Tegen 2027 zou UGent aankijken tegen een gat in haar begroting van 33,6 miljoen euro. Om dat aan te pakken stelde het universiteitsmanagement een nota op waarin ze nieuwe inkomsten, maar vooral besparingen, voorstelt. Wat is er aan de hand?
Op 28 maart buigt de Raad van Bestuur (RvB) van UGent zich over een ontwerpnota, die met de naam 'kerntakennota 2.0' weinig aan de verbeelding overlaat. 'Kerntaken' is dan ook een vaak gebruikt eufemisme voor besparen. De nieuwssite Apache bracht deze ontwerpnota integraal aan het licht. Het omvat een breed plan om de financiële crisis waarin UGent zich bevindt, aan te pakken. De nota beschrijft enkele nieuwe inkomsten, maar ook een hele reeks besparingen. De nota is slechts een ontwerp, maar spreekt wel boekdelen over waar de ambities van de Raad van Bestuur liggen en hoe penibel de financiële situatie van UGent werkelijk is.
Ironisch dat deze beslissing net begin maart viel, maand van de Diversiteit en Inclusie aan UGent
In de nota neemt het universiteitsmanagement eerst en vooral uitgebreid de tijd om te beschrijven wat volgens hen de reden is waarom deze nota überhaupt nodig is. Zoals rector Rik Van de Walle en zijn collega-rectoren enkele weken geleden luidkeels verkondigden in de media, betaalt de Vlaamse overheid al jarenlang minder geld uit dan afgesproken. Die jarenlange onderfinanciering leidt tot een steeds groter gat in de universiteitsbegroting. Dat probleem is niet nieuw, en daarom kwam er vorig jaar een eerste golf aan besparingen. Die bleken niet te volstaan, en dus volgt er dit academiejaar een nieuwe reeks met voorstellen.
Maand van de diversiteit?
Het eerste slachtoffer van deze ronde van besparingen raakte al op de RvB-vergadering van 3 maart bekend. De RvB besloot om de Universiteitsbrede Beleidskeuzes (UBK’s) met onmiddellijke ingang stop te zetten. Die UBK’s zijn aandachtspunten waar UGent op wil inzetten. Een voorbeeld hiervan is diversiteit, waaronder ook de opdrachthouder diversiteit valt. Die opdrachthouder ondersteunt de facultaire werking rond dat thema. Ironisch dat deze beslissing net begin maart viel, aangezien deze uitgeroepen werd als maand van de Diversiteit en Inclusie aan UGent, waarvoor ze allerlei activiteiten op poten heeft gezet. Naast diversiteit zijn er ook de UBK’s maatschappelijke identiteit, alumniwerking, duurzaamheid, talentmanagement en activerend leren. Met de afschaffing van de UBK’s verdwijnt ook een aantal personeelsleden die deze werking ondersteunen. De besparing moet in totaal een half miljoen euro opleveren.
Samen zijn die beslissingen goed voor 11,2 miljoen euro aan nieuwe inkomsten
De besparingen zouden echter niet bij de afschaffing van de UBK’s blijven. In de nieuwe ontwerpnota wordt een poging ondernomen om het 33,6 miljoen euro diepe gat in de UGent-begroting op te vullen. Hiervoor beschrijft de nota nieuwe inkomstenbronnen, specifiek in de overheadkosten van onderzoeksfondsen. Dat zijn aandelen van onderzoeksfondsen die naar UGent zelf gaan, ter ondersteuning. Verder wordt ook de verdubbeling van het inschrijvingsgeld voor doctorandi, die vorig jaar al goedgekeurd werd, opgenomen. Samen zijn die beslissingen goed voor 11,2 miljoen euro nieuwe inkomsten. Er moet dus nog 22,4 miljoen euro gevonden worden. Waar wil het management dat bedrag vandaan halen? Besparingen, zo blijkt.
Durf te besparen
Sommige van de besparingen houden budgetverminderingen in voor personeel en studenten. Zo wordt onder andere 500 euro per medewerker bespaard op het budget voor onder andere werkingsmateriaal, opleidingen en events, in totaal goed voor 35.000 euro besparing. Verder zou er minder toelage richting het Gents Universiteitsmuseum (GUM) en de Plantentuin gaan. Dat wordt gecompenseerd door een verhoging van de ticketprijzen, die aangepast zullen worden "aan het niveau dat ook in de Gentse stedelijke musea van toepassing is". Zo moet de toelage voor het GUM en de Plantentuin naar beneden kunnen.
Erasmus+-aanvragen worden momenteel door UGent centraal ondersteund, maar dat lijkt te zullen veranderen
Eind 2022 werd een hele resem energiebesparingsmaatregelen opgezet om de energiecrisis aan te pakken. De meerderheid van die maatregelen zouden blijven. Het gaat onder meer over de temperatuur in de UGent-gebouwen en de beperking in het gebruik van sommige gebouwen buiten de normale uren. Er wordt ook een "substantiële reductie" van kantoorruimte voorzien.
Voor studenten lijkt de directe impact van de besparingen op hun studiecarrière eerder beperkt te blijven. Op een vlak zouden ze die echter toch kunnen voelen: hun Erasmus+-aanvraag. Momenteel wordt die door UGent centraal ondersteund, maar dat lijkt te zullen veranderen. Om 30.000 euro extra te vinden, overweegt men die ondersteuning stop te zetten.
Rationeel genoeg?
In de nota wordt regelmatig het woord 'rationalisatie' gebruikt, een vage parapluterm waar veel soorten acties onder kunnen schuilen. Mogelijks impliceert de term hier gewoon dat UGent op zoek gaat naar manieren om hetzelfde werk met minder middelen uit te voeren. Voorbeelden van zaken die gerationaliseerd zouden worden, zijn het lidmaatschap van "enkele wetenschappelijke verenigingen en/of samenwerkingsverbanden" en het opleidingsaanbod voor personeel.
Iets concreter dan "rationalisatie" is de ambitie om de UGent-administratie met haar negen directies te herleiden tot drie grote diensten. Dat was ook al een onderdeel van het eerste kerntakendebat. Dit vloeit voort uit de ambitie om de UGent-diensten efficiënter te maken en een focus op dienstverlening, ondersteuning en expertise te leggen.
UGent zal volgens de nota ook grote schoonmaak houden in haar poetskosten. Men voorziet een uitbreiding van het aantal zogenaamde 'rode weken'. Dat zijn weken waarin er niet of minder intensief gepoetst wordt in UGent-gebouwen. Die oefening moet 330.000 euro opleveren. Daarenboven wil de universiteit elke poetsopdracht apart uitbesteden, en verwacht ze dat dat zal resulteren in een besparing van 15.000 euro.
De jobdienst, die studentenjobs coördineert binnen UGent, verdwijnt volledig
Het universiteitsmanagement wil daarnaast haar parkeerbeheer uitbesteden aan een externe "gespecialiseerde firma", die dan het parkeerbeleid kan "digitaliseren en flexibiliseren". Dat houdt in dat personeelsleden een bepaald aantal credits krijgen waarmee ze kunnen parkeren, maar vanaf een gegeven moment zullen moeten bijbetalen. Die uitbesteding en 'flexibilisering' moet 650.000 euro opleveren.
Geschrapt
Behalve oefeningen in flexibiliteit, rationalisatie en ander marketing- of consultancyjargon vallen er ook een aantal schrappingen te noteren. Zo verdwijnt de jobdienst, die studentenjobs coördineert binnen UGent, volledig en wordt zijn takenpakket overgedragen aan een interimkantoor waarmee naar verluidt al een raamovereenkomst bestond.
Bij critici wordt gesproken over een afschaffing van de Green Office, maar dat staat in de nota niet expliciet vermeld
Een beslissing die al op veel kritiek stuitte is het "herzien van de werking van de Green Office". Aangezien de nota spreekt over een vermindering met het equivalent 2,5 voltijdse banen, wat de volledige staf van de Green Office inhoudt, wordt er bij critici gesproken over een afschaffing, maar dat staat in de nota dus niet expliciet vermeld. De bui van een mogelijke afschaffing of inkrimping voor de Green Office hing echter al eventjes in de lucht, en nu is die dus ook in zekere zin concreet gemaakt.
De afschaffing van de leerstoel Etienne Vermeersch, momenteel gehouden door filosoof Maarten Boudry, werd al breed besproken in de nationale pers. Die zou een kost van 50.000 euro laten wegvallen.
Gent Jazz en het Festival van Vlaanderen hoeven niet meer op geld van UGent te rekenen
Er wordt ook gekozen om de steun vanuit UGent voor een aantal culturele events en organisaties stop te zetten. Dat gaat onder meer over het Lichtfestival en FilmFest (beide 25.000 euro). Ook de muzikale engagementen van de universiteit ontspringen de dans niet: Gent Jazz (6.200 euro) en het Festival van Vlaanderen (35.000 euro) hoeven niet meer op geld van UGent te rekenen. Ook de studentenorkesten (GUHO en GUSO) en het studentenkoor (GUK) zullen de besparingen voelen, aangezien UGent plant om de financiering van hun dirigenten af te bouwen of gewoon stop te zetten.
Van universitaire opleidingen wordt op dit moment verwacht dat ze naar externe stakeholders kijken om de eigen kwaliteit en relevantie op peil te houden. Zo worden er bijvoorbeeld bevragingen georganiseerd bij het relevante werkveld en recent afgestudeerden, die dan jaarlijks binnen de opleidingscommissies moeten besproken worden. De centrale werkingsmiddelen voor deze 'externe blik' van opleidingscommissies wordt volledig geschrapt. UGent hoopt zo 100.000 euro te besparen.
Ook de faculteiten betalen mee
Naast deze besparingen op de centrale administratie van UGent moeten de faculteiten samen nog eens 5,6 miljoen euro besparen. Hoeveel elke faculteit zal moeten besparen is gebaseerd op hoeveel ze krijgen (het universitaire allocatiemodel). Hoewel de nota niet alle faculteiten over een kam wil scheren, somt ze wel een lijstje op met manieren om te besparen. Er zou gekeken worden om sommige functies die nu toegespitst zijn op één faculteit, in de toekomst meerdere faculteiten te laten bedienen.
Dat kan onder meer door kleinere richtingen af te schaffen of ze te hervormen
Men schrikt er ook niet voor terug om het onderwijsaanbod per faculteit te herzien. Dat kan onder meer door vakken die op elkaar lijken samen te voegen, of meer samen te werken tussen faculteiten, of zelfs universiteiten, maar ook door bijvoorbeeld kleinere richtingen af te schaffen of ze te hervormen. Ook de logistiek omtrent de organisatie van examens zou eenvoudiger kunnen, stelt de nota. Voor het facultair personeel volgen er maatregelen om de loonkost te beperken.
Besparingen en revolutie
Dat de besparingen op kritiek zouden stoten, stond in de sterren geschreven. Het duurde dan ook niet lang voor er protestacties werden aangekondigd. De vakbonden ACV en ACOD lieten al weten acties te zullen voeren. Volgens hen zullen de besparingen een 300-tal jobs kosten. Onder meer deze vrijdag (24/3) tijdens de viering van Dies Natalis, de verjaardag van de universiteit, maar ook op de samenkomst van de Raad van Bestuur op 28 maart plannen zij acties.
ACOD UGent klaagt via Facebook het "complete gebrek aan transparantie" aan
Er is ook kritiek op de manier waarop de besparingen tot stand zouden komen. Op 16 maart werd vanuit UGent een interne communicatie verspreid die de kerntakennota 2.0 aankondigde, maar niet in detail trad. In de communicatie wordt onder meer gesproken over onzekerheid wat betreft het behoud van jobs. Alhoewel men spreekt over het belang van transparantie en het duidelijk communiceren van beleid, klaagt ACOD UGent via Facebook het "complete gebrek aan transparantie" aan. Kritieken die tijdens het vorige kerntakendebat geopperd werden, komen ook nu weer boven. "Keer op keer lijkt de rector te vergeten dat UGent een uitgesproken participatiecultuur kent", klinkt het.
Als reactie op de bekendmaking van het plan heeft de Green Office haar glazen hoofdkwartier, de Green Hub van UGent in het Ufo, beplakt met citaten over hun positieve impact, maar het valt te verwachten dat er nog concretere acties zullen volgen. Zo riepen studenten van de Green Office tijdens het kopstukkendebat van studentenverenigingen Politeia en VRG op 7 maart al op om een petitie tegen hun verdwijnen te ondertekenen. Op sociale media werd ondertussen de hashtag #GreenOfficeBlijft gelanceerd. Ook de vraag waarom de rector geen juridische stappen onderneemt om de financiële middelen van de Vlaamse overheid af te dwingen, of zich niet sterker opstelt tegenover de Vlaamse Regering, in plaats van te besparen, viel al meermaals te lezen.
De auteurs van de nota 'Kerntakendebat & strategische visie op een meerjarenbegroting in evenwicht' vermelden uitdrukkelijk dat alleen die voorstellen becijferd zijn waarvoor het financieel effect al kon worden ingeschat. Die cijfers staan in dit artikel telkens bij de maatregel vermeld. Waar geen bedrag vermeld is, staat ook in de nota geen concreet cijfer.
Reactie toevoegen