NMB$

De NMBS gaat haar tarieven behoorlijk verhogen. Niet enkel studenten zijn de dupe, maar dit keer moeten álle reizigers de prijsstijgingen ondergaan: gemiddeld stijgen de prijzen met 2,93%. Standaardbiljetten worden 2,6% duurder en de Go Pass 10 kost volgend jaar één euro extra. De prijs van de campuskaart wordt het meest verhoogd, dus vooral studenten moeten meer geld neertellen. Na de recente verhoging van het inschrijvingsgeld is het niet gek dat dit in het verkeerde keelgat schiet bij sommige studenten. Wat krijgen we in de plaats voor dat extra geld? 

Doelen en tradities

De NMBS baseert zich voor de komende prijsstijging op het behalen van de stiptheidsdoelstelling en de inflatie van 2,38%, die weer is gebaseerd op de gezondheidsindex (de consumentenprijsindex zonder de prijsstijging van aardolieproducten meegerekend). De stiptheidsdoelstelling zelf is gekoppeld aan de prijs. Doelstelling behaald? Dan wordt de prijs extra verhoogd. De doelstelling van 85,63% werd met 88,41% (juni 2016) gehaald. Een zeer "makkelijke" doelstelling overigens, aangezien TreinTramBus pleit voor een stiptheid van 95%. Dat er een prijsstijging komt, is geen verrassing. Trouwe reizigers zullen misschien weten dat het sinds kort een jaarlijkse NMBS-traditie is om in februari prijzen aan te passen (gek genoeg altijd in het nadeel van de reiziger).

Creatief met getallen

Bij die stiptheid zijn wel wat nuances te plaatsen. De NMBS gebruikt de mooist beschikbare cijfers om de prijsstijgingen te verantwoorden. Deze cijfers zijn dus niet fout maar geven toch een licht vertekend beeld van de dienstverlening, iets wat de meeste treinreizigers wellicht al konden aanvoelen. De stiptheid is dik in orde: 95,6% van de treinen waren stipt, gemeten tot aan september 2016. Dat cijfer is echter ‘na neutralisatie’, wat betekent dat vertragingen veroorzaakt door grote werken niet worden meegerekend. Rekenen we ze wel mee, dan is het een stuk minder ambitieus cijfer: een stiptheid van 89,9%. Volgens Infrabel moeten we juist naar dat tweede, slechtere cijfer kijken, om het beste algemene beeld van de stiptheid te krijgen. Ook werden door de NMBS een tijd geleden de trajecttijden verlengd waardoor een trein langer over hetzelfde traject doet, maar dus geen vertraging heeft. Het feit dat een trein 5 minuten en 59 seconden te laat mag zijn en toch als "op tijd" wordt bestempeld, is ook iets om bij stil te staan (pun intended).

''De NMBS gebruikt de mooiste beschikbare cijfers om de prijsstijgingen te verantwoorden.''

Prijs/kwaliteitverhouding

Ontslagnemend spoorbaas Jo Cornu ziet in de prijsstijgingen geen probleem. Vorig jaar claimde hij dat de Belgische tarieven, in vergelijking met het buitenland, nog steeds ‘ridicuul laag’ zijn. De NMBS zit al een tijd in de schulden, met eind juni 2016 een schuld van 2,54 miljard euro. Deze zomer besliste de regering-Michel om de NMBS tegemoet te komen en volgend jaar zal ze 1 miljard euro extra pompen in de het overheidsbedrijf, wat de NMBS de facto toestemming geeft om haar schuldenberg toe te laten nemen. Investeringen van de federale regering in de Belgische infrastructuur zijn hard nodig, de NMBS en Infrabel zijn immers staatsbedrijven. België met zijn dichte spoornetwerk investeert, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de wegen, zeer veel in spoorinfrastructuur: bijna dubbel zoveel als in onze buurlanden. Deze relatief hoge investeringen leiden echter niet tot een vergelijkbare kwaliteit, integendeel. Wanneer we kijken naar recente kwaliteitsbeoordelingen zien we dat de Belgische sporen duidelijk slechter presteren dan de buurlanden. De relatief lage prijzen voor de trein in België hebben dus een achterliggende filosofie, namelijk dat deze in verhouding staat met de kwaliteit.

What’s in it for us?

Constante prijsverhogingen, en dit jaar dus een ongeziene stijging in een keer voor alle reizigers, lijken geen adequaat antwoord op de problemen, zolang de NMBS de kwaliteit van de dienst niet verbetert. Daar is de NMBS druk mee bezig. Ze probeert de reizigers tegemoet te komen door vooral meer in te zetten op de gebieden rond Gent, Antwerpen, Brussel, Luik en Charleroi. In december 2017 wil de NMBS een volledig nieuwe dienstregeling invoeren, waarin de reistijden korter zijn, de stiptheid hoger is en waarin overstappen vlotter gaat.

Aan het perron van het probleem

Aangezien de prijsstijgingen vooral studenten treffen, gingen wij reacties polsen aan de perrons van station Gent Sint-Pieters, dé broeihaard van campuskaarthouders. De meningen zijn verdeeld. Bij Jef Van Den Driessche, Schamperfan en student Geografie, stoot het initiatief alvast op afkeuring: “Het is kut, maar alles wordt duurder. Ik ben onlangs een nieuwe campuskaart gaan halen en die kost nu € 9,10 in plaats van € 8. De stijgingen zorgen ervoor dat mensen minder de trein zullen nemen. Ik doe een paper rond mobiliteit en er zou juist meer openbaar vervoer moeten zijn, maar door prijsstijgingen vermindert het juist. Ik pak zelf al drie maanden de trein bijna nooit meer omdat het zo duur geworden is.” Charlotte Deketelaere is bereid om maximaal tien euro te betalen voor haar kaart. Volgens haar zijn studenten wel een gemakkelijk slachtoffer: “Ze weten dat wij op onze bestemming moeten raken, dus ze kunnen de prijs flink opdrijven.” Aan de overkant in het debat, staan studenten Elke Voets en Valerie Boogaerts. Zij nemen helemaal geen aanstoot aan de prijsstijging: “Campuskaarten zijn sowieso spotgoedkoop. Ik vind het helemaal niet erg dat ze drie procent duurder worden, want dat is ook niet veel.”

“Ze weten dat wij op onze bestemming moeten raken, dus ze kunnen de prijs flink opdrijven” - Charlotte

Werpt NMBS zichzelf voor de trein?

De grote vraag die nu onbeantwoord blijft, is of NMBS weg zal komen met een nieuwe prijsstijging. Met de reguliere stakingen nog vers in het geheugen houdt het spoorwegbedrijf er momenteel geen al te positief imago op na. Verder maken de bekreunde vertragingen de trein allerminst populair. Of de firma zonder veel tegenwind zal slagen in haar opzet, is op dit moment alvast nog moeilijk te voorspellen. Maar hé, niet gevreesd, rond de tijd van de volgende stakingen wordt dit onderwerp vast opnieuw een heet hangijzer.