De cultuursector kreeg het de afgelopen maanden zwaar te verduren. Naast de kleine kunstenaars voelen ook de cultuurhuizen de impact van de crisis. Tijden als deze vergen niet alleen creatieve oplossingen, maar geven ook inzicht in de rol van cultuur in onze maatschappij.
Veel cultuurhuizen wankelden deze zomer door minder voorstellingen en een lagere bezetting. Franky Devos (algemeen coördinator van Vooruit en bestuurslid van het Gents Kunstenoverleg) vertelt dat de tijdelijke werkloosheidspremie in deze tijden een zegen was: "In het begin van de quarantaine verkeerden zeven op negen werknemers in tijdelijke werkloosheid. De anderen waren bezig met het plannen van de komende maanden en het onderhoud van het gebouw af te werken. Op die manier bleef het financieel haalbaar."
"We kunnen niet zomaar zeggen dat we deze kunstenaars niet gaan betalen"
De coronacrisis bracht niet alleen minder werkgelegenheid, maar ook een hoop extra administratie. "Het annuleren van meer dan tweehonderd voorstellingen en concerten mag niet onderschat worden. Ook contracten met artiesten moesten vaak geannuleerd en herzien worden, wat een moeilijke kwestie is. We hebben een zekere verantwoordelijkheid naar kunstenaars toe; we kunnen niet zomaar zeggen dat we hen helemaal niet gaan betalen."
Allerhande cultuurhuizen moesten hun planning en werking herzien: "Programma's focussen nu vooral op de korte termijn, wat zorgt voor een kleiner aanbod aan evenementen en tickets", aldus Devos. "Kaartjes zijn snel uitverkocht doordat de diehard-cultuurfanaten deze zeer snel opkopen." Devos betreurt dat de jarenlange pogingen om cultuur breed toegankelijk te maken en een divers publiek aan te trekken op die manier deels teniet worden gedaan.
Gesloten voor onbepaalde duur
De Vooruit kon tijdens de coronamaanden blijven teren op subsidies. Sinds 8 juni kon het culturele centrum/café onder strikte voorwaarden heropend worden en kwamen de evenementen in verminderde bezetting weer langzaamaan op gang. Voor kleinere cultuurhuizen is het minder vanzelfsprekend die moeilijke periode te overbruggen. Om die reden blijft de Gentse Studio Skoop nog even dicht. "Toen we op 1 juli mochten heropenen was de opkomst groter dan verwacht", zegt uitbater Walter Vander Cruysse. "We zijn terug opengegaan met veel goeie moed. We hadden zaal 3 opgeknapt en nieuwe zetels gezet. Vanaf de mondmaskerplicht werd ingevoerd, daalde de opkomst drastisch waardoor het niet meer rendabel was om open te blijven."
De opgelegde restricties vormden al een uitdaging, maar de mondmaskerplicht houdt de mensen helemaal weg uit de cinema's. "Ik ga onze financiële reserves niet aanspreken omdat ik absoluut open wil zijn. Dat heeft geen zin", zegt Vander Cruysse. "Zolang het vaccin er niet is, zal er een blijvende impact op alle Gentse cinema's zijn. Niet iedereen zal willen komen en de capaciteit in de zalen is hoe dan ook beperkt door de restricties omtrent social distancing. Bovendien heeft de coronacrisis een grote invloed op de filmdistributie. Zo worden er momenteel veel blockbusters uitgesteld, wat voornamelijk een obstakel vormt voor de meer commerciële zalen."
De kwetsbaarheid van de kunstenaar
De kunstenaar bevindt zich nu in een heel precaire situatie. Het Gents Kunstenoverleg heeft met projecten zoals de Gentse Cultuurzomer en het Zomersalon geprobeerd om een alternatieve, particuliere financiering aan te trekken. "In de Vooruit werden bands in residentie genomen. Ze werkten er een week en kregen in ruil de technische middelen en mankracht ter beschikking om op zaterdag een residentieshow te spelen. Dit zorgde voor speelkansen en tewerkstelling, zowel voor artiesten als logistieke medewerkers."
Volgens Devos is het cruciaal om het statuut van de kunstenaar te herzien. "Voorlopig zijn zij voor hun inkomsten vooral afhankelijk van ondersteunende instellingen, terwijl dit vooral bij henzelf zou moeten liggen. Het is noodzakelijk om in te zetten op systemen die jonge afgestudeerde artiesten van zekere inkomsten en stabiliteit kunnen voorzien. In de Vooruit hebben we vijf gezelschappen in residentie die onvoorwaardelijk op onze steun kunnen rekenen, al spreekt het voor zich dat er nog veel meer artiesten zijn die ondersteuning nodig hebben."
Twee maten en twee gewichten
Waar horecazaken relatief makkelijk de deuren opnieuw konden openen mits een aantal veiligheidsmaatregelen, verliep dit lastiger voor cultuurhuizen. "In ons café mogen de mensen recht tegenover elkaar babbelen zonder mondmasker. In de cinemazaal kijkt iedereen recht en zwijgend voor zich uit en worden steeds twee plaatsen tussen gelaten. Daar moet men dan wel een mondmasker dragen?" aldus Vander Cruysse.
Devos beaamt dit: "Ik stoor me wel aan de verschillende maten en gewichten die worden gehanteerd. Het café van de Vooruit heropenen was een relatief makkelijke procedure. Om de theaterzalen opnieuw te mogen openen, moet aan ongelooflijk veel voorwaarden voldaan worden. Er is aan de horeca heel wat soepelheid en vertrouwen gegeven. Waarom kan dat niet voor de cultuursector? We kunnen ons in deze periode geen fouten permitteren, maar we hebben in het verleden al bewezen dat we goed overweg kunnen met crowd control."
Hoopvol voor de toekomst
Voor Studio Skoop blijft het wellicht afwachten tot de mondmaskerplicht opgeheven wordt. Waar we alvast wel naar uit kunnen kijken is het Japan-Square filmfestival dat zal plaatsvinden in Studio Skoop van 2 tot en met 6 december 2020. Dit filmfestival staat ondanks de omstandigheden wel nog op de planning.
"De coronacrisis heeft geholpen om het belang van cultuur op de kaart te zetten"
Devos stelt dat de laatste maanden de perceptie van de culturele sector ten goede is gekeerd. "Door de vele acties in de media is een draagvlak gecreëerd. Er bestaat nu een crisiscel waarmee we effectief elke week met Jan Jambon samenzitten. De coronacrisis heeft ons in die zin geholpen om het belang van cultuur op de politieke kaart te zetten. Nu is het vooral zoeken naar een plan dat de regels respecteert, maar tegelijk voor vernieuwd enthousiasme kan zorgen. We moeten met het publiek, de sector en de politiek nadenken over een duurzaam plan waardoor er opnieuw kan 'gefeest' worden."
"Er heerst bij het publiek een ongelofelijke dankbaarheid voor de kleine dingen die we nu doen. Mensen voelen het belang van cultuur, net nu ze geconfronteerd worden met het ontbreken ervan. In Gent is dat sterk voelbaar; zonder cultuur verliest de stad een deel van zijn ziel en dat beseft men nu. We stonden met de rug tegen de muur, maar de zoektocht naar oplossingen heeft ons dichter bij elkaar gebracht. Ik voorspel een ontzettende ontlading bij de eerste 'echte' concerten!"
Reactie toevoegen