De Golfstroom: klimaatramp of storm in een glas water?

Het klimaat is hot. En laat dat nu juist voor problemen zorgen. Vaak blijven nevenverschijnselen hierbij in de kou staan; de Golfstroom komt hierbij als eerste aandrijven. Maar we laten de woordgrapjes nu even voor wat ze zijn, en klampen masterstudent geografie en weerconsulent Matthias Barbier aan voor wat meer uitleg. Moeten we daadwerkelijk bang worden?

Stille Wateren?

Eerst en vooral: Golfstroom, que? Barbier verduidelijkt: "De Golfstroom is een krachtige stroming in de Atlantische Oceaan en maakt deel uit van de thermohaliene circulatie: de prefix 'thermo' staat voor temperatuur en 'halien' voor het zoutgehalte. Beide hebben namelijk een invloed op de dichtheid van het water. De stroom zorgt voor een verdeling van de warmte op aarde: op de evenaar kan de zon het zeewater immers het meeste verwarmen." Aangezien deze stroom ontstaat in de Golf van Mexico, wordt deze de Golfstroom genoemd. 

Moeten we onze kleerkast uitbreiden met fleece allerhande?

Maar net zoals in de nachtmerries van de meeste Amerikaanse conservatieven, blijft niet alles uit Mexico in Mexico: "Vanuit die regio vertrekt dan een warme stroom richting het noorden aan het zeeoppervlak. Dit zorgt voor het verdelen van de warmte op aarde. Hoe noordelijker de stroom komt, des te meer warmte die afgeeft. Vandaar dat het in België in de winter vaak zacht is, net omdat we vaak wind krijgen van over 'de warme oceaan'. Wanneer het zeewater noordelijker stroomt en steeds meer afkoelt, verandert ook de dichtheid ervan. Koeler water is zwaarder en zakt dan geleidelijk naar beneden. Dit water gaat dan dieper in de oceaan terug naar het zuiden, wat de cyclus vervolledigt."

Is het kalf al verdronken?

Bepaalde wetenschappers stellen nu dat de Golfstroom aan het vertragen is. Aangezien de stroom geen fles cola is waar de prik langzaam uit verdwijnt, is het wel belangrijk om te weten hoe dit komt: "Wanneer er veranderingen optreden in het zoutgehalte van de oceanen (door bijvoorbeeld het smelten van de ijskap van Groenland) kan die balans verstoord worden. Zoet water zorgt immers voor een afname in de dichtheid van het zeewater waardoor deze minder traag naar beneden zakt. Het proces vertraagt dus en de warme Golfstroom kan minder noordelijk reiken." Klimaatspijbelaars hebben dus nog een extra motivatie om op vrijdagen Moeder Natuur te gaan verdedigen: namelijk om onze zachte winters in leven te houden. Klimaatverandering is dus duidelijk verbonden aan het vertragen van de Golfstroom, maar moeten we onze garderobes nu uitbreiden met fleece allerhande?

Zo ver komt het gelukkig nog niet volgens Barbier, aangezien de kans kleiner is dat de Golfstroom stilvalt dan dat de volledige studentenbevolking achter onze rector staat. En zelfs indien het toch voorvalt, lijken de gevolgen niet onmiddellijk levensbedreigend. De kans dat de Golfstroom stilvalt is onwaarschijnlijk klein, maar in het bijzondere geval dat het zou gebeuren, zijn de gevolgen onzeker. Wat dat voor ons Belgenland zou betekenen is moeilijk te voorzien, daar het weer in België niet enkel afhangt van de Golfstroom. "Het is wel een feit dat we dankzij onze ligging kunnen profiteren van hogere temperaturen door de Golfstroom. New York, dat op dezelfde breedtegraad ligt als België, heeft veel koelere temperaturen, mede door het dalende koude zeewater van de Golfstroom. Indien deze dus verzwakt, kan het zijn dat de verandering van ons regionaal klimaat vertraagt door de verminderde aanvoer van warm water."

Het hoofd boven water houden

Natuurlijk komt ook de vraag bovendrijven of we er iets aan kunnen doen. Manueel kunnen we de Golfstroom echter niet terug resetten: "Met de natuur kan je niet zomaar interfereren. Er is geen knop die je 'aan' en 'uit' kan zetten om de Golfstroom te versnellen. Hiervoor moet er opnieuw een stabiel evenwicht komen in het zoutgehalte van de oceanen. Er is ook een kantelpunt. Verschillende wetenschappers beweren dat dit pas gebeurt vanaf drie tot vijf graden opwarming tegenover de pre-industriële periode. Nu zitten we nog maar aan 1 tot 1,5 graden opwarming. We moeten dus de vraag stellen of we de afname kunnen vertragen en eventueel omkeren door de klimaatverandering niet uit de hand te laten lopen."

Er is geen knop die je 'aan' en 'uit' kan zetten om de Golfstroom te versnellen

Ten slotte valt ook het mediagedrag omtrent de Golfstroom zeer hard op. De media pakt natuurlijk graag uit met doemscenario's, en ook het klimaat ontsnapt niet aan de bangmakerij van de pers: "Er komt af en toe wel eens een artikel in de media, maar dat zijn dan vaak onheilspellende berichten zoals 'ondanks opwarming van de aarde wordt het bibberen bij ons'. Voorlopig is daar nog niets van aan en heeft de huidige vertraging maar een kleine invloed. Ik denk dat er voorlopig meer aandacht moet gaan naar de klimaatverandering op zich, aangezien dit de drijvende factor is achter het fenomeen." De boodschap is duidelijk: Anuna's aller landen: verenigt u!