Lezersbrief: Een kritische stem, voor elk leven

Naar aanleiding van de uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof overheerste het abortusdebat geruime tijd de actualiteit. 'Debat' dekt de lading wellicht niet. Het open gesprek over dit maatschappelijk thema wordt in grote mate beperkt door verschillende misvattingen over de uitspraak zelf en het feit dat zij die kritisch staan tegenover abortus door verschillende politieke partijen worden weggezet als een karikatuur. Een dergelijk thema verdient beter. KVHV-Gent werpt zich daarom op als kritische stem.

Aborteer de misvattingen

Dat de annulering van 'Roe v. Wade' voor een verbod op abortus zou zorgen is een misvatting. Concreet impliceert het dat er in de Verenigde Staten geen opgelegde federale mogelijkheid tot abortus meer bestaat. Het gevolg is dat de besluitvorming hieromtrent bij de deelstaten gelegd wordt, zoals ook in Europa de lidstaten bevoegd zijn voor abortuswetgeving en niet de Europese Unie. We aanvaarden van Europa dat het een mix is van diverse culturen, levensbeschouwingen en contexten. Waarom zouden we dat niet kunnen aanvaarden van een land met 330 miljoen inwoners? Het beeld dat er zoiets zou bestaan als 'de Amerikaan' is verkeerd. Dit beeld kent zijn oorsprong in een eurocentrische wereldbeschouwing die louter gekleurd wordt door middenklasse-entertainment uit Hollywood in plaats van een gedegen kennis van de Verenigde Staten. Zowel inwoners van pakweg California als van een staat als Utah hebben recht op een beleid dat afgestemd is op hun voorkeuren en levensbeschouwing. De annulering van 'Roe v. Wade' zorgt voor democratisering en brengt de besluitvorming dichter bij de burger. In die zin is de uitspraak een overwinning voor de democratie van Amerika waar al langer een gapend gat ligt tussen burger en politiek.

Ten tweede stond 'Roe v. Wade' een zeer lange termijn voor abortus toe. Het legde een abortusmogelijkheid op tot ten minste een termijn van 24 weken. Na 24 weken konden staten zelf beslissen. Amerikaanse Staten kunnen door de annulering nu hun eigen wetgeving maken voor de hele zwangerschapstermijn.  Dat deze beslissing in een aantal deelstaten voor een verstrenging van de abortuswetgeving zal zorgen, is positief.

Een 'hoopje cellen' of menselijk leven?

De lange termijnen in de VS overschrijden een duidelijke ethische grens. Een ongeboren baby is op 24 weken reeds levensvatbaar en het kind heeft dan de meeste ontwikkelingen doorgemaakt. De lichaamsdelen van de baby worden verwijderd met een tang, omdat ze te groot zijn voor een vacuümtoestel. De details worden vaak niet besproken omwille van gevoeligheden, maar verdienen volgens ons vermeld te worden. Hoe meer kennis over de verregaande abortusingrepen, hoe moeilijker het wordt om te doen alsof het over gezondheidszorg of anticonceptie gaat.

Het menselijk bestaan start voor de geboorte, zoals ook de band tussen moeder en kind ruim voor de bevalling vorm krijgt

De kwestie louter bekijken op basis van termijnen is echter arbitrair. Levensvatbaarheid is relatief, aangezien ook een geboren baby niet zelfstandig kan leven. Het menselijk bestaan start voor de geboorte, zoals ook de band tussen moeder en kind ruim voor de bevalling vorm krijgt. Het ontmenselijken van een ongeboren kind door middel van filosofisch materialisme is dan ook kwalijk.

Het op een redelijke manier inperken van abortus verhinderen, tenzij in uitzonderlijke omstandigheden (bijvoorbeeld bij levensgevaar van moeder of kind), kan gezien worden als een uitbreiding van de mensenrechten waarbij ook het ongeboren leven als menselijk beschouwd en beschermd wordt.

Verhaal van verantwoordelijkheid

Wanneer we een pleidooi houden ter verdediging van de rechten van het kind wil dit niet zeggen dat we de rechten van ouders minimaliseren. Het is noodzakelijk de problemen en onzekerheden die een onverwachte zwangerschap met zich kan meebrengen, te erkennen. Ook begrip voor uitzonderlijke situaties zoals verkrachting en incest is ten zeerste op zijn plaats. We mogen vrouwen in moeilijke situaties niet in de steek laten – integendeel. Oplossingen kunnen gevonden worden in structurele beleidsmaatregelen zoals betere voorlichting, begeleiding en opvolging. Adoptie kan hierbij als volwaardig alternatief naar voren geschoven worden, mits de nodige hulp en ondersteuning. Het kan tevens een oplossing bieden voor de ellenlange wachtlijsten. Volgens steunpuntadoptie moeten kandidaat-adoptieouders voor binnenlandse adoptie rekenen op een procedure die zeven tot negen jaar duurt.

Het is noodzakelijk de problemen en onzekerheden die een onverwachte zwangerschap met zich kan meebrengen te erkennen

In deze problematiek moet ook gewezen worden op verantwoordelijkheid. Onderzoek van Sensoa wees uit dat de voornaamste gespecifieerde redenen voor de 18.027 zwangerschapsonderbrekingen in 2019 de volgende waren: geen kinderwens (18%), voltooid gezin (9,5%), te jong (6%), studerend (4,5%). Sensoa meldt verder dat de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen abortus plegen 29 jaar is. Dat abortus vooral bij tienerzwangerschappen gebeurt, is dus een mythe.

De redenen en gemiddelde leeftijd van vrouwen die abortus plegen doen vermoeden dat abortus gebruikt wordt als een soort vergevorderd anticonceptiemiddel omdat het kind niet in de levensstijl past. Dat is op z'n minst ethisch bedenkelijk. Geen enkel anticonceptiemiddel biedt 100 procent sluitende zekerheid. Wie de keuze maakt om seks te hebben, moet zich bewust zijn van de potentiële gevolgen. Vrije keuze is nu eenmaal een mes dat langs twee kanten snijdt. Verantwoordelijkheid is nodig, des te meer omwille van het feit dat er in deze kwestie een ander mensenleven betrokken is.

Verantwoordelijkheid is nodig. Des te meer omwille van het feit dat in deze kwestie een ander mensenleven betrokken is

In de huidige peterpanmaatschappij is het echter taboe geworden om te wijzen op die individuele verantwoordelijkheid. Er is een maatschappelijke tendens om volwassenheid uit te stellen en om verantwoordelijkheden zo min mogelijk onder ogen te komen. Het past in het postmoderne verhaal waarbij intermenselijke en -generationele banden ondergeschikt zijn aan het hier en nu van het geatomiseerde individu.

Het krijgen van een kind is volgens ons niet zomaar een last of onvrijheid. Het zorgt net voor een bredere menselijke ontwikkeling en maakt het mogelijk het grotere intergenerationele plaatje te overzien. Het nieuwe leven is het symbool van hernieuwde hoop in de toekomst. Het gezin, in al zijn facetten, is het fundament van de maatschappij en de ware sleutel tot duurzaam denken.

Concreet

Elk menselijk leven is waardevol en verdient bescherming. Abortus zien als een vrijheid of vrouwenrecht is dan ook een beperkte visie. Een kind is geen onvrijheid en de helft van alle geaborteerde baby's zijn vrouwen. Wij zijn echter niet blind voor vreselijke keuzes die sommige vrouwen moeten maken en de veelal schrijnende kansarmoede die hiermee gepaard gaat.

Onze conservatieve ethiek is een plichtsethiek en in deze verzaakt onze samenleving en overheid duidelijk haar plicht

Sterker: onze conservatieve ethiek is een plichtsethiek en in deze verzaakt onze samenleving en overheid duidelijk haar plicht. Kansarme moeders worden in de steek gelaten tijdens ongewenste zwangerschappen. De enige optie die hen wordt aangeboden is een goedkope abortus. Van begeleiding, steun of financiële hulp bij een moedige keuze om een ongewenst kind te krijgen en af te staan voor adoptie is amper of geen sprake.

Wraakroepend, wanneer de wachtlijsten voor adoptie oplopen tot 9 jaar en er in ons land meer dan 18.000 baby's per jaar worden geaborteerd. Volgens KVHV-Gent dient de abortuswetgeving hervormd te worden, waarbij de ingreep als vergevorderde gezinsplanning of anticonceptie onmogelijk wordt. Tegelijk mag de politieke verantwoordelijkheid hier niet stoppen: ongewenste zwangerschappen zijn zeer ingrijpend en verdienen dusdanige ondersteuning.