Life in plastic, not fantastic

Een grote groep mensen doet gezellig samen boodschappen. Ze halen de producten uit hun plastic verpakkingen en laten het plastic liggen voor de deur van de winkel. Op zijn beurt is de winkel verplicht om de verpakkingen op te ruimen. Zo ziet een plastic attack eruit. Wat voor veel mensen een vreemde actie lijkt, is een doordachte manier om overtollig gebruik van plastic als verpakking aan te kaarten.

A New Hope

Over het idee om er een in Gent te organiseren, vertelt Frederik Sioen ons dat hij een tijdje geleden een artikel las over de allereerste plastic attack in Bristol, het Verenigd Koninkrijk. Momenteel vertoeft hij in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul. “Het is echt een plastic city. Alles draait hier rond hygiëne, daarom is er zo veel verpakt. Ook in Gent word ik geconfronteerd met heel wat onnodige verpakkingen. Onlangs ging er een filmpje viraal van een walvis die gestorven is door kilo’s plastic in zijn maag. Vervolgens postte ik een filmpje van de eerste plastic attack op Facebook, en vroeg ik welke Gentenaar zoiets in onze stad ging organiseren. Uiteindelijk ben ik dat dus zelf geworden. Steeds weer de slaaf van mijn eigen enthousiasme. (lacht)”

Samen met de burgerinitiatieven Zero Waste Group en het Gentse Milieufront plande hij een evenement, en al snel werden er contacten gelegd met plastic attack- en plogging-initiatieven over de hele wereld. “Op dit moment staan we in contact met Australië, Curaçao, Montreal, Zweden, Portugal, Peru, enzovoort. We krijgen elke dag tien tot twintig berichten van mensen uit de rest van de wereld die een gelijkaardig evenement willen organiseren. Ook in België kwamen er geïnteresserden bij ons terecht toen ze zagen dat we een evenement in Gent organiseerden. In Brussel had iemand hetzelfde idee, en in Antwerpen is er intussen al een plastic attack geweest die veel media-aandacht kreeg.”

The Plastic Menace

Dat er iets moet veranderen, is duidelijk: “Amper 9 procent van alle plastic wordt gerecycleerd, 12 procent wordt verbrand en de overige 79 procent belandt ergens op het land of in de zee, en daar blijft het ook liggen. Veel mensen denken dat we goed sorteren en recycleren, maar dat is amper het geval”. Ook onze redactie krijgt ervan langs: “Een voorbeeld van een onrecycleerbaar goed is zo’n koffiepad: die gebruik je voor één koffie, voor één tas." Volgens hem ligt de voedingsindustrie aan de basis van het probleem. “De voedingsindustrie zorgt voor plastic en overtollige verpakking. Die komt onrechtstreeks in ons voedsel terecht, want vissen eten bijvoorbeeld heel wat plastic. Onlangs zag ik nog beelden van koeien in Kenia en Oeganda die plastic zakken aten. Het is een vicieuze cirkel die we moeten doorbreken.”

Revenge of the Citizens 

"Doordat de politiek faalt, moeten burgers het heft in handen nemen"

De geplande acties worden verwacht een verschil te maken, want velen ervaren dezelfde problemen en stellen zich er vragen bij: “Ik woon op de Muide in Gent, een zeer gemengde buurt. Mensen hebben het er vaak lastig om rond te komen, maar ze kopen dan toch nog de dure plastic zakken, zoals de gele zak waar alle onnodige verpakkingen in belanden. Het is dus ook een kwestie van besparingen doorvoeren in de eigen portemonnee.” Voorlopig is het aan Mei Plasticvrij om consumenten en producenten te sensibiliseren. “Eens de gemeenschap groeit, zullen we ons meer richten op politici die de tools in handen hebben om nog meer te wijzigen, want het is echt nodig.”

Sioen

Intussen beweegt er al wat bij de supermarkten zelf. “Het hoofdkantoor van Albert Heijn heeft ons al uitgenodigd, en ook van Lidl en Spar kregen we berichten. Zij stellen voor om een grote korf in de winkel te zetten waar iedereen plastic in kan achterlaten. Ook Delhaize liet weten na de zomer plastic zakjes voor groenten en fruit uit hun winkels te bannen. De plastic draagtassen aan de kassa's blijven wel nog beschikbaar.” In Vlaanderen is er - in tegenstelling tot Brussel en Wallonië - voorlopig nog geen zicht op een algemeen verbod. “Er is sprake van een plastic pact tussen de Europese Unie en bedrijven, maar dat lijkt gewoon een doekje voor het bloeden. Zoals wel vaker in de politiek, gaat het om een vertragingsmechanisme dat burgers kalm moet houden. Om het heel cru te zeggen: ik heb ook wel betere dingen te doen. Ik zou veel liever muziek maken, maar doordat de politiek faalt, moeten burgers het heft in eigen handen nemen. Momenteel hoor je iedereen bezig over mei ‘68, maar ook dit is een voorbeeld van hoe de politiek achterloopt op de feiten. Hopelijk lukt het om hier in de aanloop naar de verkiezingen een punt van te maken.”

"Amper 9 procent van alle plastic wordt gerecycleerd"

Op de site van Mei Plasticvrij lees je zestien uitdagingen die voor iedereen bruikbaar zijn: van plastic tasjes vermijden en herbruikbare drinkflessen gebruiken tot je eigen notenmelk maken. “Als je een zak kiest om mee te gaan winkelen, ga dan het liefst voor een katoenen zak. Een papieren zak is geen goed idee, want dat papier wordt naar China vervoerd om daar te recycleren, wat ecologisch gezien dus ook geen voltreffer is.” Door enkele (of alle!) uitdagingen aan te klikken, geef je aan dat je deelneemt aan de actie. Voorlopig ligt Oost-Vlaanderen serieus op kop, met vooral in Gent veel deelnemende individuen en organisaties. Mei Plasticvrij heeft een aantal ambassadeurs zoals Sioen, maar engageren ook partnerorganisaties zoals Rock Werchter zich. De komende jaren wil het festival het verbruik van plastic enorm verminderen, en daarmee beginnen ze alvast door de rietjes te bannen. Op 21 mei wordt er ook een heuse Plogging Day georganiseerd, waarbij je al joggend zwerfvuil kan opruimen. “Een van de grootste bewegingen op dat vlak zijn in België de Oostendse strandlopers: honderden mensen die dagelijks op het strand gaan joggen en foto’s nemen van al het zwerfvuil dat ze meenemen.”

Attack of the Gentenaars

“Als de Joke Schauvlieges van deze wereld daarna nog hun hoofd in het zand durven te steken, dan weet ik het ook niet meer”

De Gentse plastic attack zal doorgaan tijdens het weekend van 2 juni. In welke supermarkten het precies gebeurt, wordt bekendgemaakt via het facebookevenement ‘Plastic Attack 9000 Gent’. Een onbewust ideaal gekozen datum, aldus Sioen. Het moment werd gekozen om praktische redenen - hij keert dan pas terug uit Seoul - maar vormt zo het orgelpunt na Mei Plasticvrij. Momenteel doen er zo’n dertigtal steden in Vlaanderen en Brussel mee aan de actie. Hij gokt dat 60 tot 80 winkels zich aan de actie mogen verwachten. “Als de Joke Schauvlieges van deze wereld daarna nog hun hoofd in het zand durven te steken, dan weet ik het ook niet meer.” (Schauvliege kondigde enkele dagen na het interview een 'verpakkingsplan' aan, dat onder andere een verbod op plastic zakken aan kassa's van grootwarenhuizen in zou houden, red.)

Sioen is niet bang voor kritiek van eventuele tegenstanders. “Ik vind dat we daar net voor moeten openstaan. Als mensen hun verschillende meningen uiten, is dat op zich ook al een overwinning. Dat er een discussie op gang komt, is natuurlijk een van de doelstellingen.” Hij vat zijn weerstand mooi samen. “Ik ben liever naïef dan negatief. Niets doen is geen optie. Sowieso is vrees een slechte raadgever.”