"Ik heb mijn persoonlijke mening soms gedeeld, maar het is absurd om te denken dat dat een autocratische ingreep zou zijn"

Hoe staat u tegenover de kotbelasting en welke houding zal de UGent daartegenover aannemen?

"De invoering van een kotbelasting is in de eerste plaats een politieke beslissing van de Stad Gent. Uiteraard zullen wij daarover in gesprek gaan met het stadsbestuur. Vanuit ons standpunt is het echter tricky dat studenten, die zelf geen stemrecht hebben in de stad, bijkomend belast zouden worden voor hun verblijf. Studeren en op kot gaan moet betaalbaar blijven, dat vinden wij een essentieel uitgangspunt.

Voor de UGent gaat zorg niet enkel over kwaliteitsvol onderwijs aanbieden, maar ook over waken over de leefomstandigheden van onze studenten. Betaalbare huisvesting hoort daar onlosmakelijk bij. We nemen dus de bekommernissen van studenten ernstig en zullen die ook vertolken in het overleg met de stad.

Tegelijk begrijpen we dat er ook voor Gentenaars voldoende betaalbare huisvesting moet zijn. Het gaat om een complexe puzzel, maar wel één die we samen met de stad moeten leggen. Daarbij mogen we niet vergeten dat de aanwezigheid van studenten en de universiteit een grote meerwaarde vormt voor Gent en de bredere regio. Er zijn veel mogelijke win-wins, en wij willen mee zoeken naar oplossingen die zowel studenten als stad ten goede komen."

"Vrijheid van meningsuiting geldt voor iedereen, ook voor een rector"

Wanneer u zegt dat u in gesprek gaat met de stad Gent, gebeurt dat dan ook in samenspraak met studentenvertegenwoordigers, zoals de studentenraad?

"Ja, wij betrekken zeker studentenvertegenwoordigers bij dit overleg, bijvoorbeeld via de Sociale Raad. Dit thema staat hoog op de agenda en we hebben afgesproken met de studenten om hierover actief in gesprek te blijven. Wij zien het als een taak van de UGent om te bemiddelen, zodat studenten en stad constructief met elkaar kunnen praten. Alleen zo kunnen we samen oplossingen vinden die zowel studenten als de stad ten goede komen."

U stelde in een interview met De Standaard dat er weinig duidelijk antwoord komt op de vraag "wat is het verhaal van de UGent?" - hoe zou u dat verhaal zelf in één zin willen formuleren?

"Vanuit mijn perspectief, zeker aan de top van een instelling als de UGent, is het belangrijk om te werken aan een menselijk, gedeeld verhaal. Dat verhaal moet uiteraard gedifferentieerd kunnen zijn, afhankelijk van faculteit, functie of rol binnen de universiteit. Voor een student kan de UGent een heel andere betekenis hebben dan voor een professor of medewerker. Maar het is wel essentieel dat we allemaal een duidelijk verhaal kunnen vertellen over de richting waarin de UGent gaat, de rol van de universiteit in de samenleving, en de missie die we als instelling hebben. Uit gesprekken en verkiezingen hebben we gemerkt dat daar soms ruis op zit: iedereen geeft er zijn eigen interpretatie aan, waardoor er een risico bestaat dat mensen hun eigen koers varen in plaats van samen op één lijn te zitten.

Wat wij, Herwig en ik, voor ogen hebben, is een gevoel van community, gekoppeld aan welzijn en trots. Onze slogan - zorgzaamheid, samen en trots - zijn geen loze woorden; ze weerspiegelen ons doel. Binnen vier jaar willen we iets in gang hebben gezet waardoor mensen kunnen zeggen: "Wij zijn van de UGent. En jij?" Het ontbreken van zo'n gemeenschapsgevoel willen we aanpakken."

Op een campus in het buitenland werd onlangs Charlie Kirk vermoord. Studenten maken zich zorgen over de veiligheid en vrijheid van meningsuiting. Hoe kijkt u hiernaar, en welke rol ziet u voor de UGent?

"Alle meningen mogen geuit worden; vrijheid van meningsuiting geldt voor iedereen, ook voor een rector. Dat betekent dat debatten juist op universiteiten moeten kunnen plaatsvinden. Durf denken houdt in dat je mag denken wat je wilt.

Ik begrijp waarom sommige mensen zich zorgen maken. Er is een perceptie dat onze universiteit te progressief of links is, waardoor meer conservatieve stemmen het gevoel hebben dat ze niet vrijuit kunnen spreken. Ik geloof echter niet dat dat klopt. Iedereen mag zijn gedachten uiten. Net zoals bij het gedeelde verhaal van de universiteit, is het belangrijk dat dit debat binnen de universitaire gemeenschap zelf wordt gevoerd.

Daarom verwijs ik ook bewust naar de faculteiten. Als iemand mij berichten stuurt dat bepaalde uitspraken niet kunnen of dat ik moet ingrijpen, zeg ik: ga met elkaar in gesprek. Jullie zijn een universitaire gemeenschap; organiseer het debat binnen jullie eigen context. Het is niet aan de rector om te beslissen wat wel of niet gezegd mag worden.

Ik heb mijn persoonlijke mening soms gedeeld, maar het is absurd om te denken dat dat een autocratische ingreep zou zijn. Iedereen mag spreken. Ik krijg al tien jaar politieke aanvallen, dus daar kan ik prima mee omgaan. Het belangrijkste is dat het debat plaatsvindt.

Academische vrijheid is heilig. Maar vrijheid van meningsuiting is niet absoluut: er zijn wettelijke grenzen, zoals bij haatspraak, oproepen tot geweld, discriminatie, racisme of homofobie. Buiten die grenzen kan men ethische en inhoudelijke discussies voeren."

"Als ik in een andere rol zou zitten, zou ik zelfs mee gaan protesteren"

NSV! organiseert binnenkort een lezing met Filip De Winter over vrijheid van meningsuiting. Er zijn binnen de UGent mensen die vinden dat Filip De Winter hier niet zou mogen spreken, omdat zijn boeken over bijvoorbeeld 'omvolking' bepaalde groepen persoonlijk raken. Hoe kijkt u aan tegen deze spanning tussen vrijheid van meningsuiting en het beschermen van leden van de universiteitsgemeenschap?

"Ik denk dat, zolang iemand tijdens een lezing niet oproept tot haat, geweld of andere zaken die tegen de wet zijn, er geen probleem is en het debat volledig open kan plaatsvinden. Ga je echter naar extremen die de wettelijke grenzen aftasten of overschrijden, dan ontstaat er uiteraard een probleem. Daarnaast kunnen er orde- en veiligheidsproblemen zijn, bijvoorbeeld door demonstraties en tegendemonstraties. In zulke gevallen volgt de universiteit de adviezen van politie en veiligheidsanalyses.

Een a priori veto tegen personen ga ik echter niet stellen. Mijn persoonlijke mening heb ik wel gedeeld, maar dat betekent niet dat ik ga verbieden dat iemand spreekt of onderzoek doet. 

Wat betreft studenten: er is een groeiende polarisering op de campussen, net zoals in de samenleving. Radicale groepen, zoals sommige studentenverenigingen, dragen daaraan bij. Mijn rol is om studenten aan te moedigen elkaar te vinden en te debatteren op basis van correcte argumenten, bij voorkeur wetenschappelijke. In politiek-ideologische of morele discussies is dat moeilijker af te bakenen, maar het principe blijft hetzelfde: argumenten en dialoog, geen slogans of extremen."

Tijdens de openingsceremonie van het academiejaar, die ook uw aanstelling als rector inluidde, werd de plechtigheid onderbroken door academisch personeel dat aandacht vroeg voor de genocide in Gaza. Hoe heeft u dit ervaren, en hoe wilt u omgaan met dergelijke vormen van protest aan de universiteit?

Ik verwacht dat er nog protesten zullen plaatsvinden. Ik heb begrip voor deze acties, zeker gezien wat er in Gaza nog altijd gebeurt. Ik vind dat we het ondertussen een genocide moeten noemen; ook de VN heeft dit bevestigd, waardoor daarover weinig discussie mogelijk is. Daarom begrijp ik dat mensen vinden dat de UGent haar banden met alles wat met Israël te maken heeft, moet heroverwegen. In een ideale wereld zou ik één handtekening zetten en zouden die banden verbroken zijn. Als ik in een andere rol zou zitten, zou ik zelfs mee gaan protesteren.

Als rector voel ik echter een grote verantwoordelijkheid voor de instelling. We kunnen niet zomaar eenzijdig uit lopende onderzoeksprojecten stappen waarin we al investeringen hebben gedaan. We zijn dit dan ook zeer zorgvuldig aan het onderzoeken. Ik begrijp dat sommige mensen zeggen: "Dat is toch een simpele beslissing?" Voor de buitenwereld lijkt het misschien eenvoudig, maar de gevolgen zijn zwaar. We moeten nadenken over de impact. Je kunt niet zomaar zeggen: "We stappen daar uit," zonder de mogelijke financiële en personele consequenties te overzien. De bedragen die hiermee gemoeid zijn, zijn zeer hoog. Mensen die zeggen "we stappen er gewoon uit" zonder na te denken over de gevolgen, realiseren zich vaak niet dat dit kan betekenen dat we mensen moeten ontslaan. Als we zo’n beslissing nemen, moet iedereen ook akkoord zijn met de solidariteit en de mogelijke consequenties, waaronder extra ontslagen. 

Als je morgen met een student uit Tel Aviv een opiniestuk schrijft om de wandaden in Gaza aan te klagen, dan doe je dat toch gewoon? We kunnen toch niet zeggen dat dat niet mag enkel omdat die student Israëlisch is. Er zijn ook in Israël mensen aan de goede kant van de geschiedenis. Waarom zouden we dan dergelijke samenwerking stopzetten? Integendeel, we zouden hen juist moeten helpen en ondersteunen."

Zou het stappen van de UGent uit die samenwerkingsakkoorden op basis van de mensenrechtenclausule een precedent kunnen scheppen voor andere Europese universiteiten?

"Het antwoord is ja, maar dat brengt ons dus bij de vraag of we als universiteit bereid zijn dat risico te nemen. Er is geen zekerheid; uiteindelijk zal Europa hierover een besluit moeten nemen. Het is niet correct te zeggen dat hier totaal geen gevolgen aan verbonden zijn. Op dit moment moeten we eerst helder krijgen wat de precieze consequenties zouden zijn. De ethische keuze om uit dergelijke projecten te stappen heeft namelijk grote gevolgen, waar we zorgvuldig over moeten nadenken. Op dit moment bekijken we in de Raad van Bestuur wat de concrete cijfers en effecten van die keuzes zouden kunnen zijn."