"Als jonge vrouw in de letteren is de vijandigheid groot"

Eergisteren ging haar nieuwe theaterstuk in première in Rotterdam. "Het was heel spannend", begint ze. "Ik zeg altijd wel dat schrijven geen eenzaam beroep is, en dat is het ook niet als het vlot gaat, maar ik vind het wel levendiger om met een theatergezelschap als Wunderbaum samen te werken." De voorstelling heet 'Daar gaan we weer. White male privilege', wat klinkt als het meest pamflettaire dat ze ooit geschreven heeft. Toch wimpelt ze die veronderstelling af. "We onderzoeken via drie personages reacties op racisme en seksisme. Het is echt grappig, en niet moraliserend bedoeld."

Vijandigheid 

Seksisme is een van die ervaringen die ze als schrijfster goed kent. Aan haar debuut 'Slaap!' (2003) denkt ze daarom met gemengde gevoelens terug. “'Slaap!' werd groots onthaald, maar tegelijkertijd ontstond er veel vijandigheid. Als je een jonge, goed verkopende vrouw bent, is de vijandigheid in de letteren groot. En ómdat ik succes had, vonden sommigen dat ik mij niet mocht uitspreken over die ongelijkheid omdat ik bevooroordeeld was. Sommige blanke mannen denken echt dat er een culturele oorlog tegen hen aan de gang is, maar die angsten zijn totaal irrationeel."

"Sommige blanke mannen denken dat er een culturele oorlog tegen hen aan de gang is"

Hoewel de vervrouwelijking van de literatuur een feit is, vindt Verbeke dat er nog altijd geknokt moet worden voor het vrouwelijke schrijverschap. "Ik zie de intimidatie bij andere jonge vrouwen vaak terugkomen, denk bijvoorbeeld aan Lize Spit. Die druk kan ervoor zorgen dat hun tweede boek lang op zich laat wachten. Daarom ben ik veel blijer met mijn positie nu dan als beginner. Ik ben zelfzeker geworden."

Ecriture féminine

Dat ze een feminist is, staat buiten kijf. Maar ze blijft ook kritisch: "Feminisme is op zich niet eenduidig. Daar worden bij vrouwen onderling vaak andere dingen mee bedoeld. Zo zijn er ook vrouwelijke auteurs die vinden dat we ‘het vrouwelijke schrijven’ ingang moeten doen vinden. Zo ben ik nooit geweest, want ik heb nooit in vrouwelijke thema’s geloofd. Goede literatuur overstijgt de geslachten - die kan zowel door een man als een vrouw geschreven worden.” 

"Goede literatuur overstijgt de geslachten"

Een werk uit haar oeuvre kiezen waar ze het meest trots op is, blijkt onmogelijk, maar 'Veronderstellingen' (2012) beschouwt ze wel als scharniermoment. "Ik had toen eindelijk het gevoel te begrijpen wat ik aan het doen was, en waar het me om te doen was. De klemtoon op het leven in ficties, en de impact daarvan op mensen, de misverstanden en de eenzaamheid die daarbij horen. Het is trouwens ook een genre-overstijgend boek, omdat de verhalen sterk met elkaar verweven zijn."

Mansplaining

Je zal haar niet snel zien vervallen in bittere opiniestukken, maar maatschappelijke debatten zoals #MeToo resoneren wel in haar werk. "Ik vond het jammer dat #MeToo vaak alleen ging over lichamelijke zaken, zoals aanranding en intimidatie. Zonder dat te minimaliseren moeten we het ook hebben over intellectuele intimidatie. Ik heb echt veel meer gelezen dan de meeste mensen die ik ken, ik ben al vijftien jaar schrijver, en toch schrikken mensen soms als ik meepraat over een intellectueel boek dat ze gelezen hebben. Dat is wel verminderd na vijftien jaar heel hard werken, maar toch. Frappant is ook dat ik soms niet geloofd wordt als ik zo’n voorbeeld geef. Ze verdraaien mijn ervaringen dan om ervan te maken dat het aan mijn hormonen of mijn overgevoeligheid ligt. Dat mechanisme speelt ook bij racisme: mensen van andere origine krijgen ook te horen dat ze overgevoelig zijn, en zich niet moeten aanstellen. Daar worden mensen heel gek en gefrustreerd van. Het zijn dié mechanismen die ik in mijn werk wil behandelen. En net als feminisme komen die negatieve, vrouwonvriendelijke mechanismen niet enkel voor bij één geslacht, het is een systeem waarbinnen zowel veel mannen als veel vrouwen denken, vaak onbewust. 

Prijsbeest

En haar scherpzinnigheid wordt beloond: dit jaar mocht ze de Cutting Edge Award en de Biesheuvelprijs in ontvangst nemen. Die laatste prijs is een heel speciale categorie, omdat die volledig door crowdfunding gefinancierd wordt. "Het is tekenend voor ons literaire klimaat dat geen enkele bank korte verhalen wil sponsoren, maar tegelijk ook mooi dat lezers rechtstreeks kunnen bepalen welke verhalen zij ondersteunen", klinkt het.

"In België mag het korte verhaal blijkbaar nooit helemaal doorbreken"

Volgens Verbeke is die smaak geografisch bepaald. "In Japan en het Midden-Oosten is het kortverhaal wel heel populair. Ook in de Angelsaksische traditie wordt het als een serieus genre beschouwd, maar in België mag het korte verhaal blijkbaar nooit helemaal doorbreken. Het gebeurt ook wel dat uitgeverijen erop zinspelen om 'toch liever geen bundel', maar een roman te schrijven. Mijn volgende boek is waarschijnlijk toch weer een verhalenbundel." (lacht)