GOD SAVE THE NEDERPUNK!

Anarchy in the seventies

In de jaren 70, met bands als de Sex Pistols en designers als Vivienne Westwood, luidt punk zijn geboorte in. In 1976 komt 'Anarchy in the U.K'. uit van de Sex Pistols. In de jaren 70 kwamen jongeren op straat wegens de oliecrisis van 1973, waardoor er in Engeland grootse werkloosheid en woningnood heerste. Uit die omstandigheden ontstaat het no-future idee. Het beeld dat de jonge generatie letterlijk niks te zoeken heeft in de toekomst. Met deze uitzichtloze ideeën voor de toekomst, begint punk houvast te krijgen onder de jongeren. De Lage Landen blijven niet achter. Rond 1977 liet punk zich ook in Amsterdam horen. Hansje Joustra richtte de punk platenzaak No Fun op, en ook worden er punk labels opgericht waar bandjes als Tits, de Helmettes en Meccano Ltd zich bij aansluiten.

Later veroverde punk wederom het podium in de jaren 90 en 2000. In de jaren 2000 was er ook het een en ander om boos over te zijn. Het begin van het decennium verwelkomt de jongeren met 9/11 en de daarbij horende war on terror, aan het eind van het decennium ziet de jeugd diens toekomst weer in rook opgaan tijdens de economische crisis van 2008, en de langzamerhand afbouwende welvaartstaat. Het leven is weer uitzichtloos. Bands als Nirvana, Blink-182 en later Green Day en My Chemical Romance uitten de ontevredenheid in het Engelstalige gebied. In Nederland spelen dan bands als de Heideroosjes, De Hardheid en Misselijk om die woede te uiten. 

Centraal bij punk staat bovendien de doe-het-zelf-mentaliteit, van eigen muziek schrijven en uitbrengen, tot kleding zelf versieren met veiligheidsspelden of zelf een huis kraken voor onderdak. Het gaat namelijk om onafhankelijk te zijn van de structuren die je bekritiseert. Punk is anti-alles, en daarmee dat je het zelf moet doen.

Welcome to the Punk renaissance 

Aan de line-up van verschillende concerten en festivals kun je wel afleiden dat punk steeds meer groeit in het culturele bewustzijn. Niet alleen nieuwe Engelse punk zoals Amyl and the Sniffers die ook te zien waren op Rock Werchter, maar juist ook veel Nederlandstalige punk springt het podium op: Hang Youth, Kaat van Stralen, Kleinpunk en Maria Iskariot. 

Punk is niet alleen maar gezellig liedjes zingen. Punk is een sociale beweging, een mindset, een levensstijl. De muziek is een uiting van een bredere filosofie. Het is benoemen wat fout is, een tegengeluid laten horen en zich afzetten. In de jaren 70 draaide die kritiek om woningcrisis, uitzichtloosheid en doorgeslagen kapitalisme. Dat is nu even goed zo. 

Dus als er allemaal punkbandjes op de podia staan, wat betekent dat over onze status quo? Als we de lijn trekken dat punk meestal opbloeit op momenten dat er veel onvrede en onrust heerst, staan er waarschijnlijk momenteel genoeg problemen op je netvlies gebrand. Van de klimaatcrisis, tot oorlog in Oekraïne en de genocide in Gaza, opkomend fascisme, brutaal stijgende prijzen in de supermarkt en een woningcrisis. Uit cijfers van de NOS blijkt dat er een gigantische inflatie is geweest. In 2022 was de inflatie sinds 1975 niet meer zo hoog geweest, maar nog steeds in 2025 voelt iedereen hoe met de dag boodschappen doen pijnlijker wordt voor je portemonnee. Geluksgevoel onder jongeren is steeds lager gedaald in de afgelopen tien jaar, vertelt de NOS. De gemiddelde prijs van een koopwoning en van de huur is alleen nog maar gestegen. Dit late stadium van kapitalisme bewijst voor velen geen pretje te zijn. Dat kan je horen in nummers als 'Je Haat Geen Maandag, Je Haat Kapitalisme' (Hang Youth) en 'Geen toekomst' (Asociaal Kabaal). Genoeg jongeren vragen zich af of ze ooit een huis zullen kunnen kopen: ''Geen Kankerduur Kankerhuis' (Tompoussy). En een universitair diploma betekent niet meer dat je per definitie een goed betaalde baan zult krijgen. Leeft onze generatie niet weer in een nihilistisch en uitzichtloos moment? Kortom als punk gaat over benoemen en bekritiseren wat er vandaag in de samenleving fout loopt, is er nu geen gelimiteerd aanbod om uit te kiezen. 

Dus als er allemaal punkbandjes op de podia staan, wat betekent dat voor onze status quo?

Dus veel gelijkenissen, maar niets is ooit precies hetzelfde. Hoe is het nu anders? De NOS geeft het antwoord diversiteit. Daar zit wat in, want veel van de leden van punkbands die deze zomer harten veroverden, zijn vrouwen. Maar ook verrijken artiesten als Taqbir en Bob Vylan, dragen bij aan de diverse culturele sfeer. We spreken dus niet meer over een hegemonie van witte mannelijke punk, zoals in de jaren 70. De vrouw probeert echter al langer op de muzikale voorgrond te treden. Prominente figuren zijn onder andere Paramore en Siouxsie and the Banshees. De riot grrrl beweging als feministische benadering van punk in de jaren 90 mag daarbij niet vergeten worden. Maar het lijkt alsof een vrouwelijke leadszangeres of gitarist nu niet meer een uitzondering is en dat is toch een stap vooruit. 

Een ander nieuw aspect is dat vandaag de dag, in tegenstelling tot de jaren 70 en in zekere mate ook de jaren 2000, is dat het internet bestaat. Dit heeft menig artiest de kans gegeven om diens eigen muziek te maken en produceren. Er zijn gratis muziekprogramma's en tutorials als je ernaar zoekt. Je kunt simpelweg iets posten op sociale media. Nu, dat is niet uniek aan punk, maar eerder aan deze tijd. Het staat de DIY-mindset van punk niettemin bij, om eigen muziek te maken en het zelf de wereld in te krijgen.