Hoezo zijn lesopnames nog steeds betwist?

Het advies van de OC Rechten inzake lesopnames betuttelt studenten

Eind augustus werd aan de rechtenstudenten gecommuniceerd dat hun opleidingscommissie enkele adviezen heeft geformuleerd wat betreft lesopnames en livestreams. Die zijn betuttelend en slecht beargumenteerd. Hoezo zijn lesopnames nog steeds zo betwist?

Op 30 augustus 2022 communiceerde de Opleidingscommissie Rechten aan de studenten die een bachelor- of masteropleiding in de rechten volgen, enkele adviezen inzake het beschikbaar stellen van livestreams en lesopnames. Het advies is gericht aan het adres van de lesgevers en luidt als volgt: ten eerste adviseert de OC-R om niet te werken met livestreams van lessen (zonder een reden te geven). Ten tweede adviseert de OC-R om lesopnames niet langer dan veertien dagen na datum beschikbaar te houden, opdat uitstelgedrag niet gefaciliteerd wordt. De OC-R neemt evenwel geen standpunt in over het gebruik van lesopnames per se en laat de beslissing over aan de individuele lesgevers. Ten derde vraagt de OC-R om in de eerste lesbijeenkomst van elk opleidingsonderdeel verantwoording af te leggen aan de betrokken studenten waarom de lesgever een bepaalde keuze heeft gemaakt. 

Het valt ten zeerste te betreuren dat de OC-R een dergelijk arsenaal aan adviezen formuleert. Gun mij enig cynisme wanneer ik niet verbaasd ben dat net de faculteit Rechten besluit om conservatief uit de hoek te komen. Rechtsgeleerdheid behoort tot de founding fathers van de universitaire faculteiten; ze draait al mee sinds 1816. Het gecommuniceerde advies doet vermoeden dat de kijk op onderwijs die in de faculteit Rechten vandaag wordt gehanteerd – althans door haar opleidingscommissie – dateert van het jaartal waarin de eerste steen van campus Aula werd neergelegd, zo'n twee eeuwen geleden. De adviezen zijn een vrucht van asociaal onderwijsbeleid en weinig meer dan een strategische zet om studenten in de aula's te krijgen zonder oog te hebben voor de neveneffecten van de betuttelende methodiek daartoe.

Livestreams vs. nostalgie

Livestreams zijn een product van de coronacrisis, daar kan je niet omheen. In recordtempo heeft UGent haar infrastructuur aangepast en uitgerold. Eind 2020 waren er weken waarin meer dan 20.000 individuele gebruikers op een week tijd een honderdtal livestreams bekeken, en dat werkte heel goed – met name voor ex cathedra hoorcolleges. Nu is corona (zo goed als) voorbij en merken professoren dat de studenten wegblijven. Die hebben zo hun redenen.

Argumentatie op basis van nostalgie lijkt me weinig toereikend en getuigt zodoende van een soort moderniteitsaversie

Vaak komt het neer op de afweging tussen on-campus les volgen en onnodige verplaatsingen aangezien een hoogst kwalitatief alternatief voorhanden is. Livestreams zijn echter niet altijd even kwaliteitsvol. Het format is niet altijd geschikt, bijvoorbeeld voor praktijklessen of hoorcolleges die veel gebruik maken van krijtborden, en dan zie je gauw de studenten weer. De OC-R raadt livestreams echter integraal af en verspilt hiermee de grote infrastructurele investeringen die UGent gedaan heeft. De reden hiertoe lijkt te zijn dat men terug wil naar het 'normaal' van voorheen, althans dat gok ik aangezien men niet transparant is. Argumentatie op basis van nostalgie lijkt me hoe dan ook weinig toereikend en getuigt zodoende van een soort moderniteitsaversie.

Studenten op slinkse wijze verplichten om naar auditoria af te zakken is niet van deze tijd. Er is geen exclusief voordeel, noch nadeel aan het on-campus bijwonen van ex cathedra onderwijs dat niet op z'n minst ten dele wordt bestendigd bij off-campus livestreaming. De keuze om lessen in levenden lijve bij te wonen is van praktische aard, de rest lijkt me bijkomstig. Livestreams geven daarenboven de mogelijkheid om bij ziekte, mankerend openbaar vervoer, enzovoort, toch de les bij te wonen. De OC-R is deze tool echter weinig genegen, zo blijkt.

Lesopnames faciliteren uitstelgedrag?

Lesopnames, daarentegen, zijn geen simpele bijkomstigheid. Studentenvertegenwoordigers ijveren al jaren voor integraal en consistent lesopnamebeleid, en de coronacrisis heeft dat eindelijk (zo dacht men) in steen gebeiteld. Lesopnames zijn echter al eventjes niet meer verplicht. Dat is evenwel niet de schuld van de OC-R; de regeling geldt universiteitsbreed. Het advies van de OC-R om lesopnames die toch gemaakt worden slechts twee weken beschikbaar te houden, is teleurstellend.

Als men uitstelgedrag werkelijk wil aanpakken, moet het onderwijs- en examenreglement hervormd worden

Lesopnames hebben, net als livestreams – maar eigenlijk nog veel meer –, een vereffenende functie. Ze zorgen ervoor dat iedereen gelijke kansen heeft om een universitaire opleiding te volgen. Naast het ondersteunen van kansarme studenten die geld noch middelen hebben om dagelijks naar Gent te reizen, dienen lesopnames ook om studenten de vrijheid te gunnen op een eigen tempo te leren. Notities zijn per definitie overzichtelijker, vollediger en zorgvuldiger als je de optie hebt om lessen te pauzeren, terug te spoelen of versneld af te spelen bij reeds begrepen lesinhoud. Lessen kunnen ook herbekeken worden tijdens de blokperiode en zijn zo een sterke tool voor het studieproces. De veertiendagenregel die de OC-R voorop legt (maar niet gebiedt), dient enkel en alleen om 'uitstelgedrag' tegen te gaan – dat communiceren zij zelf. Het getuigt van niet minder dan een fundamenteel wantrouwen ten aanzien van studenten. Het is kleinerend.

Professoren die beslissen helemaal géén lesopnames te voorzien, ondermijnen moedwillig het principe van onderwijsgelijkheid

Versta me niet verkeerd. Veel studenten verprutsen de kansen die ze hebben door niet naar on-campus lessen te gaan of tijdig de opnames te bekijken, maar dat lijkt me dan vooral hun probleem te zijn; de a priori wantrouwigheid vind ik triestig op principiële gronden. De voorgehouden causaliteit tussen lesopnames en uitstelgedrag is trouwens foutief. Het uitstelgedrag van veel studenten is doorheen de jaren cultureel ingebed door de mogelijkheid schijnbaar ad infinitum vakken mee te kunnen nemen naar volgende jaren. Studenten kunnen soms vier, vijf of meer examenpogingen ondernemen van eenzelfde vak zonder al te veel repercussies. De beschikbaarheid van lesopnames – om het met statistisch jargon uit de drukken – modereert voornoemd verband. Een student die niet wil werken voor een diploma, zal dat ook niet doen onder invloed van gelimiteerde toegang tot lesopnames. Als men uitstelgedrag werkelijk wil aanpakken, moet het onderwijs- en examenreglement hervormd worden.

Advies gebiedt niet

Met het huidige advies scheert de OC-R op basis van een foutieve redenering alle studenten over eenzelfde, wantrouwige kam. Studenten die baat hebben bij lesopnames tijdens de blok verliezen mogelijks een kwalitatieve en cruciale studietool. Professoren die beslissen helemaal géén lesopnames te voorzien, ondermijnen daarenboven moedwillig het principe van onderwijsgelijkheid. Vooral werkstudenten en mensen met een beperking zijn hiervan de dupe. Vergeet ook niet dat de Gentse kotenmarkt dusdanig om zeep is dat veel studenten geen kot kunnen betalen of er gewoon geen meer vinden, waardoor lesopnames (en livestreams) praktisch – lees: financieel – erg voordelig zijn. Ik herhaal: lesopnames zijn de gelijkmaker.

Waarvoor moet zo'n advies dan dienen als het niet is om er gevolg aan te geven?

Nu, mijn observaties en argumenten gaan grotendeels enkel op indien professoren van desbetreffende faculteit effectief waarde hechten aan het advies van de OC-R. Ik kan hopen van niet, maar ik vrees van wel; de OC-R kent immers twaalf ZAP-leden. Qua lesopnames op zich ontbreekt een advies van de OC-R, dus moeten de rechtenstudenten maar berusten op de goodwill van hun proffen. Erg geruststellend is dat niet. Voor veel studenten is dit advies trouwens een zoveelste bron van onzekerheid en stress, mede door de harteloze, plotse communicatie ervan tijdens de herkansingsperiode. Werkelijk elk aspect van dit advies doet vermoeden dat de OC-R niet geheel inzit met de studiekwaliteit van haar studenten. En aan hen die menen dat ik overdrijf omdat het 'maar' een advies is, stel ik de vraag waarvoor zo'n advies dan dienen moet als het niet is om er gevolg aan te geven. Geef dan beter geen advies, als het toch zo vrijblijvend is.

0
Gemiddeld: 5 (1 stem)

Reacties

Bericht: 
Merci Kruithof

Bericht: 
Beste anonieme poster, U vergist zich als u denkt dat de voorzitter van een commissie meer dan andere leden ervan verantwoordelijk is voor de inhoud van de adviezen die deze commissie geeft. Ik leid de vergaderingen, maar leg geen standpunten op. U dankt dus de verkeerde persoon. Vriendelijke groet, Marc Kruithof PS: Laat ons de discussie niet ad hominem voeren (dat u dat eigenlijk ook niet wil, blijkt uit het feit dat u zelf anoniem blijft) maar inhoudelijk.

Bericht: 
Beste prof Kruithof, Het niet opnemen van lessen is voor heel veel studenten een financiële kaakslag. Hoe kan het zijn dat hier gewoon 0 rekening mee wordt gehouden? Ik kan echt geen kot betalen met de huidige prijzen en de kosten voor vervoer zijn niet mals. De facto sluit de faculteit hier minder vermogende studenten mee uit. Ook al legt u als voorzitter geen standpunten op, u draagt hier toch iets van verantwoordelijkheid? Wie anders? PS: zo lang hier geen echt debat op de faculteit over wordt gevoerd (schrijnend dat dit tijdens de tweede zit werd doorgevoerd), maar enkel Schamper de studenten op de hoogte houdt via het internet, is anonimiteit iets wat enkel aangemoedigd kan worden. Studenten die het opnemen tegen de OC, nemen het indirect op tegen de beslissingen van hun proffen. Dit is een positie waar studenten zich liever niet in bevinden, dat moet u toch kunnen begrijpen?

Bericht: 
Het is triestig dat er zo weinig studenten zijn die hier in actie of repliek tegen op komen. Ze zitten niet meer in hun kot, maar in de schulp. De beslissing van de rechtsfaculteit getuigt van weinig creativiteit en nog minder visie. Niettemin ga ik akkoord dat de studenten meer tegen uitstelgedrag zouden moeten beschermd worden, maar dat moet gebeuren door meer begeleiding. Toen ik aan de UGent zat, was die begeleiding nihil.

Reactie toevoegen