Bij de organisatie CATAPA konden studenten de eerste week van maart enkele lezingen bijwonen over actuele thema's in Latijns-Amerika. Eén daarvan was een lezing over de ecologische staat van Ecuador door Gloria Chicaiza, die zo vriendelijk was extra uitleg te verschaffen.
Ecuador is een land waar de meesten van ons waarschijnlijk niet veel aan denken. Een beetje wereldvreemdheid valt te vergeven; Ecuador is maar een klein landje, dat toch bijna tien keer groter is dan België. Hierdoor trappen we misschien soms in de val door te denken dat wat er in Ecuador gebeurt ons niks aangaat. Het belang van dit soort kleine grote landen is echter niet te onderschatten. Sterker nog: de Europese economie draait op het ongeluk van landen zoals Ecuador. Iemand die hier alles over weet is de Ecuadoriaanse activiste Gloria Chicaiza die voor een lezing van CATAPA was afgezakt naar het grote kleine België.
Mijnen en bruggen
Als je kijkt naar de hoeveelheid buitenlandse bedrijven in Ecuador, zou je waarschijnlijk niet geloven dat het land al jaren een links bastion vormt in het hartje van Latijns-Amerika. Net in deze ambiguïteit tussen neoliberalistische maatregelen en socialistische kiezers begint Ecuadors probleem. "De ambiguïteit is inderdaad absoluut," beaamt mevrouw Chicaiza volmondig, "politici hebben hun kiezers alweer bedrogen."
"Geen progressieve linkse maatregelen, maar een modernisering van het kapitalisme"
"Ecuador is een vrij arm land dat in de 20e eeuw voortdurend het slachtoffer was van Amerikaans economisch imperialisme. Vandaar doen de politici die zich uitspreken tegen dit imperialisme het erg goed doen in verkiezingen. Toen die zogenaamde linkse politici echter geen geld vonden voor hun 'progressieve' maatregelen, keerden ze zich zonder twijfelen tot een andere grootmacht: China. Intussen loopt onze schuld bij China tot in de miljarden euro's aangezien de regering geld is blijven lenen om bruggen en scholen te bouwen. Daarom is het dus zo makkelijk voor Chinese bedrijven om in Ecuador op zoek te gaan naar mineralen, en daar komt in essentie ons mijnprobleem vandaan. Meer dan de helft van het grondgebied van ons land is nu in handen van mijnen of oliebedrijven en de inheemse bevolking wordt steeds armer." Ze vat het goed samen als ik haar vraag naar die progressieve maatregelen: "Dit zijn geen progressieve linkse maatregelen, het is slechts een modernisering van het kapitalisme, maar dan zonder rechtvaardigheid en zonder respect voor de natuur."
Meer dan centen
Het probleem blijft echter niet beperkt tot de economische sector, zoals Gloria vervolgens verduidelijkt. "Het is geen uitsluitend economisch probleem, maar het vertrekt wel vanuit economische intenties. Het is de logica van het kapitaal oftewel het kapitalisme dat zich bij ons uit in extractivisme." Extractivisme is een economisch principe waarbij een land door een ander land wordt beroofd van zijn natuurlijke rijkdommen. Denk bijvoorbeeld aan de imperialistische economieën die er alles aan deden om zo veel mogelijk winst uit hun kolonies te slaan (of te hakken in het geval van België).
"Als Europeanen hun verantwoordelijkheid niet willen opnemen, helpen ze beter om hun eigen hachjes te redden"
"De grootste problemen zien we echter binnen het ecologische domein. De oorspronkelijke bewoners van Ecuador, los pueblos indígenas, hadden een economie die rekening hield met de cyclische aard van de natuur. De buitenlandse bedrijven putten de grond echter steeds sneller uit. Zo'n methode is uiteraard onhoudbaar: dat een rechtlijnige economie op een cyclische planeet niet werkt, snapt het kleinste kind. Wat wij nu bijvoorbeeld waarnemen, is een grootschalige ontbossing, een afname van onze biodiversiteit, een ontregeling van het klimaat, een vervuiling van het water. Ga zo maar door."
De ergste factor blijft uiteraard de menselijke. "De mijnen hebben geleid tot een groot menselijk drama voor de inwoners van Ecuador. Steeds meer mensen zitten zonder drinkbaar water, terwijl op enkele kilometers van hen de mijnen met een kanon 500 000 liter water per uur afvuren. Dat gebeurt terwijl het recht op water zelfs is opgenomen in onze grondwet. De grootste slachtoffers zijn zoals zo vaak de armen en los pueblos indígenas. En dan te bedenken dat die laatsten juist op zo'n correcte wijze omgingen met hun omgeving, dat is pure ontrechtvaardigheid."
"Dat een rechtlijnige economie op een cyclische planeet niet werkt, snapt het kleinste kind"
Son de todos
Wie hoopte op een happy ending moet ik teleurstellen. "Er zijn geen directe alternatieven. Op kleine schaal is het mogelijk het land te bewerken, zoals los pueblos indígenas ons nog altijd tonen, maar op grote schaal is dit economische model van uitputting simpelweg niet houdbaar. Onze planeet stevent langzaam af op een onontkoombare crisis. Als Europeanen en Amerikanen hun verantwoordelijkheid niet willen opnemen voor het extractivisme dat zij met hun losbandig consumeren intact houden, kunnen ze ten minste meehelpen aan een betere toekomst om hun eigen hachjes te redden. We hebben nu eenmaal maar één planeet."
Reactie toevoegen