Eind november riepen zowel het Europees Parlement als 11.000 wetenschappers de klimaatnoodtoestand uit. Met die resolutie eist het parlement dringend verregaande maatregelen om de klimaatopwarming tegen te gaan. Een groep studenten en professoren eist nu in een open brief aan de UGent om hetzelfde te doen.
Jonas links, Moritz rechts
We spraken met Jonas Van der Slycken, doctoraatstudent ecologische economie aan de faculteit Economie en Bedrijfskunde en Moritz Gallei, assisterend academisch personeelslid aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen. Samen met nog vier andere initiatiefnemers vinden zij dat het tijd wordt dat onze universiteit doortastende klimaatmaatregelen neemt.
Zijn de initiatieven van de UGent niet ambitieus genoeg?
"Er gebeuren zeker al goede zaken, kijk bijvoorbeeld naar aanpassingen betreffende het woon-werkverkeer. Of het vliegbeleid, waardoor andere universiteiten geïnspireerd geraakt zijn. Maar dit moet gezien worden als een startpunt. Het vliegbeleid is zeer goed, momenteel schiet het beleid echter tekort om de doelstellingen tot 2030 en 2050 te halen. Het gaat niet over wat wij voelen, maar over de wetenschappelijke realiteit. De brief is een aanmoediging om ambitieuzer te zijn."
Wat willen jullie met de klimaatnoodtoestand precies bereiken?
"In onze open brief hebben we enkele eisen gesteld. De eerste is de uitroeping van de klimaatnoodtoestand door de UGent. Zo erkent men de noodzaak, net zoals die 11.000 wetenschappers en het Europees Parlement dat gedaan hebben. Dat is niet enkel symbolisch. De universiteit, als kennisinstelling, heeft naar de maatschappij toe een rol te vervullen. Door de klimaatnoodtoestand uit te roepen geeft de universiteit een signaal naar de ruimere maatschappij om meer te doen voor het klimaat en ecologie."
"De universiteit heeft als kennisinstelling een rol naar de maatschappij toe te vervullen"
"Meer concreet naar de universiteit zelf vragen we ook om tegen 2030 de directe emissies naar nul te brengen, en tegen 2050 klimaatneutraal te zijn voor zowel de directe als indirecte emissies."
"Onze tweede eis is om tot de start van het volgende academiejaar een plan uit te werken om de doelstellingen voor klimaatneutraliteit in de praktijk om te zetten. Een soort van monitoringssysteem dat we vooropstellen waarbij er een plan uitgewerkt moet worden. Tegelijkertijd vragen we ook om nadien door een onafhankelijk comité na te laten gaan in hoeverre de universiteit op koers zit om dat plan te verwezenlijken. Het idee is om per twee jaar samen te komen en te kijken waar men staat en waar het beter kan."
"We hebben ook gevraagd om bij de Raad van Bestuur, maar ook bij faculteitsraden, een klimaatvertegenwoordiger te installeren die de functie heeft om bij elke beslissing de reflex naar de invloed op het klimaat te maken. Iemand die met andere woorden de ruimte heeft om over de klimaatneutraliteit en ecologische doelstellingen na te denken en feedback te geven."
"Het idee was om een duidelijk framework te geven, dat over de jaren heen relevant kan blijven en waarbinnen de universiteit dan hun eigen weg kan vormen. In tegenstelling tot het behalen van enkele beleidsdoelstellingen, waarna er opnieuw nieuwe beleidsdoelstellingen behaald moeten worden."
In jullie open brief hebben jullie het over sociaal rechtvaardige transitie. Hoe kan de UGent dat bereiken?
"Bij het IPCC-rapport wordt steeds aangegeven dat men met sociale rechtvaardigheid rekening moet houden. Maar hoe je dat concreet kan aanpakken is moeilijker. Sociale rechtvaardigheid in mondiale context, bijvoorbeeld, houdt in dat mensen in het Zuiden historisch gezien minder uitgestoten hebben, maar van de gevolgen die er nu al zijn het eerste slachtoffer zijn. Daar heeft de universiteit een rol in te spelen, om de emissies drastisch te reduceren."
"De universiteit heeft bijvoorbeeld automaten van Coca-Cola staan, maar je kan je afvragen of de universiteit moet zakendoen met Coca-Cola. In India wordt grondwater geprivatiseerd, een proces waarin Coca-Cola een grote rol speelt. Door die privatisering raken burgers moeilijker aan water. Dat past niet binnen die sociale rechtvaardigheid."
"Je kan je afvragen of de universiteit moet zakendoen met Coca-Cola"
"Rond vliegbeleid denkt men vaak dat vliegen duurder gemaakt moet worden, om zo het vliegbeleid in lijn te brengen met de klimaatdoelstellingen. Stel dat men een CO2-taks van €1.000 per ton invoert, kan dat ertoe leiden dat enkel nog proffen naar een internationale conferentie kunnen gaan, terwijl het voor doctoraatsstudenten ook belangrijk kan zijn om conferenties bij te wonen. Zo veroorzaak je een scheeftrekking."
Is dat wel de verantwoordelijkheid van de universiteit?
"Als individu zijn je keuzes beperkt binnen het huidig kader. Maar ik denk dat de universiteit binnen Gent, Vlaanderen of zelfs Europa een rol kan opnemen om dat kader te helpen veranderen. Binnen de universiteit zelf kan men meer doen om de mogelijkheden en spelregels te veranderen en te creëren, om zo een ander kader te helpen creëren. Op die manier kan de universiteit het voortouw nemen om dat ander kader vorm te geven."
"Vaak wordt het nemen van verantwoordelijkheid gezien als een individuele kwestie. Maar het is zo'n systemisch probleem dat hetgeen je kan doen binnen de bestaande structuur beperkt is. Het is vaak tegen de stroom in zwemmen, terwijl het juist nodig is om de spelregels bij te sturen. Op structureel niveau bijsturen, daar hoort onze universiteit op in te zetten."
Hebben jullie een einddoel vooropgesteld?
"Wij hadden ons voorgenomen om de ondertekende brief tegen begin volgend jaar te overhandigen. Dat is relatief dichtbij, maar het leek ons een mooi startpunt."
"Voorlopig zitten we aan meer dan 1.200 ondertekenaars, plus acht decanen en meer dan tweehonderd proffen. Maar als je kijkt hoe groot de universiteit is, plaatst het die 1.200 wel in een ander perspectief. We hebben geen specifiek doel van bijvoorbeeld 9.000 handtekeningen gezet, maar het zou mooi zijn mochten er nog wat handtekeningen bij komen."
U kan de petitie hier ondertekenen.
Reactie toevoegen