Eerlijke eredoctoraten?

Een eredoctoraat, wat is dat eigenlijk? Dat is een doctoraat dat wordt uitgereikt aan personen die een uitzonderlijke prestatie hebben geleverd. Een redelijk vage omschrijving dus. Je hoeft alleszins geen jaren onderzoek te doen om er eentje te pakken te krijgen. Er is ook geen enkele regel die dicteert dat een eredoctorandus een academicus moet zijn. Toch is er vaak ophef als een bekend figuur er eentje op de kop kan tikken. Smeken de universiteiten op die manier om een voet tussen de deur proberen te krijgen in populaire cultuur? Surfen de hogeronderwijsinstituten mee op de mediagolf die celebrity's over zich krijgen na iedere stap die ze zetten?

Smeken de universiteiten op die manier om een voet tussen de deur proberen te krijgen in populaire cultuur?

Een grote factor in het uitreiken van de eerbewijzen is inderdaad de media-aandacht die ze krijgen. Het is zeker waar dat een gewone mens die hetzelfde presteert als pakweg een BV, er waarschijnlijk geen erkenning voor zal krijgen. Aan de VUB is er nu de leerstoel Alex Agnew. Die kreeg hij door het onderzoek van dr. Damya Laoui te financieren met zo'n 100.000 eurootjes. Heel wat geld dus. Het argument dat de medewerkers op een afdeling oncologie die erkenning evenveel verdienen, kan gemaakt worden. Het zijn zij die dag in dag uit mensen in een uitzichtloze en vaak hopeloze situatie begeleiden. Dat vergt enorme veerkracht. Het is wel belangrijk om een universiteit te zien voor wat ze echt is, naast een onderwijs- en onderzoeksinstelling is ze ook een bedrijf met een publieke uitstraling. De reputatie wat opkrikken door zich met één van Vlaanderens populairste comedians te affiliëren, is geen onlogische zet. 

Dat anderen ook waardering verdienen, wil helemaal niet zeggen dat Agnew die niet verdient. Hij is een publiek persoon die zich enorm heeft ingezet voor de demystificatie van verschillende onderzoeksvelden. Met zijn podcast 'Welcome to the AA' slaagt hij er consistent in om moeilijke, wetenschappelijke concepten in mensentaal uit te leggen. De manier waarop hij die behapbaar maakt, is op zichzelf een grote verwezenlijking. Dat deed hij door Laoui uit te nodigen en haar aan het woord te laten over haar onderzoek. Zo nodigde hij voor de 200e aflevering deepfake-expert Chris Umé uit. Om die aflevering te begrijpen, moet je geen computernerd zijn. Als modale Vlaming versta je zelfs best veel. Door de nieuwsgierigheid van Agnew tijdens het interview kan je zelf mee in het onderzoeksgebied treden. Die vorm van wetenschapscommunicatie is belangrijk, omdat wetenschap zo toegankelijk wordt. Aan wetenschapscommunicatie doen is volgens sommigen, niet onbegrijpelijk, zelfs even belangrijk als aan wetenschap doen. Dat Agnew geen academische erkenning verdient, is dus onterecht.

De uitreiking van eredoctoraten is voor een universiteit ook hét moment om aan de wereld te tonen welke waarden en normen ze uitdraagt. Hier in Gent plakken de bushokjes vol met de slogan 'Durf Denken' en aan de VUB heerst een historisch inclusief beleid. De verbinding tussen de VUB en Agnew past daarom ook binnen het kader van de universiteit, aangezien hij zelf niet hoogopgeleid is. Het is mooi dat op die manier ook niet-academische prestaties in de spotlight komen te staan. De titel van dr. h. c. enkel op onderzoekers en professoren plakken, zou van elitarisme getuigen. Het geeft ook aan dat een universiteit niet  afgesloten is van de buitenwereld, maar ermee verweven is. Eredoctoraten enkel aan academici geven, is maar een incestueus boeltje. 

Buiten de Lage Landen, in het bijzonder de Verenigde Staten, zijn of waren persoonlijkheden als Taylor Swift, Kanye West, J.K. Rowling en Kermit de kikker allemaal in het bezit van een eredoctoraat. Voor hen bestaan al prijsuitreikingen als de Grammy's, de Bram Stoker Awards of een ster op de Hollywood Walk of Fame. Is dat eredoctoraat dan echt nodig?

Al bij al is het uitreiken van een eredoctoraat geheel subjectief

Het is eigenlijk niet nieuw dat zulke accolades voornamelijk naar academici gaan. Als je naar het verleden kijkt, valt op dat de eredoctoraten een product van hun tijd zijn. Tot de jaren 60 werden nagenoeg alle eredoctoraten van de KULeuven uitgereikt aan geestelijken. Na de wereldoorlogen werden opvallend meer politici en militairen gelauwerd. Een kenmerk van onze huidige maatschappij is het aanzien voor celebs, dat logischerwij ook binnendruppelt bij hogere onderwijsinstellingen. Er is geen gouden standaard die bepaalt wie wel of wie geen eredoctoraat hoort te krijgen. Maar goed ook, want tijden veranderen. Al bij al is het uitreiken van een eredoctoraat geheel subjectief. In tegenstelling tot een normaal doctoraat, moet je geen proefschrift schrijven en verdedigen. Wél moet een professor van de uitreikende universiteit je voordragen.

Op Dies Natalis, in maart, zal Ish Ait Hamou samen met een resem aan professoren dr. h. c. voor zijn naam kunnen plakken. Ait Hamou is naar eigen zeggen een verhalenverteller. Misschien las je ooit 'Cécile', 'Het moois dat we delen' of 'Hard Hart'.