De tijden waarin de journalist in volledige anonimiteit leefde zijn voorbij. Ze zijn tegenwoordig overal op sociale media aanwezig. Maar hoe is dit gekomen en wat betekent dit voor kranten en nieuwszenders?
Een turbulente geschiedenis van de krant
Voorspellingen over de toekomst van kranten zijn lastig, maar het verleden leert dat de krant al vaker onder druk heeft gestaan. De eerste krant rolde van de drukpers in 1656 waarna ze tot 1920 genoot van een monopolie op het nieuws. Het was de radio die deze monopolie voor het eerst onder druk zette. Zijn komst was revolutionair, waardoor al snel elk huishouden erover beschikte. In tegenstelling tot een krant, kon er via de radio meerdere updates plaatsvinden door de dag heen en kon het nieuws veel sneller gebracht worden. Met radiosegmenten van enkele minuten werd het zaadje van short-form content geplant, waardoor het makkelijker werd voor het gewone huishouden om nieuws te consumeren. Dit creëerde de eerste vorm van concurrentie voor de traditionele kranten, waar zij vervolgens op inspeelden met grotere koppen en meer catchy titels.
Rond 1990 met de kabeltelevisie, kwam het fenomeen zappen van de grond, de voorloper van het doomscrollen
In 1950 kwam dan de televisie met het televisiejournaal waardoor ze aan een hoog tempo nieuws konden delen met bijhorende beelden. De nieuwsankers binnen de uitzending zorgden voor een toenemende focus op de persoon van de verslaggever. De inburgering van het journaal bracht een nieuw dagelijks ritueel voor het gezin. Kranten speelden op deze nieuwe concurrent in door zich meer te focussen op het schrijven van diepgaandere stukken, gezien zij niet met die snelheid konden concurreren. Rond 1990 met de kabeltelevisie, kwam het fenomeen zappen van de grond, de voorloper van het doomscrollen. Dit verkorte de aandachtsspanne van het publiek en soundbites, korte stukjes van 10 seconden die de aandacht grijpen, deden voor het eerst bij politici hun intrede. 10 jaar later ontstond het internet wat het nieuws nog versnelde en vanaf 2010 werd sociale media ook belangrijker. Al zou het tot 2019 duren met de explosie van TikTok dat nieuwsredacties zich begonnen te focussen op short-form nieuwscontent.
Het gevecht om aandacht
De snelheid waarin nieuws geproduceerd en verspreid wordt is dus geen nieuw fenomeen en de traditionele media zullen hierin ook blijven veranderen. Met een steeds korter wordende aandachtsspanne van het publiek, wordt het ook lastiger om de aandacht van mensen te trekken en hier goed op in te kunnen spelen. Een nieuwsfilmpje van een minuut moet het opnemen tegen een stroom van gepersonaliseerde content door algoritmes, die nauwkeurig bepalen hoeveel seconden een video maximaal mag zijn om je te vermaken. Om de aandacht van de toeschouwer erbij te houden, wordt er ook door nieuwskanalen zoals VRT NWS en vooral nws.nws.nws, de nieuwsvariant voor jongeren, een stimulerend achtergrondmuziekje met beat toegevoegd. Vervolgens wordt dit versterkt met overgangseffecten tussen verschillende shots. Waar vroeger het nieuws van VRT werd verwerkt tot korte video's, is er nu een volledig aparte redactie die zelf materiaal verzamelt en hier content over maakt. Zo wordt duidelijk dat ook achter de schermen aanpassingen gebeuren aan de nieuwe media.
Iedereen tegenwoordig journalist?
De digitale revolutie die hand in hand ging met de verspreiding van de kleine apparaten die aan onze handen lijken vastgelijmd, scheppen de impressie van een bredere toegankelijkheid tot verslaggeven. Zo vond er begin september een serie van dodelijke protesten plaats tegen de corruptie onder leiding van de Nepalese regering. De onvrede barstte los nadat er vanuit de regering werd besloten om verschillende sociale mediakanalen te blokkeren. De youtuber WeHateTheCold die initieel sfeerbeelden wou maken voor een reisvlog evolueerde naar een live reportage van het verzet tegen de Nepalese regering.
"Het is niet omdat iedereen een gsm in de hand heeft, dat iedereen een journalist is" - Aurélie Boffé
Voorbeelden als deze bewijzen dat burgerjournalistiek een alomtegenwoordig fenomeen is waarbij er zelfs tijdens nieuwsuitzendingen gebruik wordt gemaakt van beelden die online werden gedeeld. Ondanks de zogenaamde democratisering van het journalistieke beroep, zijn er veel uitdagingen die vaak over het hoofd worden gezien. Aurélie Boffé, TikTok-journaliste bij de VRT stelt: "Het beroep van journalist is veranderd, maar niet per se toegankelijker geworden." Zij stelt dat veel skills die je vandaag nodig hebt in het beroep bij jongeren gekender zijn. Echter worden vaardigheden zoals kritisch denken vaak over het hoofd gezien. Ze zijn echter essentieel binnen verslaggeving. Zo stelt zij zelf dat het beroep van journalist veel meer geëvolueerd is richting fact checking en onderzoeksjournalistiek.
Niet iedereen zal dus meteen journalist worden, maar nieuwe vormen van verslaggeving zullen blijven opduiken. Ondanks dat de gemiddelde smartphonegebruiker zich kan profileren als journalist, is de professionele verslaggever nog broodnodig in tijden van misinformatie.
Reactie toevoegen