Schizofrenie: er wordt zoveel over verteld, maar in het algemeen is er maar weinig over geweten. Bij velen laat de term een angstige indruk na. Maar 'schizofrenie', wat is dat nu?
Stel: plots spookt er een raar idee door je hoofd. Je denkt bijvoorbeeld dat er zich een monster onder je bed bevindt, dat er een man achter de deur staat of je meent je naam te horen terwijl er daar eigenlijk niemand is. Komt dit bekend voor? Schizofrenie kenmerkt zich door dezelfde aard van gedragingen waarbij het contact met de werkelijkheid verstoord geraakt, met dit verschil dat het meestal gaat om een chronische en/of terugkerende stoornis die vaak ontstaat in de jonge volwassenheid. Anderen kunnen dan weer eenmalig een psychose doormaken.
"Mijn oom dacht dat hij de reïncarnatie was van een Egyptische farao" - Eva
Schizofrenie is een gevoelig onderwerp, en dit artikel zal zeker niet over alle betwistingen een vast besluit vormen. Ook sommige getuigen hebben in dit artikel een schuilnaam gekregen.
Wat is schizofrenie?
Schizofrenie wordt gekenmerkt door positieve en negatieve symptomen. Letterlijk betekent positief dat er iets bijkomt, en negatief dat er vaardigheden wegvallen. Bij negatieve symptomen ziet men vaak verwaarlozing van zichzelf en verlies van sociale contacten, interesse, energie en plezier, en daarbovenop ook nog eens cognitieve moeilijkheden. De positieve symptomen omvatten hallucinaties en wanen, ook wel respectievelijk waarnemings- en denkstoornissen.
"Mijn oom dacht dat hij de reïncarnatie was van een Egyptische farao", vertelt Eva, psychologiestudente aan de UGent die zelf veel familieleden kent die onder de noemer van schizofrenie werden geplaatst. "Hij dacht ook dat cola niet bestond en dat dat droog was, of dat alle beroemde mensen reptielen zijn, net als ik en mijn papa. Dat soort absurde dingen. Als elfjarige is dat heel vreemd om te zien. Hij heeft zich dan na een reeks drugsgerelateerde uitspattingen opgesloten in zijn appartement en zichzelf vergast, tot zijn lichaam twee weken later werd gevonden. Ook de broer van mijn oma heeft mij voor een lange tijd rare berichten gestuurd. Bijvoorbeeld dat hij werd achtervolgd door een bende, en ik moest hem dan gaan redden. Ik was dertien of veertien op dat moment en vroeg aan mijn papa wat ik daar mee aan moest vangen. Het was moeilijk om zoiets te plaatsen op die leeftijd." Ook Emma beleefde iets gelijkaardigs: "Een vrouw met een postnatale depressie zat op het toilet en begon te roepen omdat ze dacht dat de muren dichter kwamen en tegen haar praatten. Dat heeft mij geraakt, omdat ik besef dat het leven van naasten daar ook een serieuze wending door krijgt."
Een gespleten geest
Schizofrenie betekent in het Grieks 'gespleten geest'. Daardoor kan de opvatting ontstaan dat het gaat over een persoonlijkheidsstoornis, maar dat is het zeker niet. Uit een enquête, afgenomen bij studenten, merken we dat schizofrenie vaak met manisch depressief zijn of de zogeheten bipolaire stoornis wordt verward. Bij deze stoornis is er, in tegenstelling tot bj schizofrenie, geen sprake van hallucinaties of wanen, maar eerder van extreme wisselingen in de gemoedstoestand.
"Na mijn cannabispsychose heb ik veel vragen gehad, zoals 'is de wereld waar we nu in zitten wel echt?'" - Sacha
Vroeger schreef men schizofrenie toe aan zogeheten 'koelkast-moeders', een term die verwees naar afstandelijke moeders. Die idee is volledig achterhaald. Over de werkelijke oorzaken is niet heel veel geweten, maar een groot deel wordt aan erfelijkheid toegeschreven. Hersenafwijkingen die ervoor zorgen dat informatie moeilijk of verkeerd wordt verwerkt zouden al terug te voeren zijn tot voor de geboorte. Verder spelen ook stressfactoren en het klimaat waarin men opgroeit of drugsgebruik een rol.
Ook al zijn causale factoren niet gekend, toch kan schizofrenie worden behandeld. Of het ook echt kan worden genezen, is een ander paar mouwen. In eerste instantie kan therapie helpen, maar vaak is medicatie ook aangeraden. Mensen met schizofrenie hebben daarnaast over het algemeen ook meer nood aan een vertrouwde omgeving en een luisterend oor om hun verhaal te kunnen uiten.
Iedereen schizofreen
De term wordt in de medische sector nog steeds als diagnose gebruikt, maar is vrij beladen en niet altijd accuraat. "Persoonlijk heb ik eerder neurotische dan psychotische ervaringen", getuigt Bert, zelf ook student aan de UGent. "Ik zie daar dan ook een zekere dimensie tussen. Iedereen kan soms wel iéts ervaren, maar sommigen zijn daar gevoeliger voor dan anderen. Bij stresssituaties bijvoorbeeld of bij mensen die drugs gebruiken kan dat vaak opduiken. "Zo beschrijft Sacha een slechte reactie te hebben gehad bij zijn eerste ervaring met wiet: "Ik had continu déjà-vu’s, waardoor het leek alsof ik een dag aan het herbeleven was. Het was alsof ik in een andere wereld zat waar ik nooit meer uit zou geraken. Na mijn cannabispsychose heb ik veel vragen gehad, zoals 'Is de wereld waar we nu in zitten wel echt?' Ik heb meteen mijn ouders ingelicht en er veel over gepraat met hen en met vrienden. Dat gevoel verdween dan ook meteen."
Zelf zegt Bert dat hij zijn eigen psychotische ervaringen ontzettend moeilijk vindt om onder woorden te brengen. "Ik kan vooral zeggen dat het heel onaangenaam is geweest, maar ik denk er achteraf meer uit te hebben geleerd dan uit de meeste momenten van mijn leven", vertelt hij verder. "Het zijn dan vaak ervaringen die je wat afstand laten nemen van het sociale gebeuren. Soms herken je jezelf niet meer, zoals ook vele anderen eens meemaken. Het is nu heel moeilijk om te zeggen hoe een psychose exact aanvoelt en ik ga ook niet akkoord met het beeld daarover; dat zwart-witdenken."
Stigmatisering en angst
"Zelf ben ik nooit als schizofreen bestempeld geweest," zegt Eva, "maar voor mij is het wel zo dat ik in mijn jeugd schrik kreeg voor dit label. Later hielp het mij om dingen te kunnen kaderen en op hun plaats te zetten, ook al is die scheiding niet absoluut en is de realiteit veel genuanceerder. Voor iemand die erbuiten staat, is dat wel gemakkelijker."
Wat nu wel of niet schizofrenie is, daarover wordt nog steeds gedebatteerd. Maar begrip, ook al is het beperkt, kan zeker helpen. "Het is nog steeds taboe", vertelt Eva. "Stigmatisering en angst: dat ervaren deze mensen vaak, en dat is lastig. Maar het zijn gewoon mensen, met gevoelens, dromen en ambities. Er is echt geen reden om bang te zijn."
Indien je zelf last hebt van zulke ervaringen, zoek dan het best toenadering in een vertrouwde omgeving of bespreek het met de huisarts of een therapeut. Heb je nog vragen? Op dit forum kan je nog wat extra informatie vinden: https://www.psychosenet.nl
Reactie toevoegen