard. Het wordt hoog tijd dat iemand onder eigen naam zijn visie op deze problematiek durft te geven. Durven is immers bij uitstek een werkwoord dat de UGent hoog in haar vaandel draagt.” Professor Docter is tot dusver dan ook de enige persoon die ons in eigen naam te woord wilde staan.

"Durven is een werkwoord dat de UGent hoog in haar vaandel draagt"

Hij bemerkt een angstcultuur aan de UGent, en tracht deze te doorbreken met zijn bijdrage. “Men kan niet ontkennen dat de combinatie van gekende en veelal vermeende loge-lidmaatschappen van bestuurders op allerlei niveaus binnen de universitaire organisatie voor veel onrust zorgt, vooral bij personeelsleden en juist ook in deze verkiezingstijd”, zegt hij. Hij stelt vast dat collega’s zich niet openlijk achter bepaalde kandidaten durven scharen uit vrees voor repercussies. “Dezelfde angst zagen we terug toen collega’s zich afvroegen of de stemming wel echt geheim zal zijn. Hoe we het wenden of keren, de idee van een schaduworganisatie binnen de universitaire structuur die een eigen agenda volgt leeft in brede kring.” Professor Docter pleit in zijn bijdrage voor een moderne, transparante bestuursstructuur met duidelijke richtlijnen omtrent functies, cumul en termijnen. “Een moderne managementstijl moet hand in hand gaan met een transparante cultuur van ethisch besturen waarin er geen plaats is voor situaties waarin men zijn eigen beslissingen of de gevolgen daarvan moet evalueren en goedkeuren.”

De politisering van de rectorverkiezingen heeft in ieder geval al de overhand gehad in de media. Verschillende stemmen riepen al op tot een focus op de inhoud. Ook een van de bestuursleden die we contacteerden zei hierover nog het volgende: "Ik vind dat de campagne zeer negatief verloopt. (...) Die hele netwerken, je moet dat niet onderschatten, maar je moet ook niet overdrijven." Hij roept op om te focussen op de sterktes van de kandidaten, "dat vind ik al even belangrijk."