Spreek en ik vertel je waar je ouders verblijven. Dialecten en accenten zijn een onvergetelijk deel van lokale identiteiten. Gelijkenissen en verschillen volgen echter niet altijd de grenzen van provincies en gemeenten. 'Tseemijwa u leve'. 'Twelluk?'
Wie de trein van Hasselt naar Oostende neemt, raast nietsvermoedend door al de verschillende taalgebieden van Vlaanderen. Het Dialectloket van de UGent maakt onderscheid tussen de vier dialectgroepen van Vlaanderen: Brabants, Limburgs, Oost-Vlaams en last but not least: West-Vlaams.
Door de eeuwen heen is België vaak in stukjes gehakt en toebedeeld aan andere landen, zoals Nederland en Frankrijk, waardoor niet alle dialectgroepen even oud zijn. Zo werd het Brabants zeker twee eeuwen eerder dominant dan de jongste dialectgroep Oost-Vlaams, waar het Gents onder valt. Zo is er een lappendeken aan dialecten ontstaan.
Verschillen
Een bekend verschil tussen de regio's is dat in West-Vlaanderen de letter 'g' niet lijkt te bestaan. West-Vlamingen zorgen er ook voor dat alle woorden die eindigen op een medeklinker nooit eindigen op een medeklinker. Een kat wordt 'katte,' en zeggen wordt 'ze'e.' 'De kat zegt miauw' wordt 'Deka'eze'emau'.
Antwerpenaren doen het tegenovergestelde. Zij voegen letters toe, vooral klinkers. Melk wordt uitgesproken als 'mellek'. Dit noemt men, om een duur woord te gebruiken, een svarabhaktivocaal. Voor de Scrabbleliefhebbers onder ons: dat geeft een woordwaarde van 39.
Uniek of niet?
Oost-Vlamingen gaan er dan weer prat op dat hun dialect het dichtst aanleunt bij het Algemeen Beschaafd Nederlands. Wie hun taaltje van dichtbij bestudeert, zal echter vaststellen dat ook zij al eens graag wat klanken vervormen. Eigenlijk zijn de dialecten in Oost-Vlaanderen een soort first evolution Pokémon van het West-Vlaams. In lang vervlogen tijden leken de dialecten van beide provincies sterk op elkaar, maar gaandeweg 'verbrabantste' het accent in het oostelijke deel van het middeleeuwse graafschap Vlaanderen.
Net als in 'Asterix en Obelix' houdt één dorpje moedig stand tegen de Brabantse invloeden rondom hem. Gent doet immers niet mee aan de typische Oost-Vlaamse plattelandsverschijnselen. De Franstalige bourgeoisie heeft hier sporen achtergelaten: de fameuze Gentse huig-r.
Sommige taalkundigen beschouwen het Oost-Vlaams als een tussenvorm van West-Vlaams en Brabants
Taalverschijnselen in de provincie Oost-Vlaanderen werden grotendeels geïmporteerd uit de buurprovincies. Creaties van eigen bodem zijn over het algemeen beperkt gebleven. Sommige taalkundigen beschouwen het volledige Oost-Vlaams zelfs als een tussenvorm van West-Vlaams en Brabants. Een typisch Oost-Vlaamse uitvinding is de verleden tijd van werkwoorden die eindigen op -ege, bijvoorbeeld 'ik werktege' of 'ik leerdege'. Ook voegen Oost-Vlamingen vaak meerdere woorden samen tot één woord. Zo wordt 'Ik heb jou …' in gesproken taal al snel 'keppu …'.
Het Vlaamse dialectregionalisme zal nog wel even voortwoeden. Welk dialect het charmantst is, ligt aan wie je het vraagt. Maar onthoud: 'Hoe dichter bij Oostende, des te meer is de uitspraak een bende'.
Reactie toevoegen