In de vroegmoderne tijd moesten we je nu waarschuwen, want spreken over sodomie zou ervoor zorgen dat je tong uitvalt. Wat een geluk dat de tijden veranderen. Het is de geschiedenis van deze doodzonde die Jonas Roelens onderzocht in zijn doctoraatsstudie. Begin deze maand won hij er zelfs de PhD-cup mee.
Je hebt de PhD-cup gewonnen voor je doctoraatsstudie in de geschiedenis. Over wat ging je onderzoek juist?
"Ik heb sodomie onderzocht in de vroegmoderne Zuidelijke Nederlanden. Dat is onze regio tussen 1400 en 1700. Sodomie is een overkoepelend begrip voor alle vormen van verboden seksualiteit, of zaken die niet op voorplanting gericht zijn bijvoorbeeld masturbatie en pedofilie, maar vooral homoseksualiteit. De belangrijkste conclusie uit mijn studie is dat wij een heel strenge regio waren: nergens in West-Europa werd homoseksualiteit zo hard vervolgd als hier en je ziet een belangrijke piek op het einde van de 15de eeuw."
"Er is gebleken dat deze vervolging niet altijd even extreem was, maar in golven optreedt. Mijn onderzoek heeft geprobeerd die golven te verklaren. Ik ben gestart bij de zondeboktheorie. Die stelt dat als een samenleving problemen heeft, er dan nood is aan een externe vijand. Sodomieten, joden, ketters, keuze te over. Die externe vijand versterkt de interne cohesie van de samenleving. Op het einde van de 15de eeuw was vooral de sodomiet kop van jut."
Zijn deze bevindingen relevant om de hedendaagse problematiek hierrond te verklaren?
"Ik denk van wel. Het is natuurlijk een beetje een semantische discussie. In hoeverre kan geschiedenis ons iets leren? We zien niet altijd zomaar een herhaling van het verleden, maar er zijn wel degelijk parallellen die we kunnen trekken. Ook vandaag zie je bijvoorbeeld dat zondebokmechanisme aan de gang, nu voornamelijk bij migranten. De aanpak van minderheden zegt iets over hoe een samenleving ervoor staat. In die optiek kunnen we wel iets leren uit het onderzoek. Het zijn die grotere omvattende structuren die intolerantie in de hand werken. Het is bijvoorbeeld heel frappant hoe bepaalde middeleeuwse retorische trucjes tot vandaag doorleven, ook in onze samenleving."
"Je bent het niet eens met je buurland? Hup, je noemt hem een sodomiet"
"In de middeleeuwen bestond homoseksualiteit nooit in de eigen gemeenschap. Men kende dat niet, dat kwam uit het buitenland, van ver weg. Dat komt vandaag nog steeds voor. In bepaalde islamitische regimes of Afrikaanse landen, maar ook in Rusland. Volgens hen is homoseksualiteit is iets dat is uitgevonden in het Westen. Als het dan toch voorkomt in eigen land, steken ze het op contact met buitenlanders."
Werd sodomie dan regelmatig gebruikt als een soort chantagemiddel?
"Absoluut! Vorsten onderling deden niets anders. Je bent het niet eens met je buurland? Hup, je noemt het een sodomiet. Dat is een heel duidelijke boodschap, want als zijn seksuele karakter al zo gecorrumpeerd is, dan is zijn politiek dat zeker ook. Ook gewoon pragmatisch: je kon niet scheiden in die periode en ik heb gevallen gevonden van vrouwen die hun man valselijk beschuldigden van sodomie. Zo kwam hun echtgenoot op de brandstapel terecht en waren zij vrij om te trouwen met wie ze wouden. In bepaalde gevallen werd dat echter ontdekt en dan werden die vrouwen heel zwaar gestraft. De grappigste is een vrouw die zichzelf met een stok anaal bewerkt heeft, om aan de schepen wonden te kunnen tonen. 'Kijk eens hoe hard mijn man mij anaal verkracht, die pleegt sodomie met mij, verbrand hem maar.'"
Reactie toevoegen