Gent Jazz: Uitgesproken pittige vrouwen

Het begin van een iconische tijdreis

Gevormd in '85, door de jaren heen een roemrijk leven geleden en ook deze donderdag op Gent Jazz nog minstens even fenomenaal: Cowboy Junkies zetten zichzelf neer als de eerste legende van de avond. Zangeres Margo Timmins, zus van de andere twee bandleden, maakte deze mijlpaal in de geschiedenis volledig waar. De gepolijste versie van Patti Smith hakt er vandaag de dag nog steeds even diep in als destijds. Zonder deze bom van een vrouw hadden we beslist geen Alison Mosshart, Delila Paz of andere straffe frontvrouwen gekend. Qua présence heeft de groep misschien enkele pluimen verloren - een meer dan normale zaak voor een band die al een slordige 40 jaar op de planken staat -, maar ze blijft nog steeds met glans overeind.

De stijve houding van het publiek was best wel een jammere zaak; de weinige tekenen van genot die ze nog konden geven, namen de verplichte stoelen hen droogweg af. De Canadese band bracht voornamelijk nummers uit All That Reckoning, en deed dat met verve. Toch bleek het de schitterend gebrachte cover van Lou Reeds Sweet Jane waar iedereen zozeer op gebrand was en die in een mum van tijd nieuw leven in de keet bracht. Tot slot wenste Timmins ons nog uitgebreid proficiat met onze fantastische stad en wees op het geluk dat we hebben om er te mogen vertoeven. Maar lieve Junkies, wat een chance had Gent Jazz om jullie nog maar eens in alle glorie aan het werk te zien.

Hedendaagse troeven

Tussen de optredens van de vrouwelijke garde door, zorgde Tiny Legs Tim (jawel, zo en niet anders; de presentator van dienst versprak zich door zijn enthousiasme even wat betreft zijn naam) voor genoeg vertier en plezier om eventjes uit te bollen op de Garden Stage. De haast vaste habitué van bluesclub Missy Sippy liet het publiek zweten en vormde het vuur dat de lont in ieders lijf stevig in de fik zette. Hoewel redelijk braaf gebracht - de performance miste toch nog nét die extra punch - wist de bluesgoeroe wel van wanten met zijn vingers en gitaar en zorgde hij samen met zijn bezetting voor een gloeiend hete en dorstige set. De menigte verlangde duidelijk naar meer - en u had geluk: u vroeg, zij draaiden maar liefst driemaal - maar toch vooral naar water, om de vlammen te blussen. 

Naar de verste en meest onregelmatige hoogtes werd Gent gebracht door Julia Holter, Amerikaanse duizendpoot die een bijzondere ad-remperformance liet zien. Met een integere opening van haar set gaf ze al meteen blijk van de unieke klankkleur die haar stem herbergt. Wie haar reeds kende, wist dat er een eigenaardige kink in Holters oeuvre zit. Ze combineert exponentiële eclectische golven op een hoogst surreëel niveau, met hier en daar een lieflijke indiestem die ze af en toe durft prijsgeven. Wanneer die laatste komt opduiken, zijn vergelijkingen met HAIM, Björk in haar beginjaren en Aldous Harding op haar laatste plaat, niet veraf.

Holter combineert exponentiële eclectische golven op een hoogst surreëel niveau met hier en daar een lieflijke indiestem

Vandaag slingerde de priesteres smeekbeden de menigte in, gehuld in een geelgouden toga: de kleur van (muzikale) rijkdom, hetgeen beslist van het optreden afdroop. Holters mondhoeken namen zo nu en dan even bevreemdende posities aan als haar stembereik proporties. Desalniettemin leek niet iedereen de gecreëerde energie op te pikken. Een breekbare atmosfeer teisterde zowel Holter als het publiek, die beiden hun eigen grenzen voorzichtig aftastten. Daarnaast maakten haar praatjes het er ook niet beter op: hoewel aandoenlijk en oprecht, deden Holters onafgemaakte en vrijwel onnodige bindteksten afbreuk aan haar gelijnde performance.

Een aantal mensen verlieten onopgemerkt de tent, waaronder zelfs het koppel naast me - stonk ik dan toch zo erg na enkele dagen Gent Jazz? - en leken helaas niet mee met de hoogtes waar Holter met de anderen op vertoefde. Met enkele joekels als Feel You, Sea Calls Me Home en I Shall Love 2 veroverde ze de harten van de resterende menigte wél volledig. De afwisseling tussen het ongecontroleerde eclecticisme en de zacht wiegende ballades zat prachtig verwoven, en de licht snerende hartstocht kwam onverbloemd recht op ons af. Samen met haar ensemble, een uitzonderlijke streling voor het oor én oog. Wat een heerlijke verschijning, die Julia Holter.

Memorabel vaarwel aan een legende

Wat volgde, was de act waar iedereen overduidelijk de hele dag op gewacht had. Joan Baez, de vrijgevochten levende folklegende, kroop in het binnenste van onze ziel en liet ons wederkeren naar de memorabele jaren '60, toen zij een prominent boegbeeld was in allerlei politieke kwesties, waaronder gelijke rechten en geweldloos verzet. Vooral gezelligheid bleek troef, tijdens de vele covers die Baez een laatste keer voor Belgisch publiek bracht. Ondanks haar ouderdom (in januari werd zij 78!) verliepen haar gitaarspel en zang quasi vlekkeloos, zij het mede door de hulp van tweede stem Grace Stumberg, die de voor Baez onhaalbare noten voor haar rekening nam. Haar typerend charisma, warmhartige authenticiteit en zwaargeladen rugzak voelden als vanouds en maakten van Baez op Gent Jazz eerder een fijne herinnering dan een spectaculaire show. En zelfs dan nog, past de term 'spectaculair' perfect in het plaatje; want wat zij vandaag naar voren bracht, doet geen ander haar na.

Haar typerend charisma, warmhartige authenticiteit en zwaargeladen rugzak maakten van Baez op Gent Jazz eerder een fijne herinnering dan een spectaculaire show

Even glashelder klonk helaas ook de toon van haar vaarwel. Hoewel hier en daar tranen werden weggepinkt bij het meezinggeroezemoes, overheerste toch de vrolijke terugblik. Baez smeet er op de juiste momenten een anekdote bij en mijmerde de hele avond door over vroeger. De verjaardag van Nelson Mandela bijvoorbeeld, alsook een mooi eerbetoon aan Woody Guthrie, opgedragen aan vluchtelingen, en herinneringen aan goede vriend Bob Dylan; Baez' levensverhaal en uitgebreide songbook smaakte iedereen. Baez bracht ook een gospel met erg zwaargeladen tekst die zij vroeger opgepikt had, waarna iedereen de krop in de keel had, en deze er tevergeefs probeerde uit te krijgen.

Een opvallend en verrassend moment kwam toen Baez een statement pro de Catalaanse kwestie maakte, en zo duidelijk liet blijken in het kamp van Carles Puigdemont te staan. Die laatste bleek ook effectief aanwezig in de tent, en samen met die uitspraak veroorzaakte dat wel erg gemengde reacties bij het publiek. Aan de andere kant droeg deze actie dan weer bij tot het karakter van Baez zoals we ze altijd al gekend hebben: een straffe vrouw die niet schuw is om zich openlijk te uiten over politiek geladen kwesties. Met Imagine bracht ze een (h)eerlijk gezapige afsluiter, al ware het wel de zoveelste cover van de avond; Baez leek best bescheiden wat haar eigen repertoire betreft. Maar het lijkt ons al bij al ontegensprekelijk: een waardig afscheid van een icoon, dat zeker en vast.

De resolute kracht van een gewei

Tot slot wellicht de meest dankbare afsluiter die we op deze donderdagavond hadden kunnen wensen. Als we echt een vergelijking moeten maken, dan komt The Antler King aardig in de buurt van een eigen Belgische versie van The Kills. Maar dat gezegd zijnde, behoeft deze band er eigenlijk totaal geen: deze brok indierock en -pop energie telde duidelijk voor twee, en zelfs nog een heel pak (lees: een volledige Gent Jazz-menigte) meer. Hun sound deed niet af aan de bescheiden plek die ze innamen op podium; Esther Lybeert verzorgde de lead vocal, drum en toetsen, Maarten Flamand nam de gitaar, bas, loops en eveneens vocals voor zijn rekening. Ware multitaskmasters, die daarom niet moesten inboeten aan kwaliteit: integendeel. De wall of sound die ze op ons afstuurden, was immens, doch bescheiden.

De heerlijke spontaniteit van de frontvrouw verklapte de hartelijkheid en zichtbare goesting waarmee ze hun set speelden, maar ook wat voor schatten van mensen de twee zijn. Voorts brachten ze erg directe nummers, onder meer over het smelten van de permafrost en de onverwachte afloop van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016. Stevig, onomwonden en rechtuit. The Antler King heeft zichzelf geen tientallen keren omwikkeld of versierd met allerlei franjes; u weet exact waar u aan toe bent. Zo blurry waren de achtergrondprenten, zo loepzuiver performden ze op deze mooie donderdagavond. En dat gedonder, dat mocht u op muzikaal vlak best letterlijk nemen; deze Gent Jazzdag went out with a bang.