“Flygskam” klinkt als een treinstation ergens in het verre Noorden, waar je al vliegend kunt raken indien je niet getroffen bent door 'flygskam', want dat is het Zweedse woord voor vliegschaamte. Een opiniestuk als vraag zonder antwoord, en een verhulde brief naar de überradicale tiener die ik ooit was, en bijhorende 'fuck the system'-graffiti.
Een treinrit stoot veel minder CO2 uit dan een vliegtuigreis. Dat ligt vast. Maar het idee van 'flygskam' verraadt een raar menselijk concept: schaamte. De beste remedie tegen vliegschaamte is, laten we eerlijk en cru zijn, niet vliegen. Maar net zoals een CO2-compensatie er puur is als klaproos naast snelweg, is schaamte in de rij van de bagagecontrole ook, laten we opnieuw eerlijk en cru zijn, nutteloos.
Maar de belangrijke nuance is dat demoniseren ('Gij neemt het vliegtuig ofwa?'), vanuit een zelfverklaarde übergroene morele superioriteit, niemand verder helpt. Want behalve je eigen gelijk vieren, ga je vooral een wij-zijverhaal bestendigen. Misschien ontbreekt het me aan radicaliteit, maar ik vrees dat zolang de grote lijnen van onze samenleving en bijhorende (economische) systemen dezelfde blijven, het beter is de lijnen met bloemen te bezaaien dan ze te ontvluchten.
Hiermee bedoel ik: we leven nu in een kader dat niet direct een totale, planeetminnende shift toelaat. Het is onmogelijk om volledig ecologisch te zijn. Maar dat is geen legitimatie voor passiviteit. Die passiviteit werkt bovendien van twee kanten: anti-wetenschappelijk klimaatontkenner zijn, of bij alles 'fuck the system' roepen. Als je de keuze maakt om ergens energie in te steken, laat die energie positief zijn. Maak geen vuur om ernaar te kijken, verander het systeem in plaats van het uit te schelden.
Maak geen vuur om ernaar te kijken, change the system in plaats van hem uit te schelden
Na weken van isolatie en vitamine D-tekort kraait in de verte de zwanenzang van 'eerstesemesterexamens 2020'. Betweterig en droog zou je kunnen stellen: vliegen stoot te veel CO2 uit, in België kun je ook fijne dagen beleven, de trein is ecologischer.
Maar treinritten zijn soms wat champagne voor alcohol is. Duur, en dus een privilege. Roepen dat reizen niet per se hoeft zal grosso modo hetzelfde klinken als een betoging met drie mensen en vliegen is een deel van het geheel. Dus er zullen studenten vliegen, met of zonder flygskam.
Maar verwacht noch van jezelf noch van anderen dat ze in the running zijn om gecanoniseerd te worden door Greta Tunberg
Je stelt elke dag wel daden die een impact hebben, gaande van vlees kopen, sokken bij de H&M scoren, een pakje bestellen, geen ecologische wasmachine gebruiken, enzovoort. You have to pick up your battles. In een maatschappij die soms gevaarlijke bochten maakt naar bepaalde negatieve ontwikkelingen (lees: gebrek aan daadkrachtig klimaatbeleid, niet al te hoog oplopen met mensenrechten en menselijkheid), moet je sterke oogkleppen hebben om niets te doen. Maar verwacht noch van jezelf noch van anderen dat ze in the running zijn om gecanoniseerd te worden door Greta Thunberg. Jezelf blijven informeren, elkaar blijven ondersteunen om een duurzame toekomst te scheppen voor ieder individu, lijkt wat aangewezer dan 'Wtf die is gaan betogen maar eet nu een burger van McDonald's'.
Reactie toevoegen