Jong en ambitieus in Saoedi-Arabië

Mohammed bin Salman

Saoedi-Arabië was tot voor kort zowat het meest gerontocratische land ter wereld, bestuurd als het werd door een half bejaardentehuis onder leiding van de 86-jarige koning Salman. Toen Salman zijn zoon Mohammed in juni echter tot kroonprins benoemde, katapulteerde hij het koninkrijk in één klap richting het millennial-tijdperk. Op enkele maanden tijd werden topregeringsfuncties herverdeeld onder een hoop jonge dertigers. Het nieuwe Saoedi-Arabië was gearriveerd: Mohammed bin Salman - afgekort MBS - gaf vrouwen een rijbewijs, voormalige ministers een cel (weliswaar in het Ritz van Riyad), en de Libanese premier Hariri een ontslagbrief.

Frustraties

Saoedi-Arabië leek nu niet de meest voor de hand liggende kandidaat om als eerste een truts (een horde, red.) millennials aan de macht te brengen. Niettemin brengt de verjonging van de macht het Huis van Saoed dichter bij de maatschappij waar het over heerst. “Als je kijkt naar de straten van Riyad of elke andere grote stad in Saoedi-Arabië, zie je de gigantische menigtes jonge mannen. Meer dan 60 procent van de Saoedische bevolking is minder dan 30 jaar oud, en in die demografische groep zijn grote aantallen ontevreden met de huidige sociale realiteit die vastzit in rigide conservatieve regels omtrent sociale interactie”, vertelt Ahmed (niet zijn echte naam, red.) ons, een Belg die via zijn werk in Bahrein regelmatig contact had met Saoedi’s. Onze pogingen om jonge Saoedi’s te laten getuigen over dit nieuwe Saoedi-Arabië bleken helaas niet zo succesvol. Iets met afluisteren van het internet of zo.

Een paar jaar geleden waren die hervormingen nog ondenkbaar

Volgens Ahmed kan Mohammed bin Salman dan ook op de steun van het merendeel van de bevolking rekenen. “Wat ik hoor van veel jonge Saoedi’s, is dat ze hun geloof en identiteit willen behouden, en sommige van de excessen van Westers secularisme willen vermijden. Het merendeel van de jeugd steunt kroonprins Mohammed bin Salman omdat ze hem op dit moment zien als de enige manier om te ontsnappen aan de heersende sociale en economische verstarring. MBS heeft op meerdere gelegenheden verklaard dat hij Saoedi-Arabië weg wil leiden uit de olieafhankelijkheid richting een gediversifieerde economie. Hij heeft een reeks hervormingen opgestart onder de naam ‘Vision 2030’. Hij heeft ook gezegd dat onderwijs een belangrijke factor is om het land te ontwikkelen. Zijn plannen willen vrouwen een grotere rol in de economie geven en het staatsoliebedrijf Aramco gedeeltelijk privatiseren. Zelfs een paar jaar geleden waren die hervormingen ondenkbaar geweest. We moeten misschien geen mirakels verwachten, maar veel jonge Saoedi’s zien deze stappen als een mijlsteen richting sociale en economische hervorming, in een land dat al veel te lang aan het stagneren is.”

Nog meer frustraties

Dit betekent niet dat alles op rolletjes loopt voor MBS. “Er zijn natuurlijk redelijk wat risico’s verbonden aan het zo abrupt overdragen van de macht naar een veel jongere generatie in een land waar macht door patriarchale tradities lange tijd het terrein van ouderen was. Als MBS binnenkort koning wordt, zal hij de jongste ooit zijn. Hij mag dan wel geprezen worden door jongere Saoedi’s, veel oudere conservatieven zien hem met lede ogen aan. Zijn agressief en interventionistisch buitenlands beleid kan ook problematisch blijken in de context van een Midden-Oosten dat al afziet van politieke en ideologische instabiliteit.” Wat die tegenstand betreft, heeft MBS evenwel goed opgelet in de les rond autoritaire politiek: een anticorruptiecampagne bleek ook voor zijn Chinese collega Xi Jinping een handig instrument om zich van rivalen te ontdoen.

De grens met Bahrein oversteken, is de vrijheid ontdekken

Niettemin staat Mohammed bin Salman volgens Ahmed ook bij de jeugd voor een zware opgave: “Entertainment en socializen zijn grotendeels verboden. Jobs zijn er weinig, en degene die er zijn, zijn vaak saai en enorm inefficiënt. De nieuwe Saoedische leiders weten dat ze het hier moeilijk zullen hebben. Op cultureel, sociaal en economisch vlak moet het land volledig hervormd worden. De Saoedische jeugd vraagt wanhopig om meer welvaart en culturele hervormingen, zoals cinema’s en andere verbeteringen in hun sociaal leven. Toen ik leefde in Bahrein, zag ik iedere dag - vooral tijdens de weekends - hoe de grens overspoeld werd door jonge Saoedi’s. Voor hen is de grens met Bahrein oversteken de vrijheid ontdekken. Bahrein is nog steeds een politiek conservatief land, maar het is veel minder streng dan Saoedi-Arabië. Vrouwen moeten zich er niet bedekken, je kan er alcohol drinken, je kan er doen wat je wil.”